Nâib

Kısaca: Nâib, lügatte kelime olarak vekil anlamına gelmektedir. Kadıların yargı görevini ...devamı ☟

Naib, lügatte kelime olarak vekil anlamına gelmektedir. Kadıların yargı görevini yerine getirirken yardımına başvurdukları görevlilerin başında naibler yer almaktadır. Naibler, kadılar tarafından belirli bir süre veya belirli bir iş için tayin edilen yardımcılardır. Kadıların kendilerine verdikleri çerçeve içerisinde görevlerini yürütürler. Belirli bir işi yapmak için görevli olanlar, genellikle bir keşif veya mahkemenin yetki alanına dahil bölgede herhangi bir görev için vazifelendirilirler. Belli bir süre için naib tayin edilenler ise kadının görevi başında olmadığı zamanlarda ona vekaleten görev yaparlar. Bu vekalet kısa bir süre için olabileceği gibi uzun bir süre için de olabilir. Bu ikinci tür vekaletin Osmanlılarda en çok karşılaşılan örneği olup çoğu kere uzak bir bölgeye kadı tayin edilen kimsenin görev mahalline gitmeyerek yerine naib göndermesi ve kendisinin İstanbul`da kalmasıdır.

Naibin bir veya birkaç olması kadının tayin edildiği kazanın büyük veya küçük olmasına ve kaza işlerinin geniş olup olmamasına bağlı idi. Bundan dolayı; kaza, sancak ve eyalet kadılarının naib sayıları değişkenlik arz ediyordu. Naibler görevlerinin mahiyetlerine göre kaza naibleri, kadı naibleri,mevali naibleri, bab naibleri, ayak naibleri ve arpalık naibleri şeklinde kısımlara ayrılmaktaydı. Kaza naibleri, kadıların kendi kazaları dahilindeki nahiyelere tayin ettiği ve kaza kadısı adına o nahiyede şera€›i ve hukuki işlere bakan kişilerdi. Kadı naibi kadının yanında bulunup icabında ona vekalet eder veyahut herhangi bir şera€›i muameleye bakmak üzere kadı tarafından köylere gönderilirdi. Kadı naibleri kazalarda aynı zamanda bab naibliğini görürdü. Büyük kadılıkların naiblerine mevali naibleri, esnafı kontrol etmek üzere seyyar dolaşan naiblere de ayak naibi deniyordu. Mazul kadıların maişetlerini temin için herhangi bir kazanın hasılatı arpalık usulüyle kendine verilmesi neticesinde buna arpalık naibi ismi veriliyordu.

XVIII. yüzyılda kazaların naiblerle yönetimi iyice yerleşmişti. Yerli olan kişilerin naib olması yasaktı. Yerli kişilerden naib atanmaması hususunda pek çok uyarılar olmuşsa da bu tip uyarılara uyulmamış ve halk yakınmalarını İstanbul`a iletmek zorunda kalmıştı.

Şair Eşref`e ait olduğu söylenen şu beytle bitirelim:

"Na-ip dimek `ipsüz` dimekdür, amma

"Bizüm Naib ipsüzlerün iblisi"

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Süleyman Efendi (Maraş)
6 yıl önce

Osmanlı İmparatorluğu - ö. 25 Mart 1914, Süleymanlı, Kahramanmaraş) Türk nâib ve asker. Maraş Jandarma Bölük Komutanlığı görevi esnasında, Zeytun İsyanı...

Süleyman Efendi (Maraş), Süleyman Efendi (Maraş)
Mehmed Şemseddin Paşa
6 yıl önce

ve Vezirlik rütbesi ile Libya ya Sultan Mehmet Reşat tarafından, Sultan Nâib-i “Sultan vekili” olarak tayin edildi. Mehmed Şemseddin Paşa Arapça, Farsça...

Kamakura şogunluğu
2 yıl önce

Masako'nun babası Hōjō Tokimasa Shikken (執権, İktidarı gerçekleştiren kişi, nâib kavramına benzemektedir) oldu ve şogunun yerine şogunluğu yöneti. İkinci...

Suriye
2 yıl önce

ardından Şam Emevîlerin başkentliğini yapmış, Memlûk dönemindeyse kente bir nâib-i saltanat atanarak tüm Suriye nâiplikleri Şam'a bağlanmıştır. Yüzyıllar...

Şam, Nusayriler, Humus, Beşar Esad, Lübnan, 1944, 1946, 1 Ocak, Afganistan, Afrika Birliği, Akdeniz
Ordu Kassamı
5 yıl önce

askerî kassam müfettişi veyahut suvari kassamları geldiği zaman kadı veya nâibler tarafından onlara teslim edilirdi. “Suvarî Kassamları her teftiş ettiği...

Ordu Kassamı, Kadı, Kassam, Kazasker, Nâib, Osmanlı, Rumeli, Süvari kassamı, Mevlana Mehmed
Delhi Sultanlığı
2 yıl önce

adamları kandıran Mübarek Hân, Melik Kâfue’yi öldürttü. Mübarek Hân, önceleri nâib olarak hüküm sürdü. 1316 senesi Nisan ayının birinde, küçük kardeşini hapse...

Memlûk Devleti
2 yıl önce

Haleb'in kendisine teslim edilmesi isteğine kulak asmadılar. Suriye'deki nâibler, mukavemet için bir araya geldiler ise de Timur, Haleb'de onlara ağır bir...

Memlí»k Devleti, Tarihteki Türk Devletleri, 1159, 1249, 1250, 1260, 1261, 1265, 1268, 1277, 1280
Gazneliler
2 yıl önce

bulunurdu. Kâdiyyü'l-kudât'ın zaman zaman yetkilerini taşıyan şahıslara da nâib denilirdi. Adlî teşkilatta önemli bir konuma sahip olan kadıların dürüst...

Gazne Devleti, 1027, 1186, 962, 963, 997, Ak Hun İmparatorluğu, Altın Orda Devleti, Avar İmparatorluğu, Avrupa Hun İmparatorluğu, Babür İmparatorluğu