Türkçe Bilgi: Mustafa Fazıl Paşa

Mustafa Fazıl Paşa (1829, Kahire-1875, İstanbul), Mısırlı prens ve Türk siyaset adamı. Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın torunudur. Osmanlı Devleti’nde Maliye Nazırlığı, Maarif Nazırlığı yapmış bir devlet adamıdır. Ağabeyi İsmail Paşa’nın çalışmaları sonucu Osmanlı Sultanı Abdülaziz’in bir fermanı ile Mısır yönetimindeki haklarından mahrum edildi. Ülke dışına sürgün edilip yaşamını bir süre Paris’te sürdüren Mustafa Fazıl Paşa, bu dönemde Jön Türkler’in hamiliğini ve başkanlığını yaptı; Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi gibi aydınların Avrupa’ya gelip yayın yaparak düşüncelerini yaymasına öncülük etti. Hayatı boyunca çeşitli bilimsel ve kültürel faaliyetlere destek oldu. 1867 ‘de Abdülaziz’e yazdığı “Padişahların sarayına en güç giren şey doğruluktur.” diye başlayan mektubu çok ünlüdür. Yaşamı 1829 yılında Kahire’de Mısır’ın ikinci hidivi Kavalalı İbrahim Paşa’nın oğlu olarak dünyaya geldi. Devrinin ünlü alimlerinden dersler alarak yetişti 1846’da İstanbul’a gitti; Osmanlı Devleti’nde çeşitli hizmetlerde bulundu; 28 yaşında iken vezir rütbesini aldı. Tanzimat Meclisi üyeliği (1857), Maarif Nazırlığı (1861), Maliye Nazırlığı (1862) yaptı. Sadrazam Fuad Paşa ile ters düştüğü için üç ay sonra görevinden alındı; “Mecalis-i Âliye” (Danıştay)’de görevlendirildi. Ne var ki maliye nazırlığı sırasındaki başarısı göz önüne alınarak 1866’da, “Meclis-i Âli-i Hazain” adlı kurulun başkanlığına getirildi. Devletin mali işlerini yeniden düzenlemek amacıyla kurulmuş bu kurulun başkanlığını sadece 3 ay sürdürebildi. Sadrazam Ali Fuad Paşa'nın mali politikasını eleştirmesi ve Sultan'a hükümetin mali konulardaki beceriksizliği üzerine tezkere sunması üzerine sadrazam, onu derhal görevinden azletti.

Paris'teki Faaliyetleri ve Jön Türkler

Sürgün edilmesinden ve Mısır'daki veraset hakkını yitirmesinden ötürü intikam duygusuyla dolan Mustafa Fazıl Paşa, hükümete karşı şiddetli bir mücadele kararı aldı ve İstanbul’daki Yeni Osmanlılar Cemiyeti ile temas kurdu. Yeni Osmanlılar, İstanbul’da hükümete muhalif bir gizli örgüttü. Mustafa Fazıl Paşa, Paris’ten Sultan Abdülaziz’e bir mektup yazdı. “Padişahların saraylarına en zor giren şey doğruluktur ibaresiyle başlayan mektup, Paşa’ya göre Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu durumu ve yapılması gereken reformları açıklıyor ve laik bir idare kurulması öneriliyordu; daha sonra İstanbul’da tercüme edilip kitapçık halinde çoğaltılarak dağıtıldı; birçok Avrupa gazetesinde yer aldı ve büyük yankı uyandırdı. Ayrıca Kani Paşazade Rıfat, Agah Efendi, Şinasi, Sağır Ahmet Beyzade Mehmet, Nuri Beyler Fazıl Paşa’nın himayesindeki Jön Türkler arasında yer aldı. Sağlanan fon ile ilk önce Muhbir, ardından Hürriyet, Ulum, Fecr gibi gazeteler yayımlandı. 1874’te sadrazamlığa getirilen Hüseyin Avni Paşa ile anlaşmazlığa düşen Mustafa Fazıl Paşa, siyasi yaşamdan çekildi. 1875 yılında Beyazıt’taki konağında Eyüp’te, Mihrişah Valide Sultan İmareti bahçesine defnedildi.

Bilim ve müziğe destekleri

1863 yılında Naima Tarihini 6 cilt halinde bastırması, Şinasi ‘nin ölümünden sonra (1871) Tasvir-i Efkar matbaasını satın alıp Namık Kemal ve Ebüzziya Tevfik’e hediye etmesi, klasik Türk müziğinin son büyük temsilcisi Zekai Dede Efendi’ye yaşamı boyunca destek olması Mustafa Fazıl Paşa’nın bilim ve müzik alanında sağladığı desteklerdendir.

Kaynakça

Kaynaklar

Vikipedi

Mustafa Fazıl Paşa

Paris'teki Faaliyetleri ve Jön Türkler

Bilim ve müziğe destekleri

Kaynakça

Kaynaklar

Köprülü Fazıl Mustafa Paşa

Köprülü Fazıl Ahmed Paşa

Mustafa paşa

Tekirdağlı Bekri Mustafa Paşa

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa

Ziya Paşa

Bahadırzade Arabacı Ali Paşa

Köprülü Mehmed Paşa

Mustafa Fazıl Paşa

Mustafa Fazıl Paşa Hakkında Detaylı Bilgi

Paris'teki Faaliyetleri ve Jön Türkler

Bilim ve müziğe destekleri

Kaynakça

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Köprülü Fazıl Mustafa Paşa

Köprülü Fazıl Ahmed Paşa

Mustafa paşa

Tekirdağlı Bekri Mustafa Paşa

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa

Ziya Paşa

Bahadırzade Arabacı Ali Paşa

Köprülü Mehmed Paşa