Fiziki Yapı
Kütahya ili genel olarak bir yayla durumundadır. Arazinin dörtte üçü 1000-1500 m arasındadır. Coğrafi olarak bu bölgeye “Kütahya Yaylası” denir. İç Anadolu’dan Ege ovalarına ve Marmara havzalarına geçişte bu bölge eşik vazifesi görür. Topraklarının % 57’si dağlardan, % 32’si yaylalardan ve % 11’i ovalardan ibarettir. Ortalama yükseklik 1000-1200 m arasındadır. Volkanik toprakları çok verimlidir.Dağları: Kütahya yaylaları üzerinde yükselen dağlar aralıklı sıralar halinde uzanırlar. Başlıca dağlar: Akdağ (2089 m), Eğrigöz dağlarının en yüksek yeri (2181 m), Vellice Dağı (1764 m), Gümüşdağ (1901 m), Yeşildağ (1953 m) ve Şaphane Dağı (2121 m)dır. Murad Dağı (2312 m) ilin en yüksek dağıdır.
Ovaları: Ovalar dağ sıraları ve akarsu vadilerinde yer alırlar. Simav ovası 100 km2, Kütahya ovası 93 km2, Altıntaş-Aslanapa, Örencik, Tavşanlı, Köprüören ve Yoncalı ovalarıdır. Hepsi verimli ve alüvyonla kaplıdır.
Akarsuları: Kütahya akarsular bakımından zengin sayılır. Bu akarsuların bir kısmı Ege, Marmara ve Karadeniz’e dökülür. Bölgenin en büyük akarsuyu Porsuk Çayıdır. Porsuk Çayı Murad Dağından çıkar, Eskişehir’e gelip Sakarya’ya karışır ve Karadeniz’e dökülür. Kirmasti Çayı, Simav (Susurluk) Çayı, Emet Çayı ve Kocaçay birleşerek Marmara Denizine dökülür.
Gediz Çayı, Murat Dağlarından iner, Uşak’tan sonra İzmir’e gidip İzmir Körfezinin yukarısında Ege Denizine dökülür. Bunlardan başka Karasu ve Felent Çayı vardır.
İklim ve Bitki Örtüsü
İklimi: Kütahya, İç Anadolu’nun soğuk iklimi ile Marmara ve Ege’nin ılık iklimi arasında bir geçiş özelliği gösterir. Üç bölgenin özelliklerini taşır. Son 30 yılda yapılan günlük rasatlara göre çok şiddetli rüzgar esmez. Kışın hakim rüzgar güneyden, yazın hakim olan rüzgar kuzeyden eser.Yıllık yağış miktarı ortalama 600-1100 mm’dir. Kar kalınlığı 50 cm’yi geçmez. En soğuk aylar ocak ve şubat ve en sıcak aylar temmuz ve ağustostur. Genel olarak yazın sıcaklık + 20°C’yi geçmez. Sıcaklık -27,4°C ile +36,8°C arasında seyreder. Ovalar ılık, yayla ve dağlar soğuktur. Fakat İç Anadolu’da hakim olan step ikliminin dışında kalır. +30°C’nin üstünde sıcak günler bir ayı geçmez. Sıfırın altında gün sayısı 100 güne yakındır.
Bitki Örtüsü: Bitki örtüsü bakımından Kütahya ve çevresi İç Anadolu, Ege ve Marmara bölgelerinin özelliğini taşır. Bölgenin hakim bitki topluluğu kara ikliminin bitkileri olmasına rağmen, vadi içlerinde, Karadeniz’in nemli tesirlerine açık kesimlerinde, bilhassa dağlık bölgelerinin kuzey meyillerinde deniz bitki topluluğu, Ege ve Marmara yoluyla Akdeniz tesirinin görüldüğü kesimlerde Akdeniz bitki örtüsü yer alır.
İl topraklarının yarısı orman ve fundalıklarla, % 12’si çayır ve mer’alarla, % 35’i ekili alanlarla kaplıdır. Ormanlar çok yüksek platolardadır. Ormanlarda karaçam, ardıç ve meşe ağaçları çoğunluktadır.
Gölleri: Kütahya ilinde bir tabii (Simav Gölü) ve bir sun’i (baraj gölü) Enne Gölü vardır. Simav Gölü; Simav Ovasının ortasında 4 km2lik bir alanı kaplar. Bir kısmı bataklık ve sazlıktır. Denizden yüksekliği 724 m’dir. Yazın suları azdır. Porsuk Baraj Gölü; Porsuk Çayı üzerine kurulmuştur. Bir kısmı Eskişehir sınırları içinde kalır su hacmi 525 milyon m3 ve yüksekliği 49,70 m’dir. Enne Baraj Gölü; Porsuk Çayının bir kolu olan Felent Çayı üzerindedir. Su hacmi 7 milyon m3tür. İçme suyu olarak kullanılır. Barajın temelden yüksekliği 24,50 m’dir.