Keçiboynuzu

Keçiboynuzu ("Ceratonia siliqua"), "Harnup" olarak da bilinir, baklagiller (Fabaceae) familyasından doğal olarak Akdeniz ikliminde yetişen ve baklaları yenen her daim yeşil ağaç ya da çalı türü.

Morfolojik özellikleri

10 m. yüksekliğe kadar çıkar. Tacı geniş, gövdesi kalındır. Kabuk kahverengi, pürüzlü ve dallar oldukça dayanıklıdır. Karşılıklı dizilmiş olan bileşik yapraklar 10-20 cm. uzunluğunda olup damla uçludur. Çiçekler 6-12 cm. uzunluğunda açık yeşilimsi kırmızı, küçük ve çok sayıdadır. Legümen (bakla) kahverengi morumsu renkte, parlak yassı ve boyları 10-30 cm. kadardır. Meyvenin mezokarpı (orta tabakası), taze iken yumuşak ve tatlıdır. Her bir baklanın içerisinde on beş kadar sert kabuklu yassı tohum bulunur. Tohumlar "Trigosol" adı verilen bir madde içerir.

Yayılışı

Akdeniz kıyılarında, Kıbrıs adası, Libya ve ABD`nin Kaliforniya bölgesinde bulunur. Türkiye`de Antalya, Silifke, Anamur dolaylarında küçük veya büyük gruplar halinde yetişmektedir.

Kullanımı

Meyveleri öksürük ilaçlarında kullanılır. Çiğneme tütününe tat vermek için katılır. Keçiboynuzu meyvesinden pekmez de yapılır. Tohumlarından elde edilen balsam tekstil endüstrisinde apreleme için kullanılır. Ayrıca çikolata imalatında tatlandırıcı olarak da kullanılmaktadır.

Tarihsel önemi

Yunanca`da "keration", İngilizce`de "carob", Arapça'da ise "kırrat" olarak anılır. Keçiboynuzu tohumu yüzyıllar boyunca elmas ölçmek için kullanılmış, elmaslar keçiboynuzu tohumu ile tartılarak satılmıştır. Bu yüzden, "kırat" ya da "karat" denilen ölçüye adını vermiştir. Prof.Dr. Aydın Akkaya konuyu şöyle açıklıyor: "Keçiboynuzu çekirdeği doğada ağırlığı değişmeyen bir tohumdur. Bütün tohumlu bitkilerden yalnız keçiboynuzu uzun süre suda bekletildikten sonra filiz verebilir. Bu hem çok kuruduğu ve meyvesinden çıktıktan sonra son ve sabit ağırlığını aldığı için, hem de içine su alma olasılığı çok az ve çok uzun zamana bağlı olduğu içindir. Bu nedenle Araplar, Selçuklular ve Osmanlılar döneminde ağırlık ölçüsü olarak kullanılmıştır. Dört tanesi bir dirhem eder. Dirhem, değişmekle birlikte 3 gr. ağırlığı temsil etmektedir. Satıcı iki dirhemlik (8 çekirdek) bir şey satarken lütfedip 1 çekirdek fazla tartarsa bu, malı alanın itibarını gösterir. Olağandan fazla giyinen, süslenen vb. kişilere ``iki dirhem bir çekirdek`` denmesi bundan kaynaklanmaktadır."

Kaynaklar

Vikipedi