Mühendishane

Kısaca: Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun Osmanlı donanmasına deniz subayı yetiştirmek için kurulan okul.17. yüzyılın başından îtibâren dünyâ denizciliğinde büyük gelişmelerin ve keşiflerin ortaya çıkması ile Avrupalı devletler modern gemilere ve yetişmiş bir presonele sâhip olmaya başladılar. ...devamı ☟

Mühendishane-i Bahri-i Hümayun Osmanlı donanmasına deniz subayı yetiştirmek için kurulan okul.

17. yüzyılın başından itibaren dünya denizciliğinde büyük gelişmelerin ve keşiflerin ortaya çıkması ile Avrupalı devletler modern gemilere ve yetişmiş bir presonele sahip olmaya başladılar. Bu sıralarda Osmanlı Devletinde duraklama devri göze çarpıyordu. 1774 Çeşme deniz mağlubiyetiyle Osmanlı Devletinde deniz muharebe sanatında mahir denizciye olan ihtiyaç açık bir şekilde ortaya çıktı. Bu sebeple 1734 yılında Sultan Birinci Mahmud zamanındaÜsküdar’da kara ve deniz okullarına esas olan bir mühendishane (askeri mektep) açıldı. Fakat bozulmuş olan yeniçerilerden çekinildiği için hemen kapandı.

Bilahare 1776’da Kasımpaşa’daki tersanede Mühendishane-i Bahri-i Hümayun adıyla bir sınıf açıldı. Deniz Harp Okulunun kuruluş yılı bu tarih olarak kabul edilmektedir. (Bkz. Harp Okulları)

Mühendishane-i Berri-i Hümayun

Topçu ve istihkam subayı yetiştiren okul.

Osmanlı Devleti yükselme devrinden sonra, bilhassa başta 1683 Viyana bozgunu olmak üzere, birbirini takip eden mağlubiyetlerle karşılaştı. Bu durum, askeri sahada yeni bilgilerle mücehhez bir orduya sahip olma zaruretini ortaya çıkardı. Bu sebeple orduda ilk defa modern bilgilerle talim ve terbiye, 1728’de Sultan Üçüncü Ahmed zamanında humbaracı (topçu) sınıfında başladı. Sonra 1734’te Sultan Birinci Mahmud, Üsküdar’da bir Mühendishane (mühendis mektebi) açtı. Mühendishane 1759’da Kağıthane’den Karaağaç’a nakledildi. 1784’te BirinciAbdülhamid zamanında Mühendishane-i Bahri-i Hümayun ve Mühendishane-i Berri-i Hümayun olmak üzere ikiye ayrıldı. Mühendishane-i Berri-i Hümayun, topçu ve istihkam subayı, askeri mühendis yetiştirmeye devam etti. 1793’te Kasımpaşa’dan Eyüp’teki Bahariye Sarayına, sonra Hasköy’e, daha sonra Maçka’ya taşındı. 1796’da Üçüncü Selim zamanında Mühendishaneye kırk talebe alındı. Cebir, trigonometri (ilm-i müsellesat), mekanik, atıcılık, hey’et (astronomi), harp tarihi, hendese, coğrafya ve istihkamcılık okunan dersler arasındaydı.

Mühendishane, yüksek matematik okutan tek mektep olduğundan ve asker arasında yüksek matematik okuyanlara Erkan-ı Harp denildiğinden, Mühendishanenin ilk mezunları, Sultan İkinciMahmud zamanında kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediyye ordusunda, Erkan-ı Harplik (kurmaylık) vazifesine tayin edildiler.

Mühendishanenin başında nazır denilen bir yetkili bulunmakla beraber, esas sevk ve idareyi baş hoca adındaki vazifeli yapardı. Baş hoca, baş mühendis ve Mühendishanenin en bilgili ve lisan bilen subayı idi. Talebenin talim ve terbiyesi (eğitim-öğretim) ve idaresi ile meşgul olurdu. Mühendishanede başhocalık yapanlar arasında en meşhuru İshak Efendidir. Fen ilimlerinde mütehassıs, lisan bilen bu zatın koyduğu fenni ıstılahlardan bazısı, dilimizde hala kullanılmaktadır. 1830 senesinde Sultan Üçüncü Selim’e Mühendishanenin ıslahı hususunda bir layiha (rapor) vermiştir.

Mühendishanenin (mektebin) iki kat üzerine dört dershanesi, hocalara mahsus odaları, kütüphanesi ve matbaası vardı.

1834’te Harbiye Mektebi açıldığında Harbiyeye ve Mühendishaneye hoca, askeri fabrikalara teknik eleman yetiştirmek üzere Mühendishane hocalarından iki zabit (subay) ile on talebe tahsil için Avrupa’ya gönderildi. Dönenler orada öğrendiklerini öğretmeye ve tatbike başladılar.

Avrupa’da tahsilini tamamlayıp dönen tophane nazırı Bekir Paşanın teklifiyle bir nizamname çıkarıldı. Buna göre, 64 senelik Mühendishane, topçu ve mimar yani istihkam mektebine çevrildi. Mevcut mektep idadi kabul edilip, ayrıca dört senelik Harbiye ve mimar sınıfları açıldı ve binaya ilaveler yapılarak, Avrupa askeri mekteplerindeki gibi fen dersleri okutulmaya başlandı.

Yine mektebin hoca ihtiyacını gidermek için çeşitli tarihlerde Avrupa’nın muhtelif merkezlerine pekçok zabit gönderildi. Bununla beraber topçu mektebini daha da geliştirmek için Avrupa’dan mütehassıslar getirildi.

1864’te bütün askeri idadilerin Galatasaray’da birleştirilmesi kararı üzerine, topçu mektebi de Galatasaray’a nakledildi. Ancak 1867’de Galatasaray’daki İdadi-i Umumi, Kuleli Kışlasına kaldırılarak Galatasaray’da sivil mahiyette ve Mekteb-i Sultani adı ile umumi bir idadi açıldı.

1871’de ise, harbiye öğrencileri, tatbikatlı talim yaparak mesleklerinde yetişebilmeleri için Harbiye Mektebine nakledildiler. 1878’de Harbiye’deki topçu ve istihkam sınıfları tekrar Harbiye’den ayrılıp mekteplerine döndüler.

Mühendishane-i Berri-i hümayun, Yüksek Mühendis Mektebi adıyla kurulup, 1944’te İstanbul Teknik Üniversitesi adını alan okulun çekirdeğini teşkil etmiştir.

Mühendishane-i Sultani

Sultan Üçüncü Selim Han (1789-1807) zamanında, fen bilgileri öğretmek için açılan okul. Padişah olduğu andan itibaren bir takım ıslahatlara teşebbüs eden Üçüncü Selim Han, açtığı okullarla dikkat çeken bir padişahtır. Okul, Enderun ağalarının kabiliyetli ve en genç olanlarının seçilip, başlarına fenni ilimleri çok iyi bilen öğretmenlerin tayin edilmesiyle, 1792-93 senesinde Eyüp Bahariye’deki sarayda öğretime başladı.

Burada iki yıl öğretim gören talebelerden fen dallarında öğrenim yapabilecek seviyeye gelenler Mühendishane-i Bahri-i hümayuna gönderilirdi.

Kaynak

Rehber Ansiklopedisi

Ayrıca Bakınız

Osmanlı Devleti Kurumları

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn
3 yıl önce

İnşaat 1794 yılında büyük ölçüde tamamlandı ve Mühendishane-i Sultani yeni binaya taşındı. Okulun "Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn" adıyla açılışı 10 Mayıs...

Yüksek Mühendis Mektebi
3 yıl önce

eğitimi vermek üzere kurulan Mühendishane-i Bahr-i Hümayun ders programında yapılan yenilikler ve gelişmelerle önce Mühendishane-i Berr-i Hümayun'a daha sonra...

Yüksek Mühendis Mektebi, Almanya, Denizcilik, Maçka, Mühendishane-i Bahr-i Hümayun, Mühendishane-i Berr-i Hümayun, Taşkışla, İstanbul Teknik Üniversitesi, İsviçre, Mühendis Mekteb-i Alisi
Müderris Abdurrahman Efendi
3 yıl önce

esnasında 1793 yılında kurulan Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn ("Mühendishâne-i Cedide") (ya da kısaca bilinen adıyla "Mühendishane") açılmadan önce 10 yıl boyunca...

Asım Tınaztepe
6 yıl önce

Osmanlı İmparatorluğu - 14 Haziran 1951), Türk asker. 1911 yılında Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn'dan mezun oldu. Balkan Savaşları'na, I. Dünya Savaşı'na...

Küçük Hüseyin Paşa
3 yıl önce

donanmasında yaptığı reformları gerçekleştirdi. Mühendishane-i Berri Hümayun'dan ayrı olarak Mühendishane'i Bahri Hümayün kuruldu. III. Selim'in Napolyon...

Küçük Hüseyin Paşa, 11 Mart, 1757, 1789, 1792, 1803, 7 Aralık, Akdeniz, Esma Sultan, Eyüp, Gürcistan
Hüseyin Rıfkı Tamani
5 yıl önce

Osmanlı Devleti modern matematik çalışmalarının etkin isimlerdendir. Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn’un kurucu eğitim kadrosunda yer almış ve 1806-1816...

1773
3 yıl önce

giyinerek çay taşıyan gemilere çıkıp 342 sandık çayı denize attılar . Mühendishane-i Bahr-i Hümayun (İstanbul Teknik Üniversitesi, Deniz Harp Okulu ve Deniz...

1773, 13 Haziran, 16 Aralık, 17. yüzyıl, 1722, 1737, 1768, 1769, 1770, 1771, 1772
Hendese-i Mülkiye
3 yıl önce

Mülkiye, 1883 yılında Padişah II. Abdülhamid tarafından kurulmuştur. Mühendishane-i Berr-i Hümayundaki kılıçhanelerden birisi boşaltılıp Hendese-i Mülkiye...