Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Mangala

Kısaca: Mangala bir Türk mankala oyunudur. Irak'ta oynanan Halusa, Filistin'de oynanan El-mankala ve bir Baltık Alman oyunu olan Bohnenspiel ile çok benzerlik gösterir. Mısır'daki bedeviler arasında oynanan kuralları büyük ölçüde farklı olan Mangala isimli bir başka bir oyun da bulunmaktadır. ...devamı ☟

Mangala bir Türk mankala oyunudur. Irak'ta oynanan Halusa, Filistin'de oynanan El-mankala ve bir Baltık Alman oyunu olan Bohnenspiel ile çok benzerlik gösterir. Mısır'daki bedeviler arasında oynanan kuralları büyük ölçüde farklı olan Mangala isimli bir başka bir oyun da bulunmaktadır. 16. yüzyıldan başlayarak Türk minyatürlerinde mangalaya ait tasvirler yer almıştır. Metin And'a göre bu oyun mankala oyunlarından bahseden ilk eserlerden olan Binbir Gece Masalları'nda anlatılan (15. gece) mankala ile doğrudan ilişkili olabilir. Batılı kaynaklarda ise mangaladan ilk kez 1694'te İngiliz oryantalist Thomas Hyde'nin çalısmasında bahsedilmiştir. Jean Antoine Guer'in 1747 yılında Paris'te yayımlanan Moeurs et Usages des Turcs (Türkler'in Gelenek ve Alışkanlıkları) isimli eserinde, oyundan Mangola olarak bahsedilmektedir. İngilitere'de 1860 başlarında Mangola yeni bir oyun olarak tanıtılmış ve Jaques şirketi tarafından yayımlanmıştır. Bugün Türkiye'de klasik mangala oyun kuralları bilinmek ile birlikte Güneydoğu Anadolu'da Gaziantep gibi bölgelerde oynanan aynı isimdeki oyun daha çok Suriye kökenli La'b Mecnuni (Mecnun Oyunu) ile benzerlik gösterir. Kökenbilim Mankala kelimesinin Arapça aktarma, taşıma anlamına gelen ve Türkçe'de de nakletme şeklinde yerleşmiş olan olan nakl kökünden türediği, mangalanın da bu sözcükten geldiği düşünülmektedir. Bununla birlikte Metin And bu sözcüğün taşların sıralanışı düşünülerek Türkçede en küçük askeri birlik için kullanılan manga sözcüğünden veya taşların konulduğu çukurlar düşünülerek mangal sözcüğünden türetilmiş olabileceği yorumunda bulunmaktadır. Bazı versiyonlarda başlangıçta oyuklara konulan taş sayısı 6 olarak geçmekte ve son taşın geldiği oyukta 6 taş birikmesi durumunda da taşların kazanılacağı kuralı yer almaktadır. *Oyunda 12 oyuk (kuyu) bulunur. Oyun başında her kuyuda 4 taş bulunur. *Taş dağıtma taşların alındığı kuyudan başlar, saat tersi yönünde oyuncunun kalesi (hazine) dahil olmak üzere sürdürülür. Eğer taşların alınacağı kuyuda sadece bir taş var ise bu taş bir sonraki kuyuya bırakılır. *Dağıtılan son taş oyuncunun hazinesine gelirse, oyuncu bir el oynama hakkı daha kazanır. *Son taş rakibin bölgesindeki kuyudaki taş sayısını çift sayı yaparsa buradaki tüm taşlar kazanılmış olur. *Son taş kendi tarafındaki boş bir kuyuya rastlarsa bu taş ile birlikte bu kuyunun karşısındaki rakip kuyudaki tüm taşlar kazanılmış olur. *Oyunda kendi tarafındaki taşları ilk biten oyuncu rakibin bölgesindeki tüm taşların sahibi olur. Bu şekilde oyun sonlanır. Oyunun diğer bir şekli ise Dokuz korgol'daki Tuz kuralına benzeyen kale kuralı ile oynanmasıdır: *Dağıtılan son taş iki taşın bulunduğu rakip kuyuya gelirse buradaki taşlar kazanılır. Buraya renkli taşını (kalesini) koyar. *Taş dağıtılırken hazinelere taş bırakılmaz. Renkli taşın olduğu kaleye dağıtılan bütün taşlar bu kalenin sahibinin olur. TRT yapımcı yönetmeni Arslan Küçükyıldız, Osmanlılarda mangalanın minkale adı ile oynandığını ve bu kuralların minkaleden yola çıkılarak belirlendiğini kaydetmektedir. Türkiye'de tekrar yaygınlaştırılmaya çalışılmaktadır. Bu kurallar ile 2010'dan itibaren ulusal ve uluslararası turnuvalar düzenlenmeye başlanmıştır.

Kaynaklar

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Mangallar, Gerede
6 yıl önce

Mangallar, Bolu ilinin Gerede ilçesine bağlı bir köydür. Köyün adı, 1928 yılı kayıtlarında Mankallar olarak geçmektedir. Bolu iline 58 km, Gerede ilçesine...

Mangallar, Gerede, 1984, 1989, 1994, 1997, 1999, 2000, 2004, 2007, Ahmetler, Gerede, Akbaş, Gerede
Mangal
2 yıl önce

"mangal yapmak" veya bazı yörelerde "mangal yakmak" şeklinde kullanılır. Mangal yakıtı olarak genellikle odun, kömür ve odun kömürü kullanılır. Mangal...
Biyolojik kömür
2 yıl önce

kömür", veya bilinen adıyla "mangal kömürü"; odunsu artıkların oksijensiz ortamda ısıl işlemle kömürleştirilmiş şeklidir. Mangal kömürü (Latince carbo ligni...
Mangal Pandey
2 yıl önce

Mangal Pandey (d. 19 Haziran 1827 - ö. 8 Nisan 1857), Hint Ayaklanmasını başlatan ve Hindistan tarihinde önemli bir yer tutan asker. Hindistan'ın halk...
Hititya: Madalyonun Sırrı
2 yıl önce

arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2013.  Genel Memati ve Küçük Osman “Hititya Mangala Çarkı”nda buluşacak-HABERTÜRK23 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine...
Tandır
2 yıl önce

ayaklı, altı köşeli veya yuvarlak ağaç masa altına kendine mahsus bir mangala ateş konmak suretiyle de tandır yapılırdı. Bunun üzerine çapraz yorganlar...

Tandır, Tandır
Mangal kömürü
2 yıl önce

Odun kömürü veya mangal kömürü, odunun (veya diğer diğer hayvansal ve bitkisel maddelerin) yüksek sıcaklıkta, minimum oksijenle ısıtılmasıyla tüm su ve...
Mankala
2 yıl önce

çukurun boş olması gerekir. Dokuz korgol Mangala Esen korgool ^ Arslan Küçükyıldız, Türk Zekâ Oyunları-1; Köçürme-Mangala. Ankara. Delta Kültür Yayınevi, 2016...

Mankala, Afrika, Arapça, Asya, Ekvator, Endonezya, Eski Mısır, Filipinler, Gana, Güney Amerika, Hindistan