Türkçe Bilgi: Mutî (Abbasi)

Muti veya El-Fadıl "el-Mutiʿ li-ʾl-Lah" Tam Adı: Ebu’l-Kasım "el-Mutiʿ li-ʾl-Lah" el-Fadıl bin Caʿfer el-Muktedir (Arapça: أبو القاسم "المطيع لله" الفضل بن جعفر المقتدر ; ebū el-kāsım “el-muṭīʿ llāh” el-faḍl bin caʿfer el-muktedir) (d. Eylul 914 – ö. Ekim 974) Abbasi halifelerinin yirmiüçüncüsüdür. Yaşamı Muti, halife Muktedir'in oğlu olup uzun zaman halifelik yapmak için çalışmaktaydı. Kuzeni olan Mustekfi ile aralarında büyük düşmanlık vardı ve Mustekfi halifeliğe geçtiği zaman Muti saklanmak zorunda kaldı. Fakat Şii olan Büveyhiler'in ilk "Emir-ul Umara" unvanli lideri olan Müizzüddevle Abbası halifelerinin başkenti olan Bağdad'a gelip yerleşince Muti saklandığı yeren çıktı ve kendine bağlı olan maiyeti ile birlikte yeni bir saray kurdu. Bu yeni sarayda kuzeni olan halife Müstekfi'nin halifelikten indirilmesi için komplolara hazırladı ve bunda da başarılı oldu. Buveyhiler Emir-ul Umara'si Muiz-il Devle Musttekfi'yi halifelikten indirdi ve Muti yeni Abbası halifesi yapildi. Emir-ul Umera Müizzüddevle sabık halife Mustekfi'nin tutuklanıp korunma görevini Muti'ye verdi. Muti'nin idaresi altında tutuklanan Mustekfi kuzeni yeni halifenin emiri ile gözlerinden kor edildi. Muti, her ne kadar çok Buveyhiler emir Müizzüddevle'ye yaranmak için çaba gostermesine rağmen Buveyhiler Emir-ul Umara'si tarafından pek tutulmamımaktaydı. Muti'nin kendi isteklerine uygun bir kişiyi Vezir seçmesine, hatta aday göstermesine izin verilmedi ve Vezir Buveyhiler tarafından bulunup seçildi. Devlet hazinesinden kendine ayrılan bütçe gayet küçük bir meglağ olup ancak şahsi yaşaması için yeterli olmaktaydı. Halifelik görevinin gerektirdiği saygı ve hürmet kendinden esirgenmeye başlanmıştı. Bağdad'da Şii gelenek ve görenekler uygulanmaya başlandı. Muharrem ayında Hasan ve Hüseyin'in şehit olmasının anılması için Şii "aşure" gelenekleri büyük tantana ile uygulanmaya başlandı. Muhammed'in son haccında 623'de Kadir Kum'da söylemiş olduğu iddia edilen ve Kadir Kum Hadisi adi verilen Ali bin Ebu Talip'yi öven ve onun kendinden sonra tek halife olduğunu teyit etmesinin önemi ortaya atıldı. Hatta bir Şii bayram kutlama gününde ilk üç halifeyi ve hatta Muhammed'in eşi Ayşe'yi yeren yaftalar camilere asıldı. Bunları kendi Sünni inanç ve geleneklerine bir hakaret sayan Bağdad halkı nümayıs yapmak için toplanıp bu yaftaları asıldılıkları camilerden indirdiler. Bu yafta asilmasi ve numayais yapilmasi yil be yil tekrar edildi. Fakat bu halk hareketleri çok önem kazanmadı ve birçok kere tekrar edilmelerine rağmen bir ayaklanma durumuna da gelişmediler. Muti hemen hemen 30 yıl bu güç şartlar altında halifelik yaptı. 974 yılında inme indi ve felç oldu. Bu nedenle Halifelikten oğlu olan Ta'i lehine feragat etmek zorunda kaldı ve Eylül 974'de vefat etti. Dipnotlar * İngilizce Wikipedia al-Muti maddesi (Erişim tarihi: 25.4.2013) Ayrıca bakınız * Abbasi Halifeleri soyağacı ve listeleri Dış bağlantılar * Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler-Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Başımevi (1.Basım:1968) * Muir, William (1924), The Caliphate; Its Rise, Decline and Fall From Original Sources, Edinburgh,John Grant (Yeni baskı (2012) Ulan Press) Bölüm 75. Websitesi: http://www.answering-islam.org/Books/Muir/Caliphate/ındex.htm (Erişim tarihi: 25.4.2013) * Muhammad ibn Jarir al-Tabari (ed. Ehsan Yar-Shater çev. John Alden Williams)(1989-2007) The History of al-Ţabarī 40 Cilt, Albany: State University of New York Press ISBN 0-88706-563-5 (Cilt 27)

Kaynaklar

Vikipedi

Mutî (Abbasi)

Mutî (Abbasi) Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar