Menzil

Kısaca: Osmanlı Devletinde merkezle idârî birimler arasında haberleşmeyi sağlamak, emir ve fermânları istenilen yere zamânında ulaştırmak için kurulan konak merkezi. Osmanlı Devletinde Dîvân-ı Hümâyûndan çıkan emirleri zamânında ilgililere yetiştirmek önemli bir işti. ...devamı ☟

Osmanlı Devletinde merkezle idari birimler arasında haberleşmeyi sağlamak, emir ve fermanları istenilen yere zamanında ulaştırmak için kurulan konak merkezi. Osmanlı Devletinde Divan-ı Hümayundan çıkan emirleri zamanında ilgililere yetiştirmek önemli bir işti. Hazine gelirlerinin büyük bir kısmını meydana getiren vergilerin vaktinde toplanması, asker sevki ve benzeri bütün işlerin halli, merkezden gönderilen emirlerle yaptırılmaktaydı. Bu emir ve fermanların istenilen yere zamanında ulaştırılması için ana yolların geçtiği şehir ve kasabalarda uygun aralıklarla “menzil” denilen durak evleri yapıldı. Böylece çok geniş bir alanda yayılmış bulunan Osmanlı Devleti, haberleşmeyi menzil teşkilatı ile sağladı.

Osmanlılarda menzil teşkilatının 16. yüzyıldan itibaren hizmet verdiği bilinmektedir. Devletin kuruluş yıllarında haberleşmenin ulaklar vasıtasıyla yapıldığı ve bunların belirli yerlerde mola verme ve at değiştirmeleri için özel ulaşım merkezleri bulunduğu bilinmekte ise de teşkilatı hakkında hiçbir bilgi yoktur.

16. yüzyıldan itibaren menziller ve bu teşkilatın görevlileri, Defterdar kapısının Mevkufat Kalemine ait, Menzil Halifeliğine bağlıydılar. Burada bulunan Menzil Halifesi Kalemi, hayvanlarla yapılan posta ve menzil muamelatına bakardı. Haber getirip götüren ulaklar menzillerde dinlenir, ihtiyaçlarını görür ve at değiştirirlerdi. Menzillerde, menzilci denilen bir idareci ile hayvanların bakımı ile uğraşan hademeler vardı. Ayrıca menzillerde koruyuculuk görevi yapan ve sürücülere yol gösteren kimseler de olup, bunlara kulaksızlar denilirdi.

Menzillerde ne kadar at ve kılavuz bulunacağı ve yıllık beygir ücretleri ile diğer masraflar, Menzilci tayini sırasında tesbit edilirdi. Her menzildeki at ve kılavuz sayısı değiştiği gibi, masraflar da buna göre artıp eksilirdi. Menzil masraflarının bir kısmı menzil nerede kurulmuşsa, o yer halkının avarız akçesinden, bir kısmı ulaklardan, önemli bir bölümü de Hazine-i amireden karşılanırdı.

Menzil yolları stratejik ve askeri ihtiyaçlara göre değiştirilirdi. Mesela, Rumeli’deki menzilhaneler, o bölgedeki savaşlar sebebiyle çok zorlandı ve 1691’de Köprülüzade Mustafa Paşanın buyruldusu ile yeniden düzenlendi.

1834 yılında ise, menzil sisteminin yanısıra posta teşkilatı kurulmaya başlandı. Nitekim Üsküdar’dan İznik’e kadar olan yol tamir edildikten sonra, ilk posta arabası bu arada çalıştırıldı. 1839 yılından sonra öncelikle İstanbul-Edirne ve İstanbul-İzmir arasında, sonra da diğer vilayetlerle İstanbul arasında posta teşkilatı kurulmaya başlandığından menzil usulü tarihe karıştı.

Kaynakça

  • Rehber Ansiklopedisi

menzil

Türkçe menzil kelimesinin İngilizce karşılığı.
n. halting place, range, shot, stage, carry, compass, gunshot, reach, rifle range, rifle shot

menzil

yolculukta dinlenmek amacıyla durulan, konaklanan yer, konak; bir günlük yol.
bir merminin eriştiği uzaklık, erim; at değiştirmek ya da konaklamak için kervanların ve posta tatarlarının indikleri bina ya da han.
ordunun cephe gerisi işlerinin tümü; erişilmek istenen hedef, amaç, erek.

menzil

Türkçe menzil kelimesinin Fransızca karşılığı.
étape [la], rayon d'action, portée [la], relais [le]

menzil

Türkçe menzil kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Reichweite, Tragweite

menzil

1. anlamı Yolculukta dinlenmek amacıyla durulan yer, konak:
"Tanrı yardımcı olsun gayri yolda kalana / Biz menzile vararak atları çektik hana."- F. N. Çamlıbel.
2. anlamı İki konak arasındaki uzaklık.
3. anlamı Bir günlük yol.
4. anlamı askerlik Bir merminin ulaşabildiği uzaklık, erim:
"Top menzili."- .
5. anlamı askerlik Ordunun cephe gerisi işlerinin bütünü:
"Ne yedi ne içti, bir menzil subayının bütün gayreti ile çalıştı."- F. R. Atay.
6. anlamı tarih At değiştirmek veya konaklamak için kervanların ve posta tatarlarının indikleri bina veya han.
7. anlamı tarih Ok atma yarışlarında erişilen mesafe:
"Sonra yine menzil ölçülmüş, yeni bir rekor kırdığı anlaşılmıştır."- S. Birsel.

İlgili konular

ansiklopedi i̇slam

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Menzil
2 yıl önce

uzaklık, erim Menzil - EskiTürk ölçü birimi Menzil - Adıyaman ili Kâhta ilçesine bağlı köy Menzil - Nakşbend’îyye'nin kollarından bir cemaat Menzil (din) -...

Menzil, Ansiklopedi, Taslak, İslam, ,
Nihal Menzil
2 yıl önce

Nihal Menzil (d. 13 Aralık 1962, Konya), sinema ve dizi oyuncusu. Babasının subay olması nedeniyle eğitimini çeşitli illerde bölünmelerle tamamlayabilen...

Menzil Cemaati
2 yıl önce

Menzil Cemaati, Nakşibendiye'ye bağlı olup Türkiye'deki cemaatler arasında en fazla mensubu olanlardandır. Menzil Cemâati "Muhammed Raşit Erol" (1930-1993)...

Ali Rıza Artunkal
6 yıl önce

yükseldi. 5. Ordu Menzil Müfettişliği Kurmay Başkanlığı, İkinci Bulgar Ordusu ile irtibat subaylığı, Yıldırım Orduları Baş Menzil Müfettişliği Kurmay...

Ali Rıza Artunkal, 12 Kasım, 13 Aralık, 1883, 1939, 1941, 1942, 1943, 1946, 1959, 3 Nisan
Bombardıman uçağı
2 yıl önce

yükünü Tu-160(22,5 ton)taşır menzil olarak hepsi için on bin kilometrelerden bahsedilir(mesela Tu-160'ın 14,000 km menzili vardır ayrıca Tu-160 kendi dalında...

Bombardıman uçağı, Amerikan, Askeriye, B-1, B-2, B-52, Havacılık, Motor, Radar, Sovyet, Taslak
Thai Airways International
6 yıl önce

üyelerindendir. Bangkok´tan New York ve Los Angeles´e non-stop uçuş bağlantısı ile, varsayılan en uzun menzil ve aktarmasız uçuşlardan birkaçını sağlar....

Thai Airways International, 1960, Bangkok, Havacılık, IATA, ICAO, Tay, Tayland, Uçak, Star Alliance, Havayolu İttifakı
Bofors 40 mm
2 yıl önce

modele ihtiyaç duyuldu.L/70 40x364 mermileri kullanır.Etkili menzili 12,500 metre azami menzil her iki model için 15 km dir ki bu da bir F16 savaş uçağını...

Mazhar Germen
6 yıl önce

Hudut Taburları tabipliği, 11.Fırka Topçu Alayı ve 1.Ordu Menzil Nokta tabiplikleri, Menzil, Nakil ve Mecruhiye Katarları ile efradı Sıhhiye Deposu baştabipliği...

Mazhar Germen, 1887, 1924, 1925, 1967, 22 Kasım, 3. Hükümet, 3 Mart, 6 Kasım, Ali Cenani, Ali Fethi Okyar