Ordu Kassamı

Kısaca: Kassamlık, Osmanlıda halkın tâbi olduğu nizam (askeri-reaya) çerçevesinde ...devamı ☟

Kassamlık, Osmanlıda halkın tabi olduğu nizam (askeri-reaya) çerçevesinde ikiye ayrılmıştır. Bunlardan Biri askeri sınıf mensubu kişilerin miraslarını varisler arasında paylaştırmaya taksime kadıasker adına memur “Askeri Kassam”lardır. Diğeri ise reayanın terekesini varisler arasında taksime vilayet ve sancak kadıları adına memur olan şehri kassamlardır .

Askeri sınıfın terekesini varisleri arasında pay eden kazasker kassamları, kazada veya birkaç kazada bulunurlardı. Rumelidekiler Rumeli kazaskerleri ve Anadoludakiler Anadolu kazaskerleri taraflarından göreve getirilirlerdi. Bunlar tahsil ettikleri kısmet-i askeriyyeyi o bölgenin kadılığındaki sandıkta saklayarak, kazaskerlerin mühürlü mektupları ve fermanlarla gelmiş olan askeri kassam müfettişi veyahut suvari kassamları geldiği zaman kadı veya naibler tarafından onlara teslim edilirdi.

“Suvari Kassamları her teftiş ettiği yerde tahsil edilen kısmet-i askeriyyeyi kadılık sandığından tesellüm ederek elindeki mühürlü defteri bu resimleri kendisine teslim eden kadı veya naibe mühürletirdi. Mahalli askeri kassamların azli ve yerine diğerinin tayini suvari kassamının selahiyeti dahilinde olduğu gibi bunlar hakkındaki şikayetler veya taltif edilmeleri hakkında verdiği raporlar da hükumetçe nazarı dikkate alınırdı”. Bunların görevleri bir suvari kassamı tayininde şu şekilde belirtilmiştir:

1- “Tayin olunan bölgede bulunan vilayet ve kazalarda daha önce tayin olunan süvari kassamından bu ana gelinceye kadar vaki askeriye ait konuları teftiş edip, resimlerini kim almış ise ondan kabz etmek.

2- Söz konusu bölgede bulunan kadı ve naiblerin elde ettikleri resimleri teslim alıp, elinde bulunan mühürlü deftere kaydetmek.

3- Kısmet-i Askeriye tahririne memur olanlardan hıyaneti olanları azledip, yerlerine emin ve mutemet kimseleri tayin etmek.

4- Kısmete ilişkin bütün işler süvari kassamının uhdesine tevdi edildiğinden, bu konuda her türlü icraata yetkili olmak”.

Bunlarla ilgili olarak ulemadan Mevlana Mehmed ve Anadolu`daki bazı kaza naiblerine şu şekildeki bir talimata uymaları istenmektedir : `` Ulemadan Mevlana Mehmed ve Anadolu`da sol kola tayin olunan elviye-i mezburede vaki kaza naiblerine hüküm ki, İş bu sene tis`a ve semanine ve elf (1089) Rebiu`l-ula gurresinden sol kol tabir olunur elviyede sen ki mevlanay-ı mezbur Mehemmed`sin kassam-ı süvari tayin olunmanla elviye-i mezkurede vaki olan gerek mevali-i ızam ve gerek sair kazalarda mukaddema mezkur kolda kassam-ı süvari olan İbrahim`in mürurundan bu ane gelince vaki olan mevadd-ı askeriyyeyi teftiş ve tefehhus edip rüsumı her kim ahz ve kabz etmiş ise ahz-ü kabz idesin. Ve siz ki elviye-i mezkurede vaki kadılar ve nüvvabsız, sene-i mezkureden bu ane gelince makbuzunuzu kasamm-ı muma ileyhe teslim edip yedinde olan mahtum deftere kayıd idersiz. Sen ki kassam-ı muma ileyhsin kısmet-i askeriyye tahririne memur olanlardan hıyaneti zahir olanları azledip yerlerine emin ve mutemed kimesneleri nasb eyliyesin; ve bil cümle kısmete müteallik cemi`ı umur, sana tefviz olunmuştur; azl ve nasbın, şükür ve şikayetin makbuldür. Anadolu Kazaskeri Mehmed Efendi`den süvari kassama mühürlü mektub verilmekle mucibince amel oluna deyu ferman sadır olmağın vech-i meşruh üzere şerh yazılmıştır. Evasıt-ı Rebiu`l-evvel, sene 1089.

Tanzimat-ı Hayriyeyi müteakip, kazaskere ve kadılara ait kassamlıklar kaldırılmış sadece İstanbul`da bir kassamlık kalmış, eyalet ve sancakların kısmet işleri de kadılara bırakılmıştır.

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.