Osmanlı Türkçesi

Kısaca: Osmanlı Türkçesi ('Osmanlıca' ya da lisân-i Osmânî: لسانه عثمانى) Osmanlı devlet ve resmi yazışma dilidir. Bilimsel alanlarda Tarihî Türkiye Türkçesi denilmektedir. Tanım 13-20. ...devamı ☟

Osmanlı Türkçesi
Osmanlı Türkçesi

Osmanlı Türkçesi ('Osmanlıca' ya da lisan-i Osmani: لسانه عثمانى) Osmanlı devlet ve resmi yazışma dilidir. Bilimsel alanlarda Tarihi Türkiye Türkçesi denilmektedir.

Tanım

13-20. yüzyıllar arasında Anadolu’da ve Osmanlı Devleti'nin hüküm sürdüğü yerlerde yaygın olarak kullanılmış olan, özellikle 15. yüzyıldan sonra Arapça ve Farsçanın etkisinde kalan Türk yazın dilidir. Osmanlıca; Arap alfabesine, Fars ve Türk dilinden yeni sesler ilavesiyle oluşturulmuş, uzun tarihi boyunca kendine has özelliklerle geliştirilmiş, farklı yazı türleriyle bir sanat haline getirilmiş, kelime hazinesi günümüz Türkçesi ile kıyaslanamayacak kadar zengin bir yazı dilidir.

Osmanlıca; öncelikle
  1. Temel Osmanlıca (Osmanlı Türkçesi)
  2. Osmanlı Paleografyası
  3. Osmanlı Diplomatikası (Osmanlı İnşa Dili, Vesika İlmi)
olarak üç ana başlık halinde ele alınıp yorumlanmaktadır. Basit seviyede, sınırlı bir amaç için kullanılacak, basılı metinlerden oluşan Osmanlıca, -belli bir kültürel alt yapıya sahip olmak şartıyla- isteyen her kişi tarafından rahatlıkla öğrenilebilir. İhtisas Osmanlıcası adı verilen, çeşitli el yazılarını okuyacak kadar ileri düzeydeki Osmanlıca; bir uzmanlık işidir. Osmanlı diplomatikası çerçevesinde ele alınan, arşiv vesikalarının tahlil, tenkid ve değerlendirilmesini konu edinen Osmanlıca ise, paleografya, teşkilat tarihi ve diplomasi başta olmak üzere, epigrafi, sicillografi, heraldik, nümizmatik, arkeoloji, kronoloji, onomastik vb. bir çok bilimle ilişkili, ayrı bir bilim dalı olarak kabül edilmektedir.

Tarihçe

Osmanlıca terimi Tanzimat Dönemi (1839-1876) aydınlarınca ortaya atılmıştır. Daha önceleri Türk lehçelerinin hepsine Türki (Türkçe) ya da lisan-ı Türki (Türk dili) deniyordu. 19. yüzyılda artan milliyetçilik hareketlerine karşılık, Osmanlı Devleti’nin siyasal bütünlüğünü korumak amacıyla yeni bir milliyetçilikle ortaya çıkan Tanzimat aydınları, millet-i Osmaniye (Osmanlı milleti) kavramını geliştirdiler. Osmanlı toprakları üzerinde konuşulup yazılan Türkçeye deOsmani (Osmanlıca) ya da lisan-ı Osmani (Osmanlı dili) adını verdiler.

Türkler tarih boyunca farklı din ve kültürlerle bir arada yaşadıkları için farklı alfabeler kullanmışlardır. 5. yüzyıldan 20. yüzyıla değin yakın ilişki içinde bulundukları kültürlerin etkisiyle Göktürk, Uygur, Sogd, Çin, Tibet, Nasturi-Süryani, Mani, Brahmi, Peçenek, Kuman, Yunan, İbrani, Slav, Arap ve Latin alfabeleri değişik dönemlerde kullanılmıştır. Bunlar arasında Türklerin büyük bölümü tarafından en uzun süre (11. yüzyıldan 20. yüzyıla değin) kullanılanı Arap alfabesidir.

Tarihsel gelişimi açısından Osmanlıca üç döneme ayrılır:

Eski Osmanlıca (Eski Anadolu Türkçesi)

Birinci devre; Osmanlı Azeri Türkçelerinin birleştiği 13-15. yüzyılları içine alan, yabancı dillerden gelen kelimelerin az olduğu, açık Türkçe devresidir. Bu devreye Eski Anadolu Türkçesi veya İlk Osmanlı Türkçesi de denmektedir.

Orta Osmanlıca (Klasik Osmanlıca)

İkinci devre Klasik Osmanlıca devridir ve 16-19. yüzyılları içine almaktadır. Türkçe, bu devrede Arapça ve Farsça'dan gelen kelime ve gramer kaidelerine ziyadesiyle açılmıştır. Ancak bu durum, yazılan eserlerin mevzuuna ve işlenişine göre, dilin açık ve anlaşılır veya kapalı olması şekli, değişmektedir. 16. yüzyıldan itibaren Arapça ve Farsça'dan meydana gelen kelimeler ağırlık kazanmaya başlar; 17 ve 18. yüzyıllarda gittikçe koyulaşır, anlaşılmaz bir hal alır. Türkçe kelimelerin, cümlenin sadece fiilinde kaldığı görülür. Bu devre Klasik Osmanlıca olarak adlandırılan devirdir. Bu dilin anlaşılması zordur. Bunda büyüyen ve gelişen bir devletin, dilindeki ifade kabiliyetinin artma gereği ve kültür seviyesi bakımından hayatının yükselmesi de büyük rol oynamıştır. Nesir dilinde daha fazla anlaşılmazlık ortaya çıkar. Nazım dili ise, bir noktada ölçülü bir cümle yapısına sahip olduğu için, kendini pek kaybetmez.

Yeni Osmanlıca

Yeni Osmanlıca devresi, 19-20. yüzyılları ve Cumhuriyet devrine kadar olan zamanı içine almaktadır. Osmanlıca'nın bu sonuncu devresi, gazeteci lisanının başladığı, Arapça ve Farsça tamlamaların çözüldüğü, Türkçe'nin kendi kaidelerine sahip çıkmaya başladığı devirdir. Bu son dönem Osmanlıcası sanılanın aksine, kolay okunabilen ve anlaşılan bir yazı türü değildir. Sözkonusu dönem Osmanlıcası harf karakterleri ve yazı türü açısından basitleştirilmiş olsa da, kullanılan dil, kelime zenginliği, izafet ve terkibler bakımından klasik dönem Osmanlıcasıyla kıyaslanmayacak derecede, Arapça, Farsça (Tatarca göz önüne alınırsa Rusça) kelime, deyim ve terimlerin kullanıldığı bir yazıdır.

Osmanlı Türkçesi'ne, kültür dili olması nedeniyle, bir yüksek zümre dili olarak bakmak mümkündür. Yazı dili, açık ve anlaşılır şekle, ancak 20. yüzyıl başlarında kavuşmuştur. Böylece bu devirden sonra yazı ve halk dili birbirine yaklaşmış ve zamanla aradaki açık kapanmıştır.

Kaynak

*Vikipedi* Ansiklopedisi/tdve/osmanlica.htm http://www.Rehber Ansiklopedisi/tdve/osmanlica.htm'den kısaltılmıştır.
  • http://www.ottomanlanguage.com/osmanlica.htm
  • Faruk K. Timurtaş, Osmanlı Türkçesine Giriş, (İstanbul, 1979)

    Linkler

  • Osmanlıca harfler

Osmanlı Türkçesi

Osmanlıca, 15. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın başlarına kadar Osmanlı devletinin sınırları içinde kullanılan yazı dili.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Osmanlıca
2 yıl önce

klasik gelişimini sürdüren Türk dili, Doğu Türkçesi veya Çağatay Türkçesi ile Batı Türkçesi veya Osmanlı Türkçesi diye adlandırılan iki büyük yazı dili hâlinde...

Osmanlı Devleti, Türkçe, Arapça, Farsça
Osmanlı alfabesi
2 yıl önce

bir Fars-Arap alfabesi uyarlamasıdır. Batı Türkçesi adını verilen Oğuzca; Osmanlı Türkçesi-Azerbaycan Türkçesi ile birlikte olan müşterek devresini, hemen...

Eski Anadolu Türkçesi
2 yıl önce

ifadeyle Batı Türkçesi yalnız Türkçe bakımından devrelere ayrılacak olursa Eski Anadolu Türkçesi ve Osmanlı Türkçesi-Türkiye Türkçesi diye ikiye ayırmak...

Osmanlı (Anlam ayrımı)
6 yıl önce

mensup Türklere verilen ad. Osmanlı İmparatorluğu, 1299 - 1923 arası varlığını sürdürmüş bir Türk devleti Osmanlı Türkçesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun devlet...

Osmanlı Türkleri
2 yıl önce

kullanılmıştır. XVII. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun dünyada birçok alandaki üstünlüğü ve yaygınlığına bağlı olarak Osmanlı Türkçesi de İmparatorluk sınırlarını...

Osmanlı Türkleri, ABD, Almanya, Avustralya, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Danimarka, Finlandiya
Şaz Türkçesi
2 yıl önce

Şaz Türkçesi veya Doğu Türkçesi, Macar Türkologları, lehçeler tasnifi için z > r (=rotasizm) ve ş > l (=lambdasizm) değişimlerini daha esaslı saydıklarından...

Akıncı
2 yıl önce

Akıncı, (Osmanlı Türkçesi: آقنجى Aḳıncı) veya çoğul şekli ile Akıncılar, Osmanlı İmparatorluğu'nun askerî teşkilâtında, sınır bölgelerinde, düşman ülkelerine...

Türkiye Türkçesi ağızları
2 yıl önce

Suriye, Balkanlar coğrafyasında konuşulan tarihî Osmanlı Türkçesinin bugünkü devamı olan Türkiye Türkçesi ağızlarıdır. Uluslararası dil bilimsel ölçülere...