Türkçe Bilgi: Kondominiyum

Kondominiyum bir uluslararası hukuk terimi olup iki veya daha çok sayıda egemen gücün bir politik bölgedeki (bir arazi veya sınır bölgesinin) egemenlik gücünün (Latince dominium), bu bölgeyi ayrı milli bölgelere bölmeden, birlikte ortaklaşa yüklenildiği önerisi üzerinde resmen anlaşmaları ve bu ortak hakları birlikte ortakça yürütmeleridir. Latince köklü bir hukuk terimidir: com=birlikte + dominimum=sahiplilik veya egemenlik hakkı parçalarından oluşur. Kondominiyum idaresi çok uzun zamandır bir teorik imkan olarak hukukcularca kabul edilmekle beraber pratik gerçekte çok nadir olarak ortaya çıkmıştır. Buna başlıca neden iki veya daha çok egemen ülke arasında bu kondominiyum konusunda herhangi bir anlaşmazlık ortaya çıkarsa ve taraflar bu anlaşmazlığı çözemezlerse kondominiyum statüsü savunulamaz hale girmektedir. Halihazırda bulunan kondominiyumlar * Hazar Denizi uluslararası hukuka göre bu deniz etrafında sahilleri bulunan 5 ülkenin kondominiyumudur: Rusya, Azerbaycan, İran, Türkmenistan ve Kazakistan * Mosel Nehri ve bu nehre katılan nehir kolları Sauer ve Our Almanya ile Lüksemburg ülkelerinin bir kondominiyumudur. Bu nehirler üzerindeki koprüler ve Lüksemburg'da "Schengen" de bulunan adanın bir kısmı bu kondominiyum idaresine aittir. Bu kondominiyum 1816da taraflar arasında imzalanan bir antlaşma ile kurulmuştur. * Fransa ile İspanya arasındaki "Bidassoa Nehri" üzerinde bulunan (Fransizca Île de la Conférence, İspanyolca Isla de los Faisanes veya Baskça Konpantzia ve ayrıca Konferans Adası olarak anılan) bir ada Fransız-İspanyol kondominiyumudur. Bu statü 1659da imzalanan "Pireneler Antlaşması" ile kurulmuştur. * Arap yarımadasında bulunan küçük bir bölge Umman ile Birleşik Arap Emirliği Ajman devleti arasında birlikte kondominiyum olarak idare edilmektedir. * Orta Amerika kıstağında Fonseca Körfezi'inin bir kısmı ve bu körfezin ağzında bulunan sahil denizi El Salvador, Honduras ve Nikaragua'nin üçlü kondominiyum statüsünde idare altındadır. * Güney Amerika'da Parana Nehri'nin bir kısmı ("Salto Grande de Sete Quedas" ile "İguassu Nehri" ağzı arası) Brazilya ve Paraguay kondominiyum idaresi altındadır. * Avusturya Konstanz Gölü'nun (adaları kapsamayan) büyük bir kısmının Avusturya, Almanya ve İsviçre arasındaki kondominiyum idaresi altında olduğunu kabul etmektedir. Bu görüşü Almanya ve İsviçre kabul etmezler. Tarihte kondominiyumlar * Kıbrıs adası 688de yapılan bir antlaşma ile 688-965 arasında yaklaşık 280 yıl Bizans İmparatorluğu ile önce Emeviler sonra Abbasiler elinde bulunan halifeler arasında bir kondominuyum olarak idare edilmiştir. (Bakınız Kıbrıs-Arap Kondominiyumu). * Şimdi Holanda'da bulunan tarihi Friesland Kontluğu 1165den itibaren 1555e kadar Kutsal-Roma Germen İmparatorluğu idaresi altında bulunmuş ve bu imparatorluk altında 1165-1493 döneminde "Holanda Kontu" ile Utrecht Psikoposluğu birleşik kondominyumu idaresi altında bulunmuştur. * Erfurt şehri XII. yüzyıldan Otuz Yıl Harpleri sonuna kadar Mainz Piskoposluğu ve "Geichen Kontluğu" birleşik kondominiyum idaresi altında bulunmuş; 1289daki "Geichen Kontluğu" yerine serbest şehir konseyi ortak olmuş, 1327den sonra Thuringia Kontluğu ve 1483den sonra da Wettin hanedanı ortak olmuş ve şehrin kondominiyum statüsü devam etmiştir. * Zaporosci Kazaklarının Dinyeper Nehri ortasında bir adada bulunan idare merkezi "Zaporosci Sich" 1667de "Andrusovo Antlaşması" ile kısa bir zaman için Rusya ile Polonya kondominiyumu olmuştur. * 1794de kadar şimdi Hollanda'da bulunan Maastricht şehri Liege Piskopos-Prensliği ile once "Brabant Dükalığı" arasında ve 1632den sonra da onun yerine "Holanda Cumhuriyeti" altında kondominiyum statüsünde idare edilmiştir. * 1818 ile 1846 arasında kuzey Amerika'da Oregon arazisi ABD ile Birleşik Krallık kondominyumu olmuştur. * 1864de kadar İberik yarımadasında bulunan "Couto Mixto" bölgesi İspanya ve >Portekiz[ kondominiyomu olarak idare edildi. * 1889 ile 1899 arasında Samoa adası Almanya, Birleşik Krallık ve ABD arasında üçlü bir kondominiyum olarak idare edildi. * 1855 de Rusya ile Japonya arasında imzalanan ["Shimoda Antlaşması] ile Uzak Doğu'da Sibirya kıyılarındaki Sahalin Adası aralarında belirli bir sınır olmadan kuzeyde Rusların ve güneyde Japonların yerleşmeleri kabul edilmiş ve bu ada bir kondominiyum statüsünü almıştır. 1905de Rus-Japon Savası sonunda Japonya adanın güneyini 50inci paralele kadar kendi ülkesine kattığını ilan etmiş ve kondominyum statüsü ortadan kalkmıştır. 1945 Yalta Konferansı ile bütün ada Sovyet Rusya egemenligine geçmiştir. * 1908 ile 1918 arasinda Bosna-Hersek resmen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından ilhak edildikten sonra, bu imparatorluğun çifte devleti olan Avusturya ile Macaristan arasında kondominiyum statüsü verilmişti. * 1914de İngiltere ile Fransa tarafından işgal edilen Alman Togoland kolonisi 1916da ikiye bolünene kadar bir Fransiz-Birleşik Krallık kondominyumu olarak idare edildi. İngiltere'nin Togoland adını verip koloni olarak aldığı kısmı 1956da bağımsızlık kazanan Ghanaya bağlandı. Fransız kolonisi 1960de Togo Cumhuriyeti olarak bağımsızlık kazandı. * Birinci Dünya Savaşı icinde İhtilaf Devletleri tarafı tarafından Romanya'dan ayrılan

Alman-Avusturya-Bulgar kondominiyumu olarak idare edilmiştir. * 1816 ile 1919 arasında şimdi Almanya'da bulunan "Tarafsız Moresnet" önce Hollanda sonra Belcika ile Prusya tarafından idare edilen bir kondominiyum idi. * 1941 ile 1943 yıllarında İkinci Dünya Savaşı sırasında "Hırvatistan Bağımsız Devletinin statusu "Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi Almanya" ve "Fasist İtalya" arasında birlikte kondominiyum idi. Bu statu 1943de Italya'nın harpten çekilmesi ile sona erdi. * 1939 ile 1979 arasında Pasifik Okyanusunda bulunan "Canton ve Enderbury Adaları" bir Birleşik Krallık ve Birleşik Amerika kondominiyumu olarak idare edildi ve 1979da bağımsızlık kazanan Kiribati'ye dahil oldu. * 1923 ile 1942 arasında ve 1947den 1968e kadar bir Pasifik Okyanusu adası olan Nauru Avusturalya, Yeni Zelanda ve Birleşik Krallık tarafından 1943e kadar Cemiyeti Akvam mandası ve 1949dan sonra Birleşmiş Milletler 'trust' arazisi olarak bir üçlü kondominiyum idaresi altında bulunmuştur. 1968de Nauru bağımsızlık kazanmıştır. * 1899 ile 1959 arasında İngiliz devletinin işgal ordusu gönderip ülkeyi Mehdi devletinden elinden almasında sonra, hukuken Sudan 1882den beri İngiliz efektif kontrolu altında bulunan Mısır ile Birleşik Krallık kondominiyum idaresi altında bulunmaktaydı. * 1906 ile 1980 arasında bir Pasifik Okyanusu adalar takımı olan Yeni Hebrides adalar Fransa ile Birleşik Krallık Kondominiyomu olarak idare edilmiştir. 1980de bağımsız Vanatu Cumhuriyeti olmuştur. Diğer * Fransız hukukuna göre Andorra Fransa ile İspanya kondominiyomu olarak kabul edilmekteydi. Ancak Andorra'nın bir bağımsız devlet olduğu kabul edilmektedir ve ancak devletin Devlet Başkanlığı bu iki yabancı ülke arasında ortaklaşa yapılmaktadır. * Bazı hukukculara göre bir arazi veya ülke diğer bir ülkenin Hükümdarının (resmi veya şahsi) idaresi altında bulunursa bu ülkenin hukuki statüsü kondominiyumdur. Örnekler 1868den 1918e kadar Habsburg İmparatorluğu altında Macaristan ve Hırvatistan arasında birlikte idare edilen "Fuume" şehri (şimdiki Rijeka). * 2001de Birleşik Krallık hükümeti İspanya ile olan anlaşmazlıkları ortadan kaldırmak için Cebelitarık'in egemenliğinin İngiltere ve İspanya birlikte ortaklaşa paylaşılmasını teklif etti ve bu teklifi 2002de Cebelitarık halkına bir referendum olarak sundu. Bu referendumda Cebelitarık seçmenleri büyük çoğunlukla teklife hayır oyu verip Cebelitarık'in efektif olarak İspanya ile İngiltere kondominiyumu olmasını reddediler. Ayrıca bakınız * Bağımlı bölge Dipnotlar Dış bağlantılar * İngilizce Wikipedia Condominium (international law) maddesi (Erişme tarihi:26.8.2009). * Fransızca Wikipedia Condominium maddesi (Erişme tarihi: 26.8.2009).
Kaynaklar
Vikipedi

Kondominiyum

Kondominiyum Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar