Türkçe Bilgi: John Smith (kaşif)

John Smith (d. 1579-1631) İngiliz paralı askeri, maceracı, yazar ve kaşif. Smith, İspanyollara ve Osmanlılara karşı savaşmıştır. Ayrıca Kuzey Amerika'daki uzun süreli ilk yerleşim yeri olan Jamestown'in ilk kurucularından biri olarak tanınır. ==HayatiGençlik maceraları John Smith İngiltere'de Willoughby, Lincolnshire'de doğmuş ve 6 Ocak 1580'da o kasaba kilisesinde vaftiz edilmiştir. Babası oranın asil toprak sahibi olan Lord Willoughby'den toprak kiralayan bir ortakçı çifçi idi. John Smith Cuerdley'de bulunan asil Smith ailesine yakın akraba olduğunu bildirmektedir. 1592-1595'de John Smith o zamanlar için iyi bir eğitim almış ve Louth'daki "King Edward İV Gramer Okulu" mezunu olmuştur. 16 yaşında iken babası ölmüş ve John Smith'de evini bırakarak Avrupa'da paralı askerliğe başlamıştır. Önce bahriye kalyonlarında denizci oldu. Sonra Fransa Kralı IV. Henry'nin, özellikle Hollanda bölgesinde, İspanyollara karşı yaptığı savaşlarda Fransız ordusunda bulundu. Hollanda'lıların İspanyollara karşı yaptıkları bağımsızlık savaşları sırasında İspanya İmparatoru II. Filip ordularına karşı savaşan Hollanda ordusunda paralı asker olarak görev yaptı. Sonra Akdeniz'e geçti ve bu denizde korsanlık yapan Hıristiyan gemilerinde korsan olarak çalıştı. Sonra Macaristan ve Erdel'e gitti ve buralarda paralı askerlik yaptı. 1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşı sırasında Avusturya ordularında kiralık askerdi. Avusturya İmparatoru Arşidükü Rudolf komutanlığı altında Macaristan'a hücum eden orduda "kaptan" rütbesi kazandı. Avusturya'lılar yanında yer alan Erdel prensi Sigismund Bathory tarafından beğenildi ve asil rütbesi ile emeklilik maaşı bağlandı. Bu sırada Avusturya'lı bir generalin bir Osmanlı kalesini kuşattığıni; kale komutanının teketek çarpışma ile bu kuşatmanın sonuçlandırılmasını istediğini; Erdel-Avusturya ordusu şampiyonu olan John Smith'in teketek yaptığı üç ayrı çarpışmada üç Osmanlı şampiyonu öldürdüğünü ve bu nedenle sonradan İngiltere'de asilzade yapıldığında armasının sağına ve soluna üçer Osmanlı-Türk başı koydurduğu hatıralarında hikaye edilmektedir. 1600-1601'de önce Eflak voyvodası iken Erdel Prensi ünvanı da almış olan Cesur Mihal ile birlikte Osmanlılara aleyhinde savaştı. Mihal'in şiddetinden korkan ve Osmanlılarla anlaşacağı sezilen Mihal 1601'de Avusturya'lılar teşviki ile Erdelliler tarafından öldürüldü ise de Erdel bir Avusturya genarali olan George Basta elinde kaldı. John Smith bundan sonra Eflak Voyvodası olan Radu Serban ordusuna katıldı. Erdel'eki karışık durumdan dolayı Erdel Szekeli asilzadelerinden Szekeli Mozes Osmanlı Veziriazamı Yemişçi Hasan Paşa'ya müraacatla yüksek bir para vereceğini bildirerek Erdel voyvodalağına geçmek istedi ve bu kabul edildi. John Smith'in Szekeli Mozes ile yakın bağlantıları olduğu hatıralarında belirtilmektedir. 1602'de bir Kırım Hanlığı süvari birliği ile yapılan bir çarpışmada John Smith yaralı düştü ve esir olarak alınarak İstanbul'a gönderildi. John Smith hatıralarında "hepimiz pazarda hayvanlar gibi bir köle olarak satıldık" demektedir.John Smith bir Osmanlı-Türk ilerigeleni tarafından köle olarak satın alındığını ve bu kişi tarafından Rum asıllı genç bir cariyesine köle olarak verildiğini ifade etmektedir. Yine hatıralarında John Smith bu cariyenin kendisine aşık olduğunu ve onu, daha iyi sahibe göndermek üzere, Kırım'da bulunan cariyenin ağabeyine bir mektupla gönderdiğini yazmaktadır. Yine hatıralarına göre yeni sahibi ona iyi muamele etmemiştir. Bunun üzerine John Smith yeni sahibini öldürerek Türk kıyafetinde çaldığı bir at ile Don Nehri üzerinde bulunan bir Rus Çarlığı kalesine kaçmıştır. Oradan Lehistan üzerinden güney Avrupa'ya geçmiş Kuzey Afrika'ya geçmiş ve oradan da 1604'de İngiltere'ye dönmüştür. Sonradan hatıralarını yazan John Smith bu hatıralarında bu gençlik yılları maceralarını abartıp abartmadığı tartışma konusu olabilmektedir. Ama herhalde bundan sonraki Amerika'daki maceraları daha ilgi çekici olduğu için 1604'e kadar maceraları üzerinde pek derin araştırma bulunmamaktadır. ==Virjinya maceralari== Eylül 1608 ile Ağustos 1609 arasında Virjinya bölgesindeki olusturulan bu Virjinya kolonisi lideridir. Ardında bıraktığı yazılarda kendi rolünü abartmaya eğilimli olduğu için, tarihçiler anlatılarının ne kadarının gerçek olduğu konusunda şüphe taşırlar. İlk Ingiliz yerleşimleri sırasında Virjinya'da yaşayan kızılderili Powhatan konfederasyonunun reisi olan Wahunsenacawh ile kızı Pocahontas arasındaki kavgayı anlatan mektubu ile ünlenmiştir. Smith, Pocahontas'ın babasının kızını öldürmek istediğini ve kendisinin kızı kurtardığını duygusal bir dille anlatarak Amerikan folklorunun kahramanlarından biri haline gelmiştir. == Film == * Pocahontas - 1995 yılında Walt Disney stüdyoları hazırlanan çizgi film. John Smith ile Pocahontas arasında çocuksu bir aşk hikayesi anlatılır. * Amerika'nın Keşfi - Terrence Malick'in yönetmenliğini yaptığı 2005 yapımı ABD filmi. Jamestown'ın kurulmasından sonra yaşanan olaylar ve John Smith ile Pocahontas arasındaki aşk hikayesi anlatılır. *Doctor Who'da dizinin ana karakteri The Doctor gittiği yerlerde kendini Doktor John Smith diye tanıtmaktadır. == Edebiyat == * Charles Dudley Warner: Captain John Smith, 1881, Captain John Smith, Gutenberg Projesi * Philip L. Barbour: The Three Worlds of Captain John Smith. Houghton Mifflin, Boston 1964 * Dorothy Hoobler, Thomas Hoobler: Captain John Smith: Jamestown and the Birth of the American Dream. John Wiley & Sons, Hoboken (New Jersey) 2006 == Kaynakça== == Dış bağlantılar == * John Smith ve Jamestown, National Geographic * John Smith'in biyografisi

Kaynaklar

Vikipedi

John Smith (Kaşif)

John Smith (Kaşif) Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar