Türkçe Bilgi: Hatib-i Bağdadi

Hatib-i Bağdadi on birinci yüzyılda yetişen hadis alimlerinin büyüklerinden. İsmi, Ahmed bin Ali bin Sabit bin Ahmed bin Mehdi el-Bağdadi’dir. Künyesi Ebu Bekir olup, Hatib-i Bağdadi diye Ünlü olmuştur. Babası Ebü’l-Hasan Ali, ilim sahibi bir zat olup, Bağdat’ın Derzincan köyünün hatibi idi. 1002 (H. 392) senesinde Bağdat’ta doğdu. 1071 (H. 463) senesinde Bağdat’ta vefat etti.

Hatib-i Bağdadi, küçük yaşta ilim öğrenmeye başlayıp, büyük alim Kettani’den ders okudu. Kısa zamanda Kur’an-ı kerimi ezberledi. İlim tahsili için yirmi yaşındayken Basra’ya, üç sene sonra Nişabur’a gitti. Sonra İsfehan’a geldi. Otuz yaşından sonra altı sene Şam’da kaldı. Pekçok alimden ilim tahsil etti. Fıkıh ilmini Mehamili’den ve Kadı Ebu Tayyib’den tahsil etti. Hadis ilminde yüksek ilim sahibi olup, bütün kollarında mütehassıs oldu. Çok kıymetli kitaplar yazdı. Bu yüzden kendisine “Şarkın Hafızı” denildi. Eshab-ı kiram düşmanlarıyla ilmi münazaralarda bulunup, onlara inanışlarının bozuk olduğunu anlattı. Bir müddet Şam’da kaldıktan sonra, Şam eyaletinin sahil şehri olan Sur’a gitti. Bir müddet orada kalıp, Ebu Abdullah-ı Suri’den ilim öğrendi. Sonra Bağdat’a döndü. Bağdatlılar ona büyük alaka ve iltifat gösterdiler. İnsanlara Allahü tealanın emir ve yasaklarını anlatan Hatib-i Bağdadi, pekçok talebeler yetiştirdi. 1071 (H. 463) senesi Zilhicce ayının yedinci Pazartesi günü vefat etti. Evliyanın büyüklerinden Bişr-i Hafi’nin yanına defnedildi.

Yüz bin hadis-i şerifi senetleri (ravi zinciri) ile birlikte ezbere bildiği için Hafız denilen Hatib-i Bağdadi, zamanında hadis ilminde imam ve en büyük alim kabul edilmişti. Fıkıh ilminde de Şafii alimlerinin en büyüklerinden olan Hatib-i Bağdadi, Hilaf (mukayeseli hukuk) ilminde ve diğer meselelerde geniş bilgi sahibi idi. Kelam ilminde Ehl-i sünnet vel-cemaatin iki büyük imamından birisi olan Ebü’l-Hasan-ı Eş’ari’nin mezhebi üzere idi.

Zühd ve vera sahibi olan Hatib-i Bağdadi, dünya malına düşkün değildi. Haramlardan ve şüphelilerden sakınması çoktu. Hattat olup, Kur’an-ı kerim harfleriyle çok güzel yazı yazardı.

Eserleri:

Altmıştan fazla eseri olup, bunlardan bazıları şunlardır:

1) Tarih-i Bağdad: Gayet geniş ve mükemmel bir şekilde hazırlanmış en Ünlü eseridir. Metin tam olarak 14 cilt halinde 1931 yılında Kahire’de basılmıştır.

Bağdat’ta yaşamış hadis alimlerinin hal tercümelerini anlatmaktadır. Kitabın içinde 7831 alimin hayatı vardır. Eserde, en önce hazret-i Ali’nin hal tercümesine yer verilmiştir. Hal tercümelerinin başında, Bağdat şehrinin tarihi, coğrafyası ve topoğrafyası ile ilgili olarak 100 sayfadan fazla bilgi verilmektedir.

2) El-Kifaye fi Ma’rifet-i Usul-i ilm-ir-Rivaye: Hadis ilmindeki, rivayet edilen şeylerin çeşitlerinden, usul-i hadisten bahseden bir eserdir. Kitaplarının en mühimlerindendir.

3) El-Kitab-ül-Fasl lil-Vasl-il-Müdreci fin-Nakl, 4) El-Cami’ li-adab-ir-Ravi ves-Sami, 5) Rafi-ül-İrtiyab fil-Kulub min-el-Esma vel-Elkab, 6) El-Kitabu fil-Mübhemat, 7) El-Kitabü fil-Müttefik vel-Müfterik, 8) El-Mü’telif vel-Muhtelif, 9) İcazet-ül-Mechul, 10) İzah-ül-Mültemis, 11) Telhis-ül-Müteşabih, 12) Şerhu Divan-ı Ebi Temmam-it-Tai, 13) Kitab-ül-Fakih vel-Mütefekkıh, 14) Keşf-ül-Esrar, 15) Takyid-ül-İlm, 16) El-Bühala, 17) El-Esma-ül-Mutavatı’a, 18) Temyiz-ül-Mezid (Beyanü Hükm-il-Mezid) fi Muttasıl-il-Esanid, 19) El-Mudeb, 20) Muhtasar-üs-Sünen, 21) Menakıb-üş-Şafii, 22) Menakıb-ı Ahmed bin Hanbel, 23) Kitab-ül-Vefeyat.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Hatib-I Bağdadi

misafir - 8 yıl önce

Sünni kitaplar listesi

Kuşeyrî

Cerh ve Ta'dil

Terme

Müfessirler ve tefsir kitapları listesi

Fârâbî