Kıbrıs Demiryolu İşletmesi

Kıbrıs'ta 1905-1951 yılları arasında, Kıbrıs Hükümeti Demiryolu Şirketi (Cyprus Government Railway) adı altında faaliyet göstermiş demiryolu şirketidir. Lefke'nin Evrihu köyü ile Mağusa şehri arasındaki hat boyunca çalışmıştır. Faal olduğu yıllar boyunca toplam 3,199,934 ton yük ve 7,348,643 yolcu taşımıştır. Demiryolu Hattı Yapımına 1904 yılında başlandı ve hattın ilk ayağı olan Lefkoşa-Mağusa bölümünün açılışı İngiliz Yüksek Komiseri Sir Charles Anthony King-Harman tarafından yapıldıktan sonra ilk seferinini 21 Ekim 1905 günü Mağusa'dan Lefkoşa'ya yaptı. Aynı yıl içerisinde Lefkoşa-Omorfo hattının çalışmaları başladı ve iki yıl içerisinde bu bölüm de tamamlandı. Son olarak 1913 yılında Omorfo-Evrihu hattının çalışmaları başladı ve 1915 yılında da bu bölümün faaliyete geçmesiyle hat tamamlanmış oldu. Yapım amacı Omorfo (Güzelyurt) kasabası çevresinde üretilen sebze, meyvenin ve Lefke kasabasından çıkarılan bakır cevherinin Larnaka limanına taşınmasıdır. Bu amaçla önce Omorfo-Larnaka hattı düşünülmüştür. Fakat daha sonra, Larnakalı bazı ileri gelenlerin, demiryolunun deve ile yapılan ticareti zayıflatacağını ve devecilerin bundan zarar göreceğini iddia etmeleri ve bu hatta karşı çıkması üzerine hattın son durağı Larnaka’dan Mağusa'ya kaydırılmıştır. 127,468£ (Pound) tutarındaki demiryolu finansmanı 1899 Sömürge Kredileri yasasına (Colonial Loans Act) göre verilen bir krediyle sağlanmış, hat temelde bir taşeron sözleşmeyle inşa edilmiştir. Hat bilgileri Hattın toplam uzunluğu 76mil (122km), ray açıklığı 2 ayak 6inç (76,2cm) dir. Dört ana istasyonda yanyollar mevcuttu. Hattın eğimi Mağusa Lefkoşa arasında 100de 1, Lefkoşa Omorfo arasında 60ta 1 di. Başta Evrihu, Omorfo (Güzelyurt), Lefkoşa ve Mağusa durakları olmak üzere, hat boyunca 30 kadar istasyon bulunmaktaydı. İstasyon isimleri Türkçe(Osmanlı Türkçesi), Rumca ve İngilizce olarak yazmaktaydı. Bu istasyonların bazıları aynı zamanda posta ve telgraf acenteliği görevinde kullanılıyordu. Tren, ortalama 30 mil/sa (Yaklaşık 48 km/sa) hızla Lefkoşa-Mağusa arası mesafeyi yaklaşık 2 saatte alıyordu. Tüm hattın seyahat süresi ise 4 saati buluyordu.

İstasyonlar ve Mesafeler

Mağusa Liman - MAĞUSA - Enkomi(Tuzla) - Stylos(Mutluyaka) - Gaidhoura (Korkuteli) - Prastion (Dörtyol) - Pyrga (Pirhan)- Yenagra (Nergizli)- Vitsada (Pınarlı)- Mousoulita (Ulukışla)- Angastina (Aslanköy)- Eksometohi (Düzova)- Epikho (Cihangir)- Trakhoni (Demirhan)- Mia Milia (Haspolat)- Kaimakli - (Kaymaklı) LEFKOŞA - Yerolakko (Alayköy)- Trimithia - Dhenia - , Avlona (Gayretköy)- Peristerona - Katokopia (Zümrütköy)- Argakhi (Akçay)- OMORFO (Güzelyurt)- Nikita (Güneşköy)- Kazivera (Gaziveren)- Pentagia (Yeşilyurt)- Agios Nikolaos - Flasu - EVRİHOU - *Bu bilgiler hattın 1912 yılındaki durumuna ait olup Omorfo'dan Evrihu'ya kadar olan hat daha sonra açıldığından o hattın istasyon mesafe bilgileri bu listede yoktur. Kapanış ve Son Sefer İngiliz sömürge idaresince, kara ulaşımının gelişmesi, demiryoluna talebin azalması ve ekonomik sebeplerden dolayı Demiryolu seferlerinin sona erdirilmesi kararı alındı. 1951 yılında alınan bu kararla, Kıbrıs’ın 48 yıllık demiryolu macerası sona ermiş oldu. Son seferi 31 Aralık 1951 günü saat 14:57’de Lefkoşa’dan Mağusa’ya gerçekleşen yolculukla saat 16:38’de Mağusa İstasyonu’unda son buldu. Şirketin istihdam ettiği 200 kadar işçi ve memur ise, yarı resmi kurumlara nakledildi. Hattın Günümüzdeki Durumu Demiryolu seferleri durdurulduktan sonra İngiliz sömürge yönetimi hat üzerindeki tüm rayları ve lokomotifleri satışa çıkardı ve Meyer Newman & Co adlı bir şirkete 65.626 Pounda satıldı. Bu nedenle de hattın raylarından günümüze hiçbir parça kalmamıştır. Ancak, Güzelyurt, Lefkoşa ve Mağusa istasyon binaları KKTC sınırları dahilindedir. Hala ayakta kalan bu binalar farklı alanlarda hizmete açıktır. Evrihu istasyonu ise, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kontrolündeki topraklarında olup o da yine başka amaçlarla hizmet vermektdir. Şirketin kullandığı 12 lokomotiften biri (1 no'lu lokomotif) Mağusa Tapu Kadastro Dairesi bahçesinde, biri de (2 no'lu lokomotif) Güzelyurt Festival Park'ında bulunmaktadır. Dış bağlantılar * Kıbrıs Demiryolu İşletmesi hakkında bilgi(İngilizce) * Kıbrıs Demiryolu İşletmesine Narrow Gauge'deki resim galerisi (İngilizce) * Yunanca Vikipedi * İngilizce Vikipedi * Ortaöğretim için Kıbrıs Tarihi (eski) Ders Kitabı, KKTC MEB * The Handbook of Cyprus (1913), Harry Charles Lukach

Kaynaklar

Vikipedi

Kıbrıs Demiryolu İşletmesi

İstasyonlar ve Mesafeler

Kaynaklar