Mantığın Tarihçesi

Kısaca: Mantık biliminin kurucusu Aristoteles’tir. ( M.Ö. ...devamı ☟

Mantık biliminin kurucusu Aristoteles’tir. ( M.Ö. 384-322 ). Aristoteles, Organan adlı altı kitabında mantık konularını incelemiştir. Aristo bu kitaplarda terimler, akıl yürütmeler ve çeşitli ispat şekilleri üzerinde durmuştur. Akıl yürütme şekillerinden en çok kıyasa önem vermiştir.

Aristo’dan sonra Stoacılar mantık konularıyla uğraşmışlardır. Stoacılar mantığı şekille ve dille ilgili bir bilim haline getirmeye çalışmışlardır.

Gerek İslam dünyasında gerek Avrupa’da Aristo’nun mantık anlayışı yüzyıllar boyunca egemen olmuş ve Aristo tek otorite olarak benimsenmiştir.

İslam dünyasında mantık çalışmaları Aristo’nun eserlerinin Arapça’ya çevrilmesiyle başlamıştır. Büyük İslam mantıkçıları arasında Farabi, İbni Sina, Fahrettin Razi ve Seyyid Şerif sayılabilir.

Batıda mantık çalışmaları da Aristo’nun eserlerinin Latince’ye çevrilmesiyle başlar. Ortaçağ Avrupa’sında Aristo mantığının büyük temsilcileri olarak Albertus Magnus, Thomas d’ Aquin, Pierre d’Espagne adları sayılabilir. Aristo’nun Avrupa’da egemenliği Rönesansa kadar devam etmiştir.

Rönesanstan sonra, doğa bilimlerindeki gelişmeler karşısında metod olarak Aristo mantığının yetersizliği ortaya çıktı. Aristo mantığının bel kemiğini oluşturan kıyasa Bacon ve Descartes karşı koydular. Kıyasın yetersizliğini göstererek yeni yollar aradılar. Düşüncelerin böyle bir yola yönelmesi bilimlerin gerek genel ve gerek özel metotlarının saptanmasına yol açtı.

Yeniçağ felsefesinde bilimlerde metot sorunlarının öneminin artması, özelikle öğrenim amacıyla yazılan mantık kitaplarında, mantığın asıl konularının ihmale uğrayıp, metot sorunlarının ön plana alınmasına neden olmuştur. Böyle bir tutum, mantığın yalnız metot olarak anlaşılmasının bir sonucudur.

Mantık bilimi 19. yüzyılın ikinci yarısında başka bir yönde gelişmiştir. Bu gelişme sembolik mantık alanında olmuştur. De Morgan ve S. Jevons’ın bu alandaki çalışmaları ile Boole Cebiri adı verilen ve mantığı matematiğe dayandıran bir sistem kurulmuştur. Sonraki çalışmalarda ise mantık matematikten bağımsız olarak ele alınmış ve matematiği yeni mantığa dayanarak temellendirme amacı güdülmüştür.

Önermeler Mantığı ile Niceleme Mantığından oluşan İki Değerli Mantık ilk olarak G. Frege tarafından kurulmuş, sonra da B. Russel ile A. N. Whitehead’in çalışmalarıyla bugünkü biçimini almıştır.

Çok değerli mantık sistemleri ilk olarak J. Lukasiewicz ve E. L. Post tarafından kurulmuştur. Daha sonra H. Reichenbach “ Olasılık Mantığı” adıyla sonsuz sayıda doğruluk değerli bir mantık sistemi kurmuştur.

Daha sonraları “ Kiplik Mantığı “ , “Özdeşlik Mantığı”, “ Varlık Mantığı” kurulmuştur.

Günümüzde mantık matematiğe, doğa bilimlerine, eleştirel düşünme ve akılcı tartışmaya uygulanmaktadır.

misafir - 9 yıl önce
Aristonun Mantığı ve Bütünsel Alan Mantık biliminin kurucusu Aristodur (m.ö. 384-322). Aristo’dan önce Elea okulu ve Sofistler mantık biliminin kurulması için hazırlık çalışmaları yapmışlardır. Bunların münakaşalarında dikkatin mantıklı düşünme üzerine çekildiğini görüyoruz. Fakat mantığı bir disiplin olarak kurma şerefi Aristoya aittir. Aristo, Organon adı altında yazdığı altı kitapta mantık konularını incelemiştir. Altı kitap şunlardır; Kategoriler, Önermeler, Birinci Analitikler, ikinci Analitikler, Topikler, Sofistik Deliller. Aristo bu kitaplarda, kavramlar, hükümler, akılyürütmeler ve çeşitli isbat şekilleri üzerinde durur. Akılyürütmelerde ençok yeri kıyas’a verir. Kıyas, Aristo mantığının bel kemiğini teşkil eder. Aristo’nun mantığı metafizikle sıkıdan sıkıya ilgilidir. Çünkü Aristo’ya göre zihnin kanunları aynı zamanda varlığın da kanunlarıdır. Aristo’dan sonra Stoacılar (bilhassa Chrysippe (277-204 civarı) mantık konulan ile uğraşmışlardır. Stoacılar mantığı metafizikten ayırmağa, onu şekil: ve dille ilgili bir bilim haline getirmeğe çalışmışlardır. Karşıt kavramları içeren ikili mantığa Aristo mantığı denir. Bir bütünü iki ayrı parçaya ayırmaya kadim Yunan felsefesinde “dikotomi” adı verilmiştir. Bu ayırımda bir parçaya ait olan diğer parçaya ait olamaz. Kavram çiftleri için de durum budur. Bu tür bir ayırım ya karşıt veya tamamlayıcı olabilir ama üst üste, girişim halinde olamaz. Aristo mantığının en temel ilkesi özdeşlik ilkesidir. Bu ilkeye göre bir şey yalnızca kendi olabilir. Yani, A ancak A olabilir ve A’dan başka herhangi bir şey olamaz. Böylece bir bütün parçalara ayrıldığında her parça yalıtık ve bağımsız bir birim olur. Bütünsel Alan Varlık bütünsel bir alandır ve bu alanın karşıtı yoktur. Yani, parçalanamaz. Parçalara bölünse de bu bölümler yalıtık ve bağımsız birimler olamaz. Çünkü parçalara yalıtık ve bağımsız birimler olarak bakmak demek, parçalar arası ortak noktaların bulunmadığını ve girişim olmadığını iddia etmek demektir. Oysaki her parça diğer parçalara muhtaçtır ve var olması diğer parçalar sayesinde olur. Diğer parçalar olmasa kendisi de var olamaz. Hayvanlar birbirleri ve bitkilerle beslenir. Bitkiler havadaki gazla, ışıkla ve yerdeki minarelerle ve suyla beslenir. İnsanlar hepsiyle beslenir. Demek ki fiziksel olarak doğa içi içe ve girişim halindedir. Evren de öyledir. Dünyamız güneşin etrafında döner, güneş Samanyolu gök adasının içindedir. Bu gök adası da daha büyük bir sisteme bağlı olarak varlığını sürdürmektedir. Mikro dünya da aynı durumda sürekli girişim halindedir. Kuantum kuramı göstermiştir ki mikro âlemde madde denilen nesneler hem dalgadırlar hem parçacık. Yani iki zıt özellik aynı nesnede bulabilmektedir. Bu durum Aristo mantığına ters düşmektedir. Şu halde ileri sürülen kavram ile onun karşıt kavramının aynı anda doğru olmalarına izin vermek gerekir.Yani bir kavram hem kendi hem karşıtı olabilmelidir. Çünkü doğada, yani ontolojik alanda girişim vardır ve kesin ayırımlar söz konusu değildir. Fakat Aristo mantığında bir kavram hem kendi hem de karşıtı olamaz. Örneğin bir insan hem kısa boylu hem uzun boylu olamaz. Ancak bir diğer insana göre (göreli olarak) kısa veya uzun boylu olabilir. Aristo mantığında görelilik yerine mutlaklık geçerlidir. Oysa ki doğaya yönelik olan her kavram görelidir. Benzer şekilde, bir önerme hem doğru hem yanlış olamaz. Çünkü bu kabul özdeşlik ilkesine aykırıdır. Demek ki Aristo mantığı doğaya uygun değildir ve ontolojik alan için farklı bir mantığa gerek vardır. Klasik Yunan düşünürleri doğada gözlem ve deney yapmakla pek ilgilenmezlerdi. Onlar düşüncede ideal bir dünya ve ideal kavramlarla ilgilenirlerdi. Göreli olanla değil, mutlak olanla ilgileniyorlardı. Zaten, mutlaklık içeren "ideal" sözü “idea” dan türer ki düşünce demektir. Demek ki kadim yunan felsefi doğadan kopuk idealar üzerine kurulu bir felsefe ve mantıktır. 16’cı yüzyıldan itibaren gelişen felsefe ise doğada yapılan deney ve gözlemlerden büyük çapta yararlanmıştır. Aristonun dikotomi mantığı doğanın mantığı ile uyuşmamaktadır. Doğada ayırım değil, birliktelik ve bütünlük vardır. Doğaya uygun yeni bir mantık gerekli olduğu ortaya çıkmaktadır.

Adem Yavuz - 2 yıl önce
Bence mantık hakikate giden yolun adıdır . Anlam Mana Mantık Maksat Hikmet Ruh Nur İlim

Adem Yavuz - 2 yıl önce
Bence mantığı kullanarak birçok çok hastalığı tedavi edebiliriz beyni ameliyat bile edebiliriz neştersiz bilgiyle. Kalbi aktifleştirebiliriz. Kalp damar tıkanıklığına ameliyatsız tedavi yapılabilir. Vücut gençleşebilir... Kalp ve beyinde denedim ben Fransızca mantığı çözdükten sonra bu alanlara yöneldim tüm insanlık adına müthiş sonuçlar aldım. Teşekkür ederim ??

Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Mantık
3 yıl önce

matematikçiler mantığın matematikleştirilmesine çalışırken, G. Frege bugünkü önermeler ve niceleme mantığını kurmuştur. Sembolik mantığın en önemli klasiklerinden...

Mantık, Mantık
Su sayacı
3 yıl önce

Eroğlu, Veysel; Sarıkaya, H. Zuhuri (2003). "İstanbul'da Su Sayaçlarının Tarihçesi". Dölen, Emre; Kaçar, Mustafa (Edl.). Türk Teknoloji Tarihi: I.Türk Bilim...

Su sayacı, Alet, Su, Taslak
Göstergebilim
3 yıl önce

araştırmaların çeşitli ülkelere yayıldığı görüldü. SSCB’de sibernetiğin, simgesel mantığın, matematiğin ve bildirişim kuramının etkisiyle şiir, söylen, söylence gibi...

Göstergebilim, Bilim, Dilbilim, Fonetik, Gösterge, Mimari, Mimarlık, Psikanaliz, Roland Barthes, Sanat, Sosyoloji
Adventure Game Studio
6 yıl önce

tümleşik geliştirme ortamını (IDE) bünyesinde bulundurması sayesinde oyun mantığını işlemek için C'den (programlama dili) faydalanılır. Adventure Game Studio...

Din Bilimleri
3 yıl önce

Tillich Ninian Smart Din ve İnsan Tecrübesi Din Bilimi Din Bilimlerinin Tarihçesi Dinbilimleri Akademik Araştırma Merkezi [1] Din Bilimleri Dinler Tarihi...

Din bilimleri, Din, Din Felsefesi, Din Fenomenolojisi, Din Psikolojisi, Din Sosyolojisi, Dinler Tarihi, Emile Durkheim, Karl Marx, Max Weber, Mircea Eliade
Postmodernizm
3 yıl önce

Postmateryalizm Aydınlanma Çağı Postmodern roman "Gec Kapitalizmin Kültürel Mantığı" Modernizm'den Postmodernizme uzanan tarih ^ Gianni Vatimo - Modernliğin...

Felsefe, 1. Dünya Savaşı, 17. yüzyıl felsefesi, 18. yüzyıl felsefesi, 19. yüzyıl felsefesi, 1934, 1943, 1950, 1960, 1980, 1997
A Tale in the Desert
6 yıl önce

eGenesis firması tarafından geliştirilmektedir. Oyun, alışılagelmiş DVO mantığından farklı olarak herhangi bir savaş sistemi içermemektedir. Oyunun amacı...

Web arama motoru
7 yıl önce

Işık, Muhittin (10 Ocak 2013). "Bilgiyi Elde Etme ve Arama Motorlarının Tarihçesi" (PDF). Tez. Kadir Has Üniversitesi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2021.  ^ "Internet...