Ankara’daki Atatürk Lisesinde öğrenim yaparken müzik öğretmeni Ziya Aydıntan’ın özendirmesiyle Ankara Devlet Konservatuarına giren BARAN, önce Fromme ile kontrbas çalışmış, bir yıl sonra kompozisyon bölümüne geçerek Adnan Saygun’un öğrencisi olmuştur. Bu dönemde Selçuk Gündemir ile piyano, Ruşen Ferit Kam ile geleneksel sanat müziği, Muzaffer Sarısözen ile halk müziği ve konservatuar dışında Kemal İlerici ile Türk Müziği Armonisi çalışmıştır. 1960’da kompozisyon bölümü ileri devreyi bitiren besteci, 1962’de devlet bursu ile Paris’e gönderilmiştir. Ecole Normale de Musique ‘de Henri Dutilleux’nun kompozisyon öğrencisi olarak öğrenim yapmış, okulu bitirdikten sonra Paris radyo-televizyonunda Maurice Ohana’nın yönetmekte olduğu somut müzik kurslarına katılmıştır.
1965’de yurda dönen BARAN, Ankara devlet Konservatuarında kompozisyon öğretmeni olmuş, yeni kuşak bestecilerimizin yetişmesinde öncü rol oynamıştır. Örneğin son kuşak bestecilerimizden Fazıl Say ve Muhiddin Dürrüoğlu Demiriz, O’nun öğrencisiydi . İlhan BARAN’ın 1964 yılında Paris’te bestelediği “Üç Bagatel” geleneksel müziğimizin bir soyutlamasıdır. Yurda döndüğü yıllarda halk müziği gereçlerine eğilerek yazdığı üflemeliler beşlemesi için “Demet” adlı yapıtında, dörtlü armoni dizgisinden yararlanmıştır. 1975 yılında bestelediği keman, viyolonsel ve piyano için “düşünümler” i , kendisi “bir çeşit psikolojik atmosfer” olarak niteler. 1980’li yıllarda tamamladığı orkestra yapıtı “töresel çeşitlemeler” üç notalık bir çekirdek üzerine (re, do diyez, si bemol) kurulmuştur. 10 bölümden oluşan yapıt boyunca bu çekirdek değişik açılımlara girer, zaman zaman atonal yada amodal paleti içerir; orkestra gurupları daha çok birere renk ve atmosfer öğesi olarak kalır. BARAN’ın bu yapıtı henüz seslendirilmemiştir.
İlhan BARAN’ın müziği üzerine bestecimiz ve müzik tarihçimiz Ertuğrul Oğuz Fırat’ın değerlendirmesi özetle şöyledir:”BARAN’ın sayısı az olan yapıtlarının her birinde, bir öncekine oranla ezgisel soyutlamayı geliştiren, olağan üstü bir titizlikle hazırlandığı hemen belli olan, tartısal özlenmeye doğru çarpıcı bir yöneliş görülür. Çağdaş müziğimizin gelişme çizgisinde önemli bir yükselişi belirleyen BARAN’ın, gelecek kuşakları hazırlanmasında çok sağlam bir basamağı oluşturduğu açıkça görülmesi gereken bir noktadır.”
Bestecimizin bütün yapıtları basılmıştır. Yapıtlarının hakları kendisine aittir. İlhan BARAN’ın başlıca yapıtları şunlardır:
ORKESTRA VE ODA MÜZİĞİ ESERLERİ
1) “Töresel Çeşitlemeler”, orkestra eseri.
2) “Yaylılar Dörtlüsü”, oda müziği eseri.
3) “Demet”, flüt, obua, klarnet, korno ve fagot için.
4) “Dönüşümler”, keman, viyolonsel ve piyano için.
5) “Dört parça”, iki flüt için.
ŞAN & PİYANO VE KORO ESERLERİ
1) “Uygulamalar”, (birinci albüm) bas ve piyano için.
2) “Uygulamalar”, (ikinci albüm) bas ve piyano için.
3) “Dört Zeybek”, bas ve piyano için.
4) “Eylül Sonu”, karma koro için.
5) “Ezgi Demeti”, karma koro için.
6) “Şarkılar”, karma koro için.
SOLO ÇALGI ESERLERİ
1) “Sonatin”, keman için tek bölüm.
2) “Küçük Suit”, piyano için.
3) “Üç Bagatel”, piyano için.
4) “Üç soyut dans”, piyano için.
5) “İki sesli sonatin”, piyano için.
6) “Siyah – Beyaz”, piyano için.
7) “Mavi Anadolu”, piyano için.
8) “Çocuk Parçaları”, piyano yada klavsen için.
Not: İlhan Baran’ın Danhauser’den genişleterek yazdığı “Temel Müzik Kuralları” adlı bir teori kitabı da vardır.
