İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması

22 Mayıs 2001'de Dünya Sağlık Örgütünün koordine ettiği dokuz yıllık bir yeniden düzenleme süreci sonucunda Dünya Sağlık Asamblesi, "ICF" kısaltmasıyla kullanılmak üzere İşlevselik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırmasını onaylamıştır. Bu sınıflandırma sistemi ilk olarak 1980 yılında işlevsellik ve yetiyitimine dair sağlık bileşenlerinin sınıflandırılması için birleştirici bir çerçeve sağlamak amacıyla DSÖ tarafından ""ICIDH"" kısaltmasıyla ve ""Bozukluk, Yetiyitimi ve Engelliliğin Uluslararası Sınıflandırması"" başlığıyla oluşturulmuştur. ICF sınıflandırması, DSÖ tarafından hazırlanan Hastalıkların Uluslararası Sınıflandırmasının 10.revizyonunun bir tamamlayıcısı niteliğindedir. ICD-10 tanı ve sağlık durumu hakkında bilgi içerir ancak işlevsellik durumuna dair bilgi içermez. ICD ve ICF, DSÖ Uluslararası Sınıflandırmalar Ailesi'nin (WHO-FIC) iki temel bileşenini oluştururlar. ICF şu bileşenler etrafında yapılandırılmıştır: *Beden yapısı ve işlevleri *Etkinlik (kişi tarafından bir eylem ya da bir görevin yerine getirilmesidir) ve katılım (yaşamın içinde olmaktır) *Çevresel etmenler ve kısıtlamalara dair ek bilgiler İşlevsellik ve yetiyitimi, bireyin sağlık durumu ve çevreye dair bağlamsal etmenlerin karmaşık bir etkileşimi olarak görülür. Faktörlerin ve boyutların bu kombinasyonu bize "kişinin kendi dünyasındaki" resmini çizer. Sınıflandırma bu boyutlara lineer veya statik olarak değil, etkileşimsel ve dinamik olarak bakar. Böylece, bir ölçüm aracı olmasa da, yetiyitiminin derecesini değerlendirmeyi sağlar. Sağlık durumları ne olursa olsun tüm insanlara uygulanabilir. ICF'nin kullandığı dil etyoloji açısından nötrdür ve sağlık durumu veya hastalığa değil işlevselliğe odaklanır. Ayrıca, farklı kültürel bağlamlarda, farklı yaş ve cinsiyet gruplarında uygulanabilecek şekilde tasarlanmıştır ve heterojen toplumlar için son derece uygundur. ICF'nin Yararları ICF'yi kullanmanın hem sağlık profesyonelleri hem de hastalar için faydaları var. Hasta için önemli bir avantaj, sağlık durumuna dair medikal ve sosyal yanların entegre edilmesidir. Sadece tanıya odaklanmak yerine, kişinin yaşamının tüm yanları (gelişim, katılım ve çevre) ICF'de bir araya getiriliyor. Tanılar işlevsel yetiler üzerine pek bir şey göstermez. Tanılar, sebeplerin tanımlanması ve hastalık sürecinin tahmin edilmesi açısından önemlidir, ancak müdaheleler dair gerekli bilgiler işlevsel kısıtlamalardan çıkarılır. Rehabilitasyon takımı hastanın günlük hayatta katılması gereken etkinlikleri öğrendikten sonra, ICF'nin önerdiği sorun çözme süreci kullanılabilir. Örneğin bir rehabilitasyon terapisti, hastayı günlük hayatında izlemeli ve hastanın işlevsel yetilerine dair notlar almalıdır. Daha sonra bu notlar ışığında, hastanın terapi yoluyla ne ölçüde geliştirilip, bireyin performansının arttırmak için çevrenin ne şekilde değiştirilebileceği belirlenmelidir. Bir düzeydeki (örneğin yetiler) müdahelelerin bir sonraki düzeydeki (örneğin katılım) gelişmeyi engelleme veya değiştirme ihtimali olabilir. Mesela sağır bir çocuğa el işaretleri öğretmek, onun ailesi ile daha etkin bir ilişki ve iletişim kurmasını sağlayacak ve aile katılımını arttıracaktır. Tüm maddeler net tanımlarla belirlemiş ve gerçek hayattaki değerlendirmeleri kolayca yapabilecek şekilde tasarlanmıştır. ICF'nin kullandığı dil farklı gruplar arasındaki iletişimi daha kolay hale getirecektir. Klinik ile İlgili Yanları Bir hastalığın işlevselliğe nasıl etki ettiğini bilmek, uzun-süreli sakatlığı olan veya kronik durumu olan kişilere yönelik hizmetler, tedaviler ve rehabilitasyon planlamalarının daha iyi yapılabilmesini sağlar. Yürürlükte olan ICF, yalnızca kişinin sağlık durumuna odaklanmaz. Onun yerine kişinin daha geniş bir profilini çıkarmayı ve sağlığa dair daha bütünlüklü bir anlayışı ortaya koymayı hedefler. ICF, bireylerin güçlü yanlarına odaklanılmasını, yetilerinin arttırılmasına yönelik müdaheleler yoluyla bireylerin toplumsal katılımlarına yardımcı olunmasını ve bireyin toplumsal katılımını önleyen kişisel ve çevresel etmenlerin hesaba katılmasını hedefler. Niteleyicilier standartlaşmayı desteklerler ve işlevselliğin çok-disiplinli ölçümlerine olanak sağlarlar. Niteleyiciler sayesinde takımın tüm üyeleri, uzman olmadıkları alanlardaki işlevselliklerde bile sorunları sayısallaştırabilirler. Niteleyiciler olmadan kodların bir anlamı yoktur. Bir işlev veya yapı bozukluğu 0 (%0-4 arası; Problem Yok), 1 (%5-24; Hafif düzeyde problem), 2 (%24-49; Orta düzeyde problem), 3 (%50-95; Ciddi düzeyde problem) veya 4 (%96-100; Tam problem) olarak nitelenir. Çevresel etmenler, çevrenin ne derece bir engel yarattığını gösterecek şekilde negatif veya pozitif ölçeklerle sayısallaştırılırlar. Sigortayla ilgili amaçlarla kullanıldığında, niteleyiciler tedavinin etkinliğini betimleyebilir. Bir niteleyicideki düşüş, hastanın işlevsel yetilerindeki artış olarak yorumlanabilir. ICF Temel Kümeler An ICF Core Set can serve as a reference framework and a practical tool to classify and describe patient functioning in a more time efficient way. ICF Core Sets can be used along the continuum of care and over the course of a health condition. It is time consuming for a clinician to utilize the main volume of the ICF with his or her patients. Only a fraction of the categories is needed. As a general rule, 20% of the codes will explain 80% of the variance observed in practice. ICF Core Sets contain as few as possible, but as many ICF categories as necessary, to describe a patient’s level of functioning. The coding system can provide essential information about the severity of a health condition in terms of its impact on functioning. This can serve a significant role for providers caring for children with spectrum disorders such as autism or cerebral palsy. Children with these conditions may have the same diagnosis, but their abilities and levels of functioning widely vary across and within individuals over time. The first draft of the ICF-CY was completed in 2003 and published in 2007. The ICF-CY was developed to be structurally consistent with the ICF for adults. A major difference between the ICF-CY and ICF is that the generic qualifiers from the adult ICF now include developmental aspects for children and youth in the ICF-CY. Descriptions of codes in the ICF-CY were revised and expanded and new content was added to previously unused codes. Codes were added to document characteristics as adaptability, responsivity, predictability, persistence, and approachability. “Sensing” and “exploration of objects” codes were expanded as well as the “importance of learning”. Children will transition between different environments many times as they grow. For example, a child will transition into elementary or high school or from one service setting or agency to another. Attention to these transitions of children with disabilities has been identified as an important role for health care providers. Türkiye'de Uygulanışı Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2001 yılında uluslararası dolaşıma sokulan International Classification of Functioning, Disability and Health başlıklı sınıflandırma sistemi, T.C Başbakanlık Özürlüler İdaresi tarafından İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması olarak çevrilmiştir. 2006 yılında, 26230 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan, Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik'te belirtildiği gibi, yönetmeliğin hazırlanmasında esas alınan sınıflandırma sistemidir. Ayrıca bakınız *Sakatlığın sosyal modeli Dış bağlantılar * International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) - WHO * International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) - CDC * ICF case studies: Implementation of ICF in rehabilitation management * The Italian Portal of Classifications is the ICF and ICF-CY browsing tool of the Italian Collaborating Centre of the World Health Organization for the Family of International Classifications

Kaynaklar

Vikipedi

İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması

İşlevsellik, Yetiyitimi ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar