Karamanlılar (Rum Ortodoks)

}

] Karamanlılar Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi'nden önce Anadolu'nun Karaman bölgesinde yaşamış Rum Ortodoks dinine mensup Türkçe konuşan bir halktı. Fatih Sultan Mehmet devrinde Karamanoğlu Beyliği'nin fethinden sonra bu beylik ahalisinden olup İstanbul'un Yedikule semtine iskan edilen Rumlar Rumca bilmeyip Türkçe konuştukları için, Türkçe konuşan Anadolu Rumlarına genel olarak "Karamanlı" adını vermek adet olmuştur. Anadolu'daki bellibaşlı Karamanlı yerleşim merkezleri Mersin'in Tarsus ve Anamur ilçesi ve Konya'nın Sille kasabası, Ermenek, Karaman-Madenşehir, Ereğli, Aksaray'ın Güzelyurt ilçesi, Niğde merkez ve köyleri, Bor, Kemerhisar, Ihlara, Malakopi (Derinkuyu), Prokopi (Ürgüp) Burdur ili Karamanlı ilçesi,Alanya ve Yozgat ve ilçeleri, Amasya, Kırıkkale,Keskin ve Kayseri idi. Bölgede Türkçe konuşan Hıristiyan halktan en erken 15. yüzyıla ait kaynaklarda söz edilmektedir. Kökenleri muğlaktır. Hıristiyanlığı benimsemiş Türkler mi, yoksa Türk dilini benimsemiş yerli Hıristiyanlar mı oldukları tartışılmıştır. Rum alfabesi ile yazılmış Türkçe metinlere "Karamanlıca" adı verilir. Bölgede halen çok sayıda Karamanlıca mezar taşı ve kilise yazıtlarına rastlanmaktadır. İstanbul-Yedikule'deki cemaatten kaynaklanan Karamanlıca elyazmaları 15. yüzyıldan itibaren görülür. Karamanlıca ilk matbu eserler 1718'den itibaren İstanbul'da basılmıştır. 18. yüzyılda basılan eserlerin çoğu dini nitelikte iken, 19. yüzyılda basıldığı tesbit edilebilen 500'ü aşkın Karamanlıca kitap arasında ise tarih kitapları, romanlar ve diğer dünyevi konular yer tutar. Kula'lı gazeteci-yazar Evangelinos Misailidis'in 1871'de Rum harfleriyle yayımladığı Temaşa-i Dünya ve Cefakar u Cefakeş adlı romanı Türkçenin seyahat-macera türündeki ilk romanı sayılmaktadır. 20. yüzyıl başlarında Karamanlıca günlük gazeteler de yayımlanmıştır. 1923 Lozan Antlaşmasına ekli protokol hükümlerince Türkiye'de yaşayan yaklaşık 193.000 Karamanlı, Rum sayılarak zorunlu nüfus değişimine tabi tutulmuşlardır. Büyük bir bölümü hiç Rumca bilmeyen Karamanlılar Yunanistan'daki yaşama kültürel uyum sağlamakta ciddi zorluklarla karşılaşmışlar ve yakın yıllara kadar evlerinde Türkçe konuşmaya devam etmişlerdir. Günlük Yaşam 1551 'de İstanbul'a gelen gezgin Nicolas de Nicolay, Karamanlıların Yedikule yakınlarında büyük bir mahallede oturduklarını, geçimlerini ticaret ve zanaatla sağladıklarını, özellikle kuyumculuk ve işlemecilikte çok yetenekli olduklarını belirtir. Dükkanlarının Kapalıçarşı yakınında olduğu anlaşılmaktadır. Nicolay'a göre Karamanlı kadınlar diğer Rum kadınları gibi, hamama gitme ve kilise ziyareti dışında, sokağa nadiren çıkarlar. Evlerinde nakış işlemekte ustadırlar. Bu işlemeleri Kapalıçarşı'da ve pazarlarda satılır. Dar gelirli Karamanlı kadınlar geçimlerini sokaklarda yumurta, piliç, peynir ve sebze satarak kazanırlar. Karamanlılar, aynı dinden oldukları için Rum-Ortodoks patriğine tabidirler.Ama Rum ortodoks Patrikhanesi Ortodoks Türk cemaati ve kilisesini tanımamaktadır. Eremya Çelebi Kömürcüyan da 17. yüzyılda Karamanlıların Yedikule'de suriçinde oturduklarını belirtir. Bunlar Rum oldukları halde Rumca bilmezler ve Türkçe konuşurlar diye yazar. Süreç içinde Karamanlılar Yedikule'den Fener, Cibali, Tahtakale, Kumkapı semtlerine ve Rumların yaşadığı diğer mahallelere dağılıp yerleştiler. Karamanlıların büyük çoğunluğu İstanbul'da ticaretle uğraşırlardı. Niğde'nin Kurdonos Köyü'nden gelenler sabun tüccarı, Aravan'dan gelenler kuruyemişçi, Uluağaç'tan gelenler kabzımal, Niğde'den gelenler zahireci ve peynirci, Fertek'ten gelenler beratlı şarapçı idiler; Ürgüp'ün Sinasos Köyü'nden gelenler havyar ve tuzlu balık ticareti, Kayserililer pastırma ve sucuk ticaretiyle uğraşırlardı. Dükkanları Eminönü'nde ve Galata'daydı. İstanbul'daki Karamanlılar, Tanzimat'tan sonra kurdukları yardımsever dernekler kanalıyla köylerinin kalkınması için kayda değer çabalar harcamışlardır.Günümüzde ise İstanbulda tamamen asimile olan karamanlılar cemaati yanlızca Mersin ve Tarsusta bir kaç mahalleden oluşan öbekler halinde yaşamlarını sürdükmektedirler.En büyük cemaatlari ise yine Mersin çamlıbel ve pozcu semtlerinde ikamet etmektedirler.Kentte ibadet için kullandıkları 5 ev kilisesi (şapel) bulunmaktadır.Onlar içinde en kutsal yerlerin başında Silifke yakınlarındaki aya-tekla (meryemlik) kilisesi başta gelmektedir. Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi 1921 yılında Kayseri'de kurulmuştur.Anadolu'da cemaat kalmamıştır.193.000 Karamanlı Ortodoks'un Yunanistan'a gönderilmesinden sonra aslen Akdağmadeni doğumlu Baba Eftim isimli Keskin Metropoliti Karamanlı Ortodoks papaz Atatürk'ün özel izniyle İstanbul'a ailesiyle birlikte yerleştirilmek suretiyle mübadeleden muaf tutulmuşlardır.Baba Eftim ve ailesi Galata ve Tophane semtlerinde Fener rum ortodoks patrikhanesine rakip olarak kendi patrikhane ve kiliselerini kurmuşlardır.Fakat cemaati olmayan kilise çok uzun ömürlü olmayacaktır.Bunun üzerine Moldova'dan 60-70 kadar öksüz Gagavuz çocukları İstanbul'a Türk Ortodoks cemaat oluşturulsun diye getirilmişlerdir.Fakat bu çocuklar da büyüyünce İslam dinine geçerek Müslümanlarla evlenip asimile olmuşlardır.İlk Türk Ortodoks patriği Baba Eftim,daha sonra oğlu Turgut Erenerol ve kardeşi Selçuk Erenerol'dur.Kilise basın sözcüsü ve rahibesi Sevgi Erenerol yönetimi üstlenmiştir. T.B.M.M ilk dönem Eskişehir milletvekllerinden aslen Bodrumlu olan İstamat Zihni Özdamar ortodoks Türk,Karamanlı kökenlidir. Ayrıca bakınız * Karamanlıca Linkler * From Cappadocia

Kaynaklar

Vikipedi

Karamanlılar (Rum Ortodoks)

Kaynaklar

Karamanlılar (Rum Ortodoks) Resimleri

Karamanlılar

Emirşah, Anamur

Evangelinos Misailidis

Urumlar

Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi

Anamur

II. Mehmed

İstanbul'un fethi

Karamanlılar (Rum Ortodoks)

Karamanlılar (Rum Ortodoks) Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Karamanlılar (Rum Ortodoks) Resimleri

Okuma Önerileri

Karamanlılar

Emirşah, Anamur

Evangelinos Misailidis

Urumlar

Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi

Anamur

II. Mehmed

İstanbul'un fethi