Kayaçların Dönüşümünde Sıcaklık ve Başıncın Etkisi

metamorfik kayaçlar, tortul ya da püskürük kayaçların değişikliğe uğraması sonucunda meydana gelir.bu değişiklikler, kayaçların yüksek basınç ve sıcaklık altında kalması sonucunda oluşur.doğru cevap arkadaşlar. :) :) :)

Kayaç bir ya da daha fazla mineralin bir araya gelmesiyle oluşmuş bütündür. Granit ve bazalt çeşitli minerallerden kumtaşı değişik özelliklerde kum boyutundaki tanelerin sıklaşmasından mermer ve kuvarsit tek bir mineralden oluşmuş kayaçlardır. Yerkabuğunu oluşturan 3 temel kayaç türü vardır: Tortul Magmatik Metamorfik (Başkalaşım) Magmatik kayaç yerin derinliklerinde bulunan çeşitli elementlerce zengin eriyik olan magmanın derinlerde ya da yüzeyde katılaşması sonucu oluşur. Metamorfik kayaçlar var olan magmatik ya da tortul kayacın yüksek sıcaklık ve basınç altında değişime uğraması sonucu oluşur. Tortul kayaçlar ise magmatik metamorfik ya da tortul kayaçların ayrışması aşınması ve bir çökelme havzasında birikmesi ve ardından taşlaşması sonucu oluşur. Magmatik ve metamorfik kayaçlar tüm yer yuvarının yüzde 95'ini meydana getirmesine karşın yer kabuğunun sadece yüzde 25'lik kısmını oluşturur. Kayaçlar sürekli döngü halindedir. Bir magmatik kayaç sıcaklık ve/veya basınç altında metamorfik kayaca metamorfik bir kayaç sıcaklıkla eriyerek magmaya ardından da magmatik kayaca hem magmatik kayaç hem de metamorfik kayaç ayrışarak tortul kayaca dönüşür. Buna kayaç döngüsü adı verilir. Kayaçlar oluşumları sırasındaki doğal ortamı yansıtan belgelerdir. Yer kabuğunun jeolojik gelişmesinin izleri kayaç üzerinde izlenmiştir. Bu nedenle onlar yer kabuğunun doğal belgeleri sayılır. Bugün yeryüzünde hüküm süren fiziksel olaylar akarsuların aşındırma ve taşıma etkileri çöllerin ve denizlerin değişik bölgelerinde farklı tortulların çökertilmesi yeryüzünün değişik iklim kuşaklarının bulunması gibi jeolojik olayla bütün yer tarihi boyunca hep aynı şekilde aynı düzende oluşmuştur. Yani eski jeolojik devirlere ait kayaçların oluşumu bugün yeryüzünde hüküm süren fiziksel olayların ışığı altında yorumlanabilir. Böylece kayaçlar oluşumu sırasında mevcut olan doğal ortamı aynen yansıtırlar. Metamorfik (Başkalaşım) Kayaçlar Tortul veya magmatik kayaçların sıcaklık basınç gerilme ve kimyasal aktivitesi olan sıvıların etkisiyle değişmeleri başkalaşımları sonucu oluşurlar. Genellikle kristallerin şistozite gibi paralel yapılar oluşturmasıyla karakteristiktirler. Metomorfizma yer kabuğunda ve yer kabuğunun derinliklerinde hüküm süren fiziksel ve kimyasal şartların etkisiyle kayaçlarda meydana gelen transformasyon olayıdır. Mineraller belirli bir sıcaklık ve basınç altında dengeli durumdadırlar. Eğer sıcaklık ve basınç değerlerinde bir artma veya değişme olmuşsa mineralde başkalaşım gerçekeleşmiştir. Kömür yanardağ patlaması nedeniyle başkalaşıma uğrarsa ya da magmayla karşılaşırsa elmasa dönüşür.

Kayaç türleri, sıcaklık ve basınç altında başkalaşım (metamorfizma) geçirerek yeni türlere dönüşür. Metamorfizma geçirmiş olan kayaçların sertlikleri ve dayanıklılıkları yüksektir. Bunların başlıcaları; gnays, mermer ve şistlerdir. Kalker mermere, Granit gnaysa Kömür elmasa, Kil taşı şiste dönüşür.+ Başkalaşım (yada Metamorfizma), bozunma ve diyajenezin geliştiği bölgelerin dışında, bir kayacın oluştuğu ortamın fiziksel ve kimyasal koşullarından farkı koşullar altında, katı durumlarını koruyarak katı halde geçirdikleri dokusal ve mineralojik değişimedir. Bu değişim sırasında kayacın başlangıçtaki toplam kimyasal bileşimi değişmez. Metamorfizma için; 1. Kayacın oluştuğu ortamdan farklı ortamın etkisinde kalması gerekir. 2. Katı halde mineralojik değişimlerin olması gerekir. İki ya da daha fazla mineral reaksiyona girerek kayaç içinde önceden bulunmayan bir mineral oluşturabilir veya aynı türden mineraller bir araya gelerek iri kristaller oluşturabilir. 3. Kayacın başlangıçtaki toplam kimyasal bileşiminin değişmemesi gerekir.