Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Nur Muhammed Terakki

Kısaca: Nur Muhammed Terakki (15 Temmuz 1913, Gazni - 14 Eylül 1979, Kâbil), Peştun asıllı Afgan siyasetçi. 1965-1979 arasında genel sekreterliğini yaptığı Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin 1978'de düzenlediği hükümet darbesinden sonra devlet başkanlığı yaptı (1978-1979). ...devamı ☟

Nur Muhammed Terakki (15 Temmuz 1913, Gazni - 14 Eylül 1979, Kabil), Peştun asıllı Afgan siyasetçi. 1965-1979 arasında genel sekreterliğini yaptığı Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin 1978'de düzenlediği hükümet darbesinden sonra devlet başkanlığı yaptı (1978-1979). Biyografi 1913'te Kabil yakınlarında çiftçilikle uğraşan bir Peştun ailesinde dünyaya geldi. Daha sonra Bombay, Hindistan'a giderek hem çalıştı, hem de gece okuluna giderek İngilizce öğrendi. Kabil Üniversitesi'nde politik iktisat okudu, daha sonra Columbia Üniversitesi'nde yüksek lisans eğitimi gördü. 1965'te Afgan parlamentosu'na seçildi.Yayımını başlattığı sol eğilimli Halk gazetesi kısa süre sonra hükümet tarafından kapatıldı. Gene 1965'te kurulan komünist Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin kurucuları arasında yer alarak partinin genel sekreterliğine getirildi. 1967'de ADHP Halk ve Perçem olarak iki kanada bölündü.

Devlet başkanlığı

Muhammed Davud Han, 1973'te Muhammed Zahir Şah'ı devirerek monarşiye son verdi ve cumhuriyet ilan etti. Aynı dönemde, Terakki ABD'deki Afganistan elçiliğinde basın ataşesi olarak görevliydi.Davud Han, 1975 yılında komünistleri yönetimden uzaklaştırmak için sert önlemler aldı. Perçem Cephesi’nden Babrak Karmal ve Nur Muhammed Terakki gibi ileri gelen çok sayıda ADHP yöneticisi tutuklanarak hapse atıldı. Ancak Davud Han'ın bu politikası 1973'te, destekleriyle iktidara geldiği komünistlerin tepkisine neden oldu. 27 Nisan 1978'de, Afganistan Demokratik Halk Partisi marksist subayların desteğiyle düzenlenen darbede yönetimi ele geçirdi. Muhammed Davud Han ailesiyle beraber öldürüldü, Davud Han tarafından tutuklattıralan Terakki 1 Mayıs'ta devlet başkanlığına getirildi. Ülkenin adı Afganistan Demokratik Cumhuriyeti olarak değiştirilirken, Terakki devlet başkanlığının yanı sıra başbakanlık, Devrim Konseyi başkanlığı ve ADHP genel sekreterliği görevlerini üstlendi.Perçem Cephesi’nden Babrak Karmal onun yardımcısı ve başbakan yardımcısı, Hafızullah Emin de devlet başkanı ikinci yardımcısı ve dışişleri bakanı oldu. Darbeden kısa süre sonra ADHP Halk ve Perçem kanatları arasındaki bölünmüşlük büyüdü.Üç ay sonra Perçem yöneticileri Terakki tarafından Hindistan, Türkiye ve İran'daki elçiliklere sürgüne gönderildiler. Yöneticilerini ülke dışına gönderdiği Perçem kanadının diğer üyelerini tutuklama ve idamlarla sindirmeye çalıştı. 16 Eylül 1979'da kendisi gibi halk kanadından olan Hafızullah Amin devlet başkanı oldu. Terakki, oldukça kararlı bir düzeltim programı uygulamaya başladı. Kadınlara eşit haklar verildi, toprak dağılımı yeniden düzenlendi ve Sovyetler Birliğindekilere benzer bir yönetim sistemi kuruldu. Fakat bu program, özellikle tutucu çevrelerde Afgan kültürünün bozulduğu gerekçesiyle tepki uyandırmaktaydı. 1978 yazında Nuristan bölgesinde başlayan ve eşgüdümsüz de olsa Afganistanda yayılan ayaklanmalara karşı Sovyetler Birliği'nin askeri desteğine ihtiyaç duymaya başladı. Sovyetler Birliği'yle daha yakın ilişkiler kurmaya yönelen Terakki, Aralık 1978'de bu ülkeyle bir dostluk antlaşması imzaladı. Sovyetler Birliği'yle imzalanan antlaşmanın Afganistan'ı SSCB işgaline açık hale getireceğini düşünen başbakan Amin başkanlığındaki darbeciler, Devlet Başkanı Nur Muhammed Terakki’yi yönetimden indirerek idam ettiler. Dış bağlantılar * Afganistan'ın Dünü ve Bugünü * Komünist Devrim ve Sovyetler Birliği'nin İşgali

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.