Osmanlı Devleti'nin Yıkılışı

21 Haziran 1913te Sadrazam Mahmut Şevket Paşanin öldürülmesi ile, İttihat ve Terakki Fırkası, hükumetin idaresini tamamen ellerine geçirdi. Enver Paşa, Talat Paşa ve Cemal Paşa, Osmanli Devletinin iç ve dis politikasini belirlemede en etkili nazirlardi. Balkan savaslarindan sonra, ordu ve donanmayi güçlendirmek isteyen hükumet, Avrupa devletlerinden mühendisler ve askeri uzmanlar getirtmekteydi. Osmanli Devleti, dis siyasetini de, dengeleri gözeterek yeniden belirlemek ihtiyacini hissetmekteydi. Emperyalist devletler, nüfuz alanlarini korumak veya genisletmek maksadiyla siyasi, askerii ve iktisadi açidan ittifaklar olusturmaktaydi. İngiltere ve Fransaya nazaran sömürgecilige geç baslayan Almanya, Afrika, Avrupa ve Orta Doguda nüfuz sahasini genisletmek istiyor ve Osmanli Devletine bu maksatla yakin durmayi yegliyordu . Avusturya-Macaristan Imparatorlugu da, Balkanlarda Panislavizmi gerçeklestirmeye çalisan Rusyaya karsi Almanlarla is birligi içindeydi. Ingiltere ve Fransa tarafindan pay edilmis Kuzey Afrikada gözü olan Italya da bu ittifaka yakindi. Dolayisiyla Almanya önderligindeki Üçlü Ittifakin (Almanya, Avusturya-Macaristan ve Italya) dogal rakibi, Ingilterenin öncülügündeki Fransa ve Rusyadan olusan Üçlü Itilaf (Anlasma) devletleri idi. Avusturya-Macaristan Veliahti Ferdinandin, Sirbistan ziyareti esnasinda bir Sirp tarafindan öldürülmesi (28 Haziran 1914), bu iki cepheyi sicak savasa sokmaya yetti.

Daha sonra Romanya, Japonya ve ABD İtilaf Devletleri, Bulgaristan ve Osmanlı Devleti ise İttifak devletleri safinda bu savasa girdiler.

Osmanli Devleti savaştan önce Ingiltere ve Fransaya yakin bir politika izlemek istedi. Ancak hem hükumet ve halk içerisindeki tepkiler hem de Itilaf Devletlerinin buna sicak bakmamasi, Osmanlilari Almanyaya yanastirmaktaydi. Özellikle Enver ve Talat Pasalar, Osmanli Devletinin yeniden silkinmesi ve kaybettikleri topraklari kazanabilmesi için Almanyanin yaninda yer almayi uygun buluyorlardi. Hükumet baslangiçta tarafsiz kalmayi tercih etmisti. Almanlarin II.Abdülhamit devrinden itibaren Osmanli Devletinin yenilesme çabalarina katkida bulunmasi ve bu maksatla gönderdikleri askeri ve sivil uzmanlarin varligi, Itilaf Devletlerinin, Osmanli Devletinin tarafsiz kalamayacagi süphesini artiriyordu. Bu tutum, dolayisiyla Almanya yanlilarinin tezini kuvvetlendirmekteydi. Enver ve Talat Pasanin öncülük ettigi bu grup, Almanlarin yaninda savasa girmekle, Kafkaslar, Balkanlar ve Egede kaybedilen topraklarin geri alinabilecegi ve Osmanli Devletini nefes alamaz hale getiren kapitülasyonlar ve Düyun-i Umumiyeden kurtulunabilecegini öne sürmekteydiler. Nitekim Almanyaya ait Goben ve Breslav zirhlilarinin Türk bayragi çekilerek, Rus limanlarini bombalamasi, Osmanli Devletinin Almanya safında savaşa girmesine vesile olacaktir (1 Kasim 1914).

Osmanli Devleti I. Dünya Savaşında tam yedi cephede mücadele etti; Kafkasya, Kanal, Hicaz ve Yemen, Irak, Suriye ve Filistin, Galiçya ve Çanakkale. Bütün cephelerde Osmanli askerleri büyük bir kahramanlik örnegi gösterdiler. Ancak, yedi cephede birden savasi sürdürmek, zor sartlar içerisinde bulunan Osmanli Devleti için çok güçtü. Enver Pasanin kumanda ettigi Kafkas Cephesinde Osmanlilar büyük zayiat verdiler. Dogu Anadolu ve Trabzon düştü. Kanal (Süveyş Kanalı) cephesinde ise Cemal Paşa, Fransız ve İngilizlere basariyla direndi. Hicaz ve Yemendeki Osmanli birlikleri, destek görmemelerine ragmen, kutsal yerleri korumak ugruna, harbin sonuna kadar Serif Hüseyin ve Ingilizlere karsi koydular. Basraya çikan Ingilizler Kuttül-Amarede büyük bir bozguna ugradilar. Komutanlari General Townshend esir edildi (29 Nisan 1916) Ancak, 1918de yeni birliklerle saldiran Ingilizler, ihanet eden Arap kabilelerinin de yardimiyla Basrada oldugu gibi, Suriyede de saldirilarini artirdilar. M.Kemal, Halepte bir savunma hatti olusturdu. Galiçya, Makedonya ve Romanyada Osmanli birlikleri, Avusturya ve Bulgaristana yardimci olmak için büyük bir özveriyle savastilar. Türkler, en büyük direnmeyi Çanakkalede gösterdiler. Itilaf Devletleri 19 Subat 1915den itibaren muazzam bir donanma ve yüz binlerce askerle saldiriya geçtiler. 18 Martta Itilaf donanmasina ait pek çok gemi batirildi. Ardindan Gelibolu Yarimadasindaki Settül-Bahir ve Ariburnuna asker çikararak, karadan da saldiriya geçtiler. Anzak ve Hint birliklerinin de katildigi kara savaslari, tam bir ölüm kalim savasi oldu. M.Kemalin de büyük bir askeri deha olarak ortaya çiktigi bu savunma karsisinda Itilaf Devletleri geri çekilmek zorunda kaldi.

Bütün dünyaya ögretilen "Çanakkale Geçilmez" sözü, 250 bin Türk evladının sehit kaniyla yazilan bir büyük destan oldu. Itilaf Devletlerinin Çanakkale bozgunu, Rusyanin yardim alma ümitlerini suya düsürmüs ve bunun neticesinde gerçeklesen Bolsevik Ihtilali, Çarlik Rusyasinin sonu olmustur. Rusyanin savastan çekilmesi üzerine 7 Aralik 1917de imzalanan anlasmayla Dogu cephesinde Türk-Rus Savasi sona ermistir.

Osmanli Devleti, I. Dünya Savasinda yedi düvele karsi bir mücadele sergilemistir. Ancak 29 Eylül 1918de Bulgaristanin teslim olmasi Osmanlilar ile Almanya arasindaki irtibatin kesilmesine yol açmistir. Müttefiklerinin savastan yenik ayrilmasiyla birlikte Osmanlilar da ateskes anlasmasini imzalamak durumunda kalmislardir. Ittihat ve Terakki Firkasinin hükumetten çekilmesinin ardindan kurulan Ahmet İzzet Paşa baskanligindaki hükumet, Bahriye Nasyonel Sosyalistri Rauf Bey başkanligindaki bir heyeti Limninin Mondros limanina göndermis ve Mondros Ateşkes Anlaşmasınin imzalanmasiyla (30 Ekim 1918), Osmanlilar resmen savastan çekilmislerdir. Ateskes anlasmasiyla Itilaf Devletleri, Osmanli ülkesini isgal etme hakkini elde etmislerdir. Bu durum, Osmanlı Devletinin fiilen paylasilmasi demekti.

Nitekim, Ingiliz, Fransiz, Italyan birlikleri bu anlasmaya dayanarak Anadoluda isgallere baslamislar, Asirlarca Osmanlinin hakimiyetinde yasayan Yunanlilar da, agabeylerinin müsaadesiyle Izmire asker çikarmislardir (15 Mayis 1919). Isgallere karsi Anadolu Türkünde büyük bir infial yaratmis ve 19 Mayis 1919da Mustafa Kemal Pasanin Samsuna çikmasiyla, düsmana karsi "Milli Mücadele" baslamistir. Itilaf Devletlerinin Sevr Anlasmasini Istanbul hükumetine imzalatmasi (10 Agustos 1920), Milli Mücadelenin güçlenmesinden endise eden düsmanlarin bir an önce Türk milli varligini ortadan kaldirmayi amaçlamalarindan baska bir sey degildi. Fakat bu anlasma hükümleri hiçbir zaman uygulanamadi. Ankarada açilan Milli Meclisin iradesi, Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarinin büyük ve onurlu mücadelesi bu oyunları bozdu. Türk Kurtuluş Savaşının kazanilmasiyla Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulmus oldu. Yeni Türk devleti "Milli Hakimiyet" ilkesinin tabii bir neticesi olarak 1 Kasim 1922de saltanatı kaldırdı. 622 yıl süren Osmanlı Devleti bu tarihten itibaren yerini genç Türkiye Cumhuriyetine bırakarak tarih sayfalarındaki şanlı yerini aldı.

Osmanlı Devleti'nin Yıkılışı

İlgili konular

Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı

1792

13. yüzyıl

Beyt-ül Mal

Münevver Ayaşlı

14. yüzyıl

Hotanlı, Karacabey

1644

Osmanlı Devleti'nin Yıkılışı