Izlanda

İzlanda (İzlandaca: Ísland), Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde Grönland'ın güneydoğusu ile İskandinavya ve Büyük Britanya'nın kuzeybatısında yer alan bir ada ve Avrupa ülkesi. İzlanda, kuzeyinde Arktik Okyanusu ile çevrilidir. 356.991 nüfus ve 103.000 km² yüz ölçümüyle Avrupa'nın en seyrek nüfuslu ülkesidir. Başkent ve en büyük şehir Reykjavík'tir, nüfusun üçte ikisinden fazlası ülkenin güneybatısında yer alan bu şehir ve çevresinde yaşar. İzlanda volkanik ve jeolojik olarak aktif bir adadır. Adanın iç kısmında kumluklar, lav sahaları, dağlar ve buzullar içeren bir plato bulunur ve birçok buzul nehri kaynağını buradan alarak denize akar. İzlanda Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyinde yer almasına rağmen Körfez Akıntısı nedeniyle aynı enlemdeki diğer bölgelere göre daha ılık bir iklime sahiptir. Yüksek enlem ve denizellik yazların serin geçmesine yol açar. İzlanda'ya bağlı birçok ada kutup iklimine sahiptir.

Landnámabók el yazmalarına göre İzlanda'da insan yerleşimi 874 yılında Norveçli kabile reisi Ingólfr Arnarson'ın adaya kalıcı olarak yerleşmesiyle başladı. Sonraki yüzyıllarda başlıca Norveçliler olmak üzere İskandinav halkları ile Gal -İrlandalı ve İskoç- kökenli köleleri adaya göçtüler.

İzlanda 13. yüzyıla kadar dünyanın en eski yasama meclislerinden biri olan Alþingi tarafından bağımsız bir federasyon olarak yönetildi. Yaşanan bir siyasi çekişmenin ardından 13. yüzyılda Norveç egemenliğine girdi. 1397'de Norveç, Danimarka ve İsveç krallıkları birleşerek Kalmar Birliği'ni kurdular. İzlanda da Norveç'le birlikte birliğe katılmış oldu. 1523'te İsveç'in birlikten ayrılmasıyla Danimarka-Norveç birliğinde kaldı. Fransız Devrimi ve Napolyon Savaşları'nın etkisiyle İzlanda bağımsızlık hareketi ortaya çıktı. 1918'de bağımsızlık ilan edildi ve 1944'de cumhuriyet kuruldu. 1799-1845 yılları dışında sürekli çalışan Alþingi, hala faaliyetlerini sürdüren en eski parlamento kabul edilir.

20. yüzyıla dek İzlanda geçimlik tarım ve balıkçılığa dayanan bir ekonomiye sahipti. Balıkçılığın sanayileşmesi ve II. Dünya Savaşı'nın ardından gelen Marshall Planı yardımları ülkeye refah getirdi. İzlanda dünyanın en zengin ve en gelişmiş ülkelerinden biri oldu. 1994'te Avrupa Ekonomik Alanı'na katılmasıyla finans, biyoteknoloji ve imalat sektörlerinde gelişme sağlandı. İzlanda'da vergi oranları OECD ortalamasının altındadır. Dünyanın en yüksek sendikalaşma oranlarına sahiptir. İsveç modeline dayalı bir sosyal devlet sistemi bulunan ülke, vatandaşlarına ücretsiz sağlık hizmeti ve yükseköğretim sunmaktadır. İzlanda demokrasi, toplumsal istikrar ve eşitlik konularında lider ülkelerdendir. Yetişkin nüfus başına düşen servet miktarında üçüncü sıradadır. 2020'de en yüksek insani gelişmişliğe sahip dördüncü ülke olmuştur. Küresel Barış Endeksi'nde de birinci sıradadır. İzlanda enerji ihtiyacının neredeyse tümünü yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlamaktadır.

İzlanda kültürü, ülkenin İskandinav mirası üzerine kuruludur. Çoğu İzlandalı, Viking ve Gal yerleşimcilerin torunlarıdır. Bir İskandinav dili olan İzlandaca, Eski Norsçadan günümüze ulaşmış bu dil Faroeceye yakındır. Ülkenin kültürel mirası geleneksel İzlanda mutfağı, İzlanda edebiyatı ve Orta Çağ destanlarını içerir. İzlanda, diğer NATO üyesi olan en az nüfusa sahip ülkedir ve silahlı kuvvetleri olmayan tek üye devlettir. Hafif silahlarla donatılmış bir sahil güvenlik gücü bulundurmaktadır.

Kaynak:

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.