Lukata
Kısaca: Lukata Bulunan sahipsiz mal, eşya. Bir yerde bulunmuş olup, sahibi bilinmeyen kayıp mala “Lukata” denir. Cami, hamam kapısına veya yol üzerine bırakılan çocuklara da “Lakit” denir. Canlı ve cansız menkul (taşınır) bir malı elinde bulunduran ve mülkiyetine sahip kimsenin kendi iradesi, isteği dışında elinden çıkması ve henüz kimsenin eline geçmemiş olması halinde, bulunan mal, lukata hükümlerine tabi olur. Mülkiyet hakkına riayet eden bütün hukuk sistemlerinde, lukata hakkında kanuni dü ...devamı ☟
Canlı ve cansız menkul (taşınır) bir malı elinde bulunduran ve mülkiyetine sahip kimsenin kendi iradesi, isteği dışında elinden çıkması ve henüz kimsenin eline geçmemiş olması halinde, bulunan mal, lukata hükümlerine tabi olur. Mülkiyet hakkına riayet eden bütün hukuk sistemlerinde, lukata hakkında kanuni düzenlemeler getirilmiştir. Genel olarak bütün kanunlarda lukatayı bulana bir takım müeyyideler (yaptırımlar) yüklenmiştir. Böyle sahipsiz bir malı eline geçiren kimse, bu müeyyidelerin gereğini yerine getirmediği taktirde onu gasp etmiş sayılmaktadır. Gasp ise, ağır bir hırsızlık suçu olup işleyen cezalandırılır.
Türk Medeni Kanunu'nda, “Menkul Mülkiyeti” başlığı altında, 693, 694, 695 ve 698'inci maddelerinde lukataya ait hükümler düzenlenmiştir. Menkul (taşınır) mülkiyet her sahipsiz malı lukata hükümlerine tabi saymamıştır. Sahipsiz bir malı ihraz eden (eline geçiren) ona malik olur (mad. 691). Çok zaman önce saklanmış defineler, menkul veya gayrimenkul mal sahibinin mülkü sayılmakla beraber, defineyi keşfeden ikramiye talep edebilir (mad. 696). İlmi kıymeti haiz ve nadirattan olan eşya ile antika hazinenin mülkü sayılmıştır (mad. 697).
Lukatayı bulan, sahibini biliyorsa, ona teslim eder, bilmiyorsa polise haber verir. Lukata bir evde veya bir işyerinde bulunmuşsa, oranın sorumlusuna teslim edilir; buna uymayanlar için TCK, para cezasını öngörür. Eğer lukatanın sahibi bilindiği ortaya çıkarsa, ceza bir misli artar. Lukata bulan, korumak zorundadır. Eğer saklanması zor ve bozulacak bir eşya ise açık arttırma ile satışa çıkarılır. Lukata, zabıtaya teslim edilmiş ve bir yıl içinde sahibi bulunmamışsa, ilan edildikten sonra yine açık arttırma ile satılır ve elde edilen bedel o eşyanın yerine geçer.
Lukata bozulmadan ve kolaylıkla korunabilecek bir eşya ise ve beş yıl sahibi bulunmamışsa, bulan bazı haklar kazanır. Eğer eşyayı kaybeden mükafat vad etmişse, buna hak kazanır. Eğer böyle bir vad yoksa, eşya sahibi ortaya çıkarak eşyayı alırsa, bulanın eşyayı korumak için veya ilan için yaptığı masrafı öder. Bulanın lukataya sahib olabilmesi için ilan ve zabıtaya teslim tarihinden itibaren beş yıl geçmesi gerekir.
İslam hukukunda: Fıkıh kitaplarında Kitab-ül-Lukata başlığı altında lukatanın hükümleri düzenlenmiştir. Bu hükümler kıymetli fıkıh kitaplarında, İbn-i abidin, Bedayi, Mecelle, Mevkufat ve Türkçe Tam İlmihal Seadet-i Ebediyye vs. geniş olarak açıklanmaktadır. İslam hukukuna göre de lukata, yerde bulunup, sahibi belli olmayan maldır. Sahibine vereceğinden emin olanın, korumak için alması sünnettir. Yerde helak olacak ise, alması farz olur. “Arayan olursa bana gönderin” diyerek iki kimseyi şahit yapar ve kalabalık bir yerde tarif ederek sahibini arar. Sahibi çıkıncaya veya durmakla bozuluncaya kadar helak olursa ödemez. Sahibi çıkmayacağını veya bozulacağını anlarsa, artık aramaz. Beytülmala verir. Beytülmal yoksa, sadaka verir. Bulan fakir ise kendi kullanabilir. Sahibi sonradan çıkarsa, ya kabul eder, yahut bulana veya fakire tazmin ettirir. Kabul eden veya tazmin eden sevap kazanır.
Varisi olmayan zenginlerin bıraktığı mal ve yerde bulunup sahibi çıkmayan şeyler, devletin hazinesinde (Beytülmalde) toplanır. Hastanelere, fakirlerin cenazelerini kaldırmağa sarfedilir ve çalışamayacak haldeki kimsesiz fakirlere verilir. Bu malları hakkı olanlara ulaştırmak hükümetin vazifesidir.
Lukata; çekirdek, nar kabuğu, biçildikten sonra tarlada kalan başak gibi sahibi tarafından aranmayacak veya kıymetsiz bir şey olursa ilan etmeden bulanın bunlardan faydalanmasına izin vardır.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
Bu konuda henüz görüş yok.
