Johnson Mektubu

Kısaca: 1963 yılı Aralık ayında Kıbrıs'ta ortaya çıkan gergin durum ve kanlı olaylar üzerine, Türk toplumunun güvenliğini korumak ve Rumların katliamlarının bir jenoside dönüşmesini önlemek amacıyla Türkiye, 1960 Garanti Andlaşmasına taraf devlet olarak sahip bulunduğu hakları kullanarak 1964'te Kıbrıs'a çıkarma yaparak müdahalede bulunmağa karar vermiştir. ...devamı ☟

Johnson Mektubu, (1964) 1963 yılı Aralık ayında Kıbrıs'ta ortaya çıkan gergin durum ve kanlı olaylar üzerine, Türk toplumunun güvenliğini korumak ve Rumların katliamlarının bir jenoside dönüşmesini önlemek amacıyla Türkiye, 1960 Garanti Andlaşmasına taraf devlet olarak sahip bulunduğu hakları kullanarak 1964'te Kıbrıs'a çıkarma yaparak müdahalede bulunmağa karar vermiştir. Ancak, o zamanki ABD Başkanı Johnson, Başbakan İsmet İnönü'ye önemli bir mektup yollayarak bu işe karşı bir karar almış ve hükümetimiz de bu durumda müdahaleden vazgeçmiştir. Bu mektup, Türk Amerikan ilişkilerini olumsuz yönde etkilemiştir.

Birleşik Devletleri] başkanı Lyndon B. Johnson tarafından Türkiye başbakanı İsmet İnönü’ye 5 Haziran 1964 tarihinde gönderilen, Türkiye'nin Kıbrıs’a müdahalesini önlemek amacıyla ve kaba bir üslupla yazılmış mektup.

Kıbrıs’ta yaşanan çatışmaların artması ve Rum tarafının silahlanma kararı alması üzerine 2 Haziran 1964 tarihinde Türkiye hükümeti Kıbrıs’a çıkarma yapma kararını açıkladı ve gerekli hazırlıklara başladı. Yunanistan ve Kıbrıs Rum Kesimi’nde de askeri hareketlilik artmaya başlamıştı. Yaşanan gelişmelerden rahatsızlık duyan ABD, bölgede çıkacak bir savaşı kendi stratejik çıkarlarına aykırı bulmaktaydı. Bu nedenle ABD tarafı devreye girme ihtiyacı duydu. Başkan Johnson tarafından imzalanan ve daha sonraları “Johnson mektubu” olarak tarihe geçen ünlü mektup 5 Haziran 1964’te Türkiye başbakanı İnönü’ye iletildi.

Mektupta, Türkiye'nin adaya tek taraflı müdahalesinin Türk ve Yunan tarafları arasında savaşa yol açabileceği ve NATO üyesi olan bu iki ülkenin savaşmasının kabul edilemez olduğu ifade edilmiştir. Türkiye'nin müdahale kararı almadan önce müttefiklerine danışması gerektiği anımsatılmıştır. Ayrıca bu savaşın Sovyetler Birliği’nin de Türkiye’ye müdahale ihtimalini doğuracağı ve NATO'nun böyle bir durumda Türkiye'yi savunma konusunda isteksiz olacağı ima edilmiştir. ABD'nin Türkiye’ye sağladığı askeri malzemenin bu müdahalede kullanılmasına izin verilmeyeceği belirtilmiştir. Mektubun ardından Türkiye müdahale kararından vazgeçmiştir. İsmet İnönü 21 Haziran 1964’te ABD’ye giderek başkan Johnson ile bir görüşmede bulunmuştur.

Mektup hem Türk kamuoyunda hem de Türk dış politikasında yarattığı etki ile büyük önem taşımaktadır. Mektup çok sert ve kaba bir üslupla yazılmış, küçük düşürücü ifadelere yer vermiştir. Bir süre kamuoyundan gizlenen mektup hem yönetim kademelerinde hem de Türk halkında büyük hayal kırıklığı yaratmıştır. Ayrıca Türkiye-ABD ilişkilerinde ve Türk dış politikasında bazı önemli değişikliklerin habercisi olmuştur. O dönemde Batı bloğu içerisinde yer alan Türkiye, bu mektup sayesinde kendi ulusal çıkarlarının Batı bloğunun, özellikle de blok lideri ABD’nin çıkarlarıyla çeliştiği noktada bağımsız politikalar geliştirme konusunda sıkıntılar yaşanabileceğini görmüş, ABD'nin kimi zaman kendisini yalnız bırakabileceğini anlamıştır. Burada uluslararası sistemin de etkisi görülmektedir. İki kutuplu sistemde bloklar arasındaki ayrım sertleştiği oranda blok üyeleri, içinde yer aldıkları bloktan bağımsız politikalar geliştirmekte zorlanmaktadır. Nitekim bu tarihten sonra bloklar arasındaki ilişkilerin yumuşamaya başlamasının da etkisi ile Türkiye çok yönlü politikalar izlemeye başlamıştır. Dış politikada ABD'ye olan bağımlılık azalmış hatta en düşük seviyeye inmiş, Sovyetler Birliği ile yakınlaşma süreci başlamıştır.

ABD’nin sert tavrının nedenlerinden biri de o yıllarda Türkiye'nin stratejik öneminde görülen nispi azalmadır. ABD'nin 1960 yılında nükleer başlık taşıyabilen stratejik denizaltıları kullanmaya başlaması ile Türkiye’deki üslere olan ihtiyaç azalmıştır. Nitekim, ilerleyen süreçte Sovyetler Birliği’nin Akdeniz’deki varlığı artmaya başlayınca hem Türkiye'nin hem de Doğu Akdeniz’in güvenliği açısından Kıbrıs’ın önemi artmıştır. Bu nedenle ABD, Kıbrıs sorununda Türkiye’ye karşı daha yumuşak bir tavır tercih etmeye başlamıştır.

Kaynakça

Faruk Sönmezoğlu, ABD'nin Türkiye Politikası (1964-1980), Der Yayınları, 1995

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Lyndon B. Johnson
2 yıl önce

gelen Richard Nixon ve Gerald Ford hükûmetleri bile bu programları devam ettirmiş ve genişletmiştir. Johnson Mektubu Tonkin Körfezi Olayı Vietnam Savaşı...

Lyndon B. Johnson, 1908, 1934, 1948, 1960, 1963, 1964, 1968, 1973, 22 Kasım, 22 Ocak
Mor Yıllar (film)
2 yıl önce

Sofia ile tanışacak ve ondan çok şey öğrenecektir. Whoopi Goldberg,Celie Johnson rolü sayesinde drama dalında En İyi Kadın Oyuncu Altın Küre Ödülünü kazanmıştır...

13 Ocak
2 yıl önce

Johnson'un, eski Başbakan İsmet İnönü'ye yazdığı mektuba ilişkin, gazeteci Cüneyt Arcayürek'in haberini yayımladı. Mektup ve İnönü'nün cevabi mektubu...

Robbie Coltrane
2 yıl önce

Dmitrovich Zukovsky Alice in Wonderland (1999) (TV) .... Ned Tweedledum Aşk Mektubu (Message in a Bottle) (1999) .... Charlie Toschi The Ebb-Tide (1998) (TV)...

Robbie Coltrane, Scotland ülke bayrağı, İskoçya, 1950, 30 Mart, Akademi í–dülleri, Aktris, Aktör, Allmovie, BBC, Beyazperde
Docendo Discimus
4 yıl önce

England Central Washington University in Ellensburg, Washington Johnson State College in Johnson, Vermont Gillingham School in Dorset, England Novosibirsk State...

Cüneyt Arcayürek
6 yıl önce

açılmasına yol açan ancak kendine Yılın Gazetecisi unvanını kazandıran "Johnson'un Mektubu" haberiyle ün sağlamıştır. Barış Harekâtı'ndan sonra Kıbrıs'a ilk...

Cüneyt Arcayürek, Biyografi, Cumhuriyet (gazete), Kanaltürk, Taslak, Tuncay í–zkan, Türk, ,
Clint Eastwood
2 yıl önce

filmin müziklerini bestelemiş ve soundtrack'lerine imza atmıştır. Maggie Johnson ve Dina Eastwood (ikinci eşi) ile iki evilik yaptı ve yedi çocuğu var....

Clint Eastwood, 1930, 1950, 1955, 1956, 1957, 1958, 1959, 1964, 1965, 1966
Andrey Tarkovski
2 yıl önce

978-0-9570416-0-8 Arseniy Tarkovskiy ^ Vida T. Johnson ve Graham Petrie, Tarkovsky, s. 4 ^ Aynı yerde Johnson, Vida T. ve Petrie, Graham (1994), Tarkovsky...

Andrey Tarkovski, 1932, 1962, 1969, 1971, 1972, 1975, 1979, 1983, 1986, 2001: Bir Uzay Destanı