Ploitlik

Kısaca: Ploitlik (İng., ploidy), bir hücredeki kromozom sayısının, o hücredeki farklı kromozomlardan birer tanesi ile oluşturulan temel setteki kromozom sayısı ile bir rasyonel sayının çarpımına eşit olması durumudur [1]. ...devamı ☟

Ploitlik
Ploitlik

Ploitlik (İng., ``ploidy``), bir hücredeki kromozom sayısının, o hücredeki farklı kromozomlardan birer tanesi ile oluşturulan temel setteki kromozom sayısı ile bir rasyonel sayının çarpımına eşit olması durumudur [1]. Diğer bir deyişle ploitlik, temel kromozom takımının (ve sayısının) ilgili hücredeki tekrarlama derecesidir [2].

Poliploitlik

Poliploitlik, bir hücrenin ya da canlının kendisindeki her bir kromozomun (diğer bir deyişle de temel kromozom takımı ``n```in) ikiden fazla kopyasına sahip olması durumudur. Canlıların çoğunluğu diploit olsa da hücre bölünmesinin olması gerektiği gibi gerçekleşmemesi sonucu, poliploit hücre ve canlılar ortaya çıkabilir.

Poliploitlik ve yeni türler

Poliploitlik yeni türlerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bunun en ünlü örneklerinden birisi ``Spartina`` cinsi bitkide yaşanmıştır:
* 19. yüzyıla kadar sadece ``Spartina maritima`` (2``n`` [3] = 60 kromozom) adlı ``Spartina`` türünün yaşadığı İngiltere`de, 1829`dan itibaren Kuzey Amerika kökenli ve farklı bir ``Spartina`` türü olan ``Spartina alterniflora`` (2``n`` [4] = 62 kromozom) görülmeye başlanmıştır.
* ``Spartina maritima`` ile büyük olasılıkla gemi yoluyla İngiltere`ye gelmiş olan ``Spartina alterniflora`` arasındaki döllenme sonucunda, kendisi üreyemeyen bir melez olan ``Spartina x townsendii`` ortaya çıkmıştır.
* Daha sonraları, 1892`de, bölgede farklı bir ``Spartina`` türü keşfedilmiş, bunun yeni bir tür olduğu anlaşılmış ve ``Spartina anglica`` diye adlandırılmıştır. Araştırmalar, bu türün ``Spartina x townsendii`` melezinde oluşan poliploitlik sonucu ortaya çıktığını göstermiştir: ``Spartina x townsendii`` 61 kromozama sahipken (``n``+``n`` [5]) ve üreyemezken, ``Spartina anglica`` 122 kromozoma sahip, tetraploit (4``n`` [6]) ve üreyebilen bir türdür.


Poliploitliğin dikkat çektiği bir başka bitki cinsi de çilek, yani ``Fragaria```dır:
* Farklı 7 kromozomdan oluşan temel bir set tüm çilek türlerinde ortak olarak bulunurken, farklı türler farklı poliploitlik derecesi gösterirler.
* Bu şekilde, yirmiden fazla çilek türünü diploit, tetraploit, hekzaploit, oktoploit ve dekaploit oluşlarına göre 5 grup içinde sınıflandırmak mümkündür.
* İstisnaları olsa da kabaca, daha çok kromozom içeren çilek türlerinin daha dayanıklı olduğundan ve hem bitki, hem de meyve olarak daha büyük geliştiğinden bahsedilebilir.


Afrika tırnaklı kurbağası ``(Xenopus laevis)``
Afrika tırnaklı kurbağası ``(Xenopus laevis)``
] Hayvanlar alemine ait bir poliploitlik örneği ise Afrika tırnaklı kurbağasıdır:
* Bilimsel adı ``Xenopus laevis`` olan bu kurbağa, ``Xenopus`` cinsinin diğer çoğu üyesi gibi, tetraploittir.


Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Ploitlik Resimleri