Kemani Tatyos Efendi
Kısaca: Gerçek adı Tateos Enkserciyan olan Tatyos Efendi, 1858 yılında İstanbul'da Ortaköy'de doğdu. Ortaköy Ermeni kilisesi mûsikîşinaslarından Monakyan'ın oğludur. Buradaki Ermeni okulunu bitirdikten sonra bir sanatkâr olması için önce bir çilingirin, sonra bir savatçının yanına çırak olarak verildi. ...devamı ☟
Tanınmış bir sanatkar olarak Ahmed Rasim Bey, Civan ve Andon kardeşler, Şevki Bey, Kemençeci Vasilaki, Tanburi Cemil Bey ile ilişki kurmuş, birlikte çalmıştır. Saz eserlerinde de bu kadar başarılı bir bestekar olmasında uzun süren bu beraberliğin büyük etkisi olmuştur. Mahmud Demirhan bu gerçeğe şu satırlarla yaklaşmış:". . . Vasil'in segah makamının seyri hakkındaki münakaşada-Cemil böyle münakaşaları ve davaları, yüzünde keskin bir zeka alameti olan müstehzi bir tebessümle dinlerdi-Kemani Tatyos'a:"
"-Üstad, sen yaparsın ama çalamazsın;sen bestele, fakat ben çalayım, dediği ve hakikaten de öyle olduğu gibi Cemil Bey'in de eline geçen bir beste cazip bir hüviyet alırdı. Filhakika Vasil, Tatyos'un cidden o fevkalade peşrevlerini başka bir kıvraklık ve canlılıkla beraber, ufak ve şirin süsler ilavesiyle çalardı. Bir Salı gecesi bizde kendi karcığar peşrevini Vasil ve Cemil'den dinlediği vakit şaşırmış, neşe ve heyecandan nasıl alkışlayacağını bilememişti. "
Çok iyi nota bildiği halde zamanında tesbit edilmediği için eserlerinin çoğu unutulmuştur. Aynı zamanda şair olan Tatyos Efendi, çok eserinin sözlerini kendisi yazmıştır. İyi bir bestekardı ve üstün bir musiki anlayışı vardı. Çağının gerekleri ve sanat anlayışına göre güzel saz ve söz eserleri bestelemiş, eserlerinde makamlarımızın geleneksel ifade özelliklerini başarı ile yansıtmıştır. Tatyos Efendi, saz eseri bestekarı olarak karcığar, suznak, rast peşrevleri;hüseyni, suznak, rast saz semaileri ve bazı şarkılarıyla şöhret ve hatırasını hala aramızda yaşatmaktadır.
Daha sonra sağlığı bozulan Tatyos Efendi'yi Ahmed Rasim gibi birkaç vefalı dostunun dışında arayan ve soran olmamış, son yıllarını büyük bir yoksulluk ve kimsesizlik içinde geçirerek 16 Mart 1913 tarihinde ölmüştür. Ölümünden sonra cebinden üç kuruş para çıkmış. Kilise defterindeki ölüm kaydının meslek hanesine "Çalgıcı" kaydı konan bu sanatkar, Ahmed Rasim Bey'in topladığı on-onbeş kişi ile kaldırılarak, Kadıköyü Uzunçayır Ermeni mezarlığına gömülmüştür. Ahmed Rasim Bey, sözlerini de kendisinin yazdığı uşşak makamındaki "Gamzedeyim deva bulmam/Garibim bir yuva kurmam/Kaderimdir hep çektiğim/Ağlarım hiç reha bulmam" güfteli eserine onun ömrünün hasılasıdır" diyor. Tatyos Efendi, çatık kaşlı, pos bıyıklı, kısa boylu, tıknaz yapılı, kalender yaradılışlı, hafif şehla gözlü bir kimseymiş.
Musiki repertuvarımızda bulunan eserleri , sekiz peşrev, altı saz semaisi, bir beste denemesi, muhtelif makam ve usullerden bestelediği kırk yedi şarkıdan ibarettir.
Musikimize birbirinden güzel eserler kazandırmış bu değerli sanatkarı saygıyla anıyoruz, toprağı bol olsun. . .
Hazırlayan:Tahir AYDOĞDU
Kaynak:Türk Musikisi Tarihi. . . . . . . . . Dr. Nazmi ÖZALP
Bu konuda henüz görüş yok.
