Türkçe Bilgi: Potidea Ayaklanması

Potidea Ayaklanması, MÖ 432 yılında Halkidiki Yarımadası'ndaki Potidea kenti'nin Atina'nın dayatmalarına karşı başlattığı bir ayaklanmadır. Ayaklanmanın ardından bir Atina birliği. Bölgeye gönderilmiş, kent dışında gerçekleşen muharebenin ardından kent kuşatılmıştır. Çeşitli kaynaklarda olay Potidea Muharebesi ya da Potidea Kuşatması olarak da yer almaktadır. Atina, Sybota Deniz Muharebesi'nden hemen sonra, bu girişiminde amacına ulaşması engellenen Korint'in kendisine karşı bir misillemede bulunacağından endişe duymaktaydı. Bu misilleme bir Korint kolonisi olan Potidea'da beklendi ve kentin Korint'le bağlılığı kesilmeye çalışıldı. Bu baskılar üzerine kent Atina'ya başkaldırmıştır. Bölgeye sevk edilen Atina ordusu bunun üzerine kente ilerledi, kent dışındaki bir muharebede karşısındaki kuvvetleri atarak kenti kuşatma altına aldı. İki yılı aşkın süre kuşatma altında tutulan kent, sonunda açlığa boyun eğerek teslim olmuştur. Potidea Ayaklanması, savaşı ve kuşatması, Peloponez Savaşı'nın bir muharebesi değildir. Potidea'da yaşanan olaylar, doğrudan doğruya Korint'in meseleleriydi ve Peloponez Birliği bu olaylara fiilen olarak katılmamıştı. Bununla birlikte Sparta'nın dolayısıyla Peloponez Birliği'nin Atina'ya savaş ilan etmesi kuşatma sırasında gerçekleşmiştir. Bu bağlamda Potidea'daki olaylar Peloponez Savaşı ile ilişkilendirilmektedir. Savaş nedeni Potidea, Halkidiki Yarımadası'na bağlı üç yarımadanın en güneydeki Pallene Yarımadası'nın (günümüzde Kassandra Yarımadası) kıstağında yer almaktadır. Kent, Peloponez Birliği üyesi olan Korint'in bir kolonisi olarak kurulmuş olmasına karşın Atina'nın kontrolündeki Attik Delos Birliği üyesidir. Bununla birllkte anakentle bağımlılığı sürmekte, yıllık olarak atanan ve yargı – yürütme yetkilerine sahip görevliler halen Korint tarafından gönderilmektedir. Atina, Korint'in Potidea'da bir başkaldırıyı kışkırtıcağına inanmaya başlamıştı. Dahası Makedonya kralı II. Perdikkas da aynı yönde çaba harcıyordu. Aslında eskiden beri Atina'nın dostu ve müttefiki olan Makedonya'yı kendine düşman haline getiren yine Atina'dır. Atina, MÖ 434'de Perdikkas'la taht için mücadeleye giren kardeşi Philip'i ve bu çerçevede itilaf yaşanan Elimiotis (günümüzde Elimeia]] kralı Derhas'ı desteklemiş ve müttefik olmuştu. Bu kararın ardından Potidea'dan resmi olarak, Korintli yöneticilerin kentten gönderilmesi ve gelecek yıllarda gönderilecek Korintli yetkililerin kabul edilmemesi, bunu garantilemek üzere Atina'ya rehineler gönderilmesi ve kent surlarının güneye, kıstağa bakan kesiminin yıkılması isteyen bir ultimatom verilmiştir. Potidealılar biliyordu ki Atina isteklerini geri çevirecek olurlar ve bu şekilde Atina'ya başkaldırırlarsa kuzeyde bir müttefikleri vardı. Potidea yine de konuyu görüşmek ve bu isteklerden vazgeçilmesini sağlamak için Atina'ya, diğer yandan da ikinci bir müttefik sağlamak üzere Sparta'ya elçiler göndermişlerdir.Atina'ya giden Potidea elçileri olumlu bir sonuç elde edemediler. Fakat Spartalılar, Atina eğer Potidea'ya saldıracak olursa Attika'yı istila edecekleri sözü verdiler. Bu haber alınır alınmaz Potidea da savaş hazırlıklarına başladı ve Halkidiki kentleri ile Bottia ile birlikte ayaklanmaya gittiler. Bu arada Perdikkas, sahil kesiminde yaşayan Halkidiki halkını, kentlerini terk ederek daha iç kesimdeki Olynthu'a çekilmek konusunda ikna etmiştir. Archestratus kuvvetleri Trakya kıyılarında karaya çıktıklarında bölge zaten ayaklanmıştır. Komutanları, aynı anda hem Potidea ile hem de Makedonya ile savaşacak kadar adamı olmadığını düşünerek önce Makedonya üzerine yürümeye karar vermiştir. Derhas'ın ordusu zaten Makedonya'yı batıdan istilaya başlamıştı. ve 400 hafif piyadeden oluşan Aristeus komutasında bir kuvvetin Potidea'ya ulaştırması için gereken zamanı sağlamıştır. Bu kuvvetler Potidea Ayaklanması'ndan dört gün sonra kente ulaşmışlardır. Korint'in gönderdiği askeri birliğin esas olarak Korintli gönüllülerden olması, kendisini Otuz Yıl Barışını ihlal etmiş olmaktan korumak içindi. İkinci ordu da ilk gönderilen kuvvetlere katılmış, Therma'yı ele geçirip Makedonya'nın Pydna kentini kuşatmıştır. Sert bir kuşatmanın sonunda, zaten ülkesi diğer yandan da saldırı altındaki Perdikkas'la uzlaşmaya varıldı. Aristeus'un planına göre eldeki tüm birlikler, iki görev kuvveti olarak ayrıldılar. Korint ve Potidea birlikleri kentin hemen kuzeyinde kıstakta savunma durumu aldılar. Halkidiki ve Makedonya birlikleri ile Perdikkas'dan 200 süvari ise kentin yaklaşık 11 km. kuzeydoğusundaki Olynthus'da, kıstağın dışında tertibat almışlardır. Olynthus'taki kuvvetler de durum üzerine kente çekilmişlerdir. Bu endişe Atina'ya bildirildiğinde General Phormio komutasında 600 hoplitten oluşan üçüncü bir takviye kuvveti kuşatmaya gönderilmiştir. Bu önerisinin kabul edilmesi üzerine kentten çıkarak savunmaya dışarıdan destek olmaya çalıştı. Yanında bir kısım Halkidikili savaşçı vardı ve destek birliği gönderilmesi için Peloponez Birliği'ne haber gönderebilmeye çalıkşıyordu.. Muharebenin kayıpları Atina için yüksek olmasa da uzun süren kuşatmanın kayıpları oldukça fazladır. Peloponez Savaşı kararı Henüz Potidea Kuşatması sürerken tüm Yunanistan'da Atina'nın tutumuna karşı genel bir hoşnutsuzluk gelişiyordu. Halkidiki'de bir Grek kentinin kuşatılması ve çevre yerleşimlerin yakılıp yıkılması, özellikle de Atina'nın birçok kent devletini limanlardan ve pazarlardan uzak tutması, bu kent devletlerini Peloponez Birliği'ne ve Sparta'ya yönelmeye yol açıyordu. Atina, Themistokles'in çabalarıyla Grek dünyasıın en güçlü donanmasını şimdilerde de Attik Delos Birliği'nin üyelerinden toplanan katılma paylarıyla finanse ediyor ve eşsiz finansal kaynaklara dayanarak gerektiğinde güç kullanıyordu. Böylelikle Attik Delos Birliği'ne dayanarak kendi imparatorluğunu oluşturuyordu. Artık Spata da açık açık Atina'yı bu saldırgan tutumuyla Otuz Yıl Barışını çiğnemekle suçluyordu. Ardından bir Atina heyeti Sparta'ya gitmiştir. Ancak görüşmeler olumlu bir sonuca götürülemedi. Sparta, müttefiklerinin görüşlerini aldı ve Atina'nın MÖ 432 yılında Bu kararın alınmasında Sparta önemli rol oynamış, müttefiklerini ikna etmişir. Çünkü Atina'nın gücünün daha fazla büyümesinden çekiniliyordu. Zaten Yunanistan'ın daha şimdiden büyük bir kısmını kontrol altına almıştı. Değerlendirme Politik ve askeri yönetimini Perikles'in üzerine aldığı Atina, seferin başlatılmasından hemen önce, görünüşe göre Makedonya'daki gelişmeleri ve Potidea'daki ayaklanma eğilimlerini yeterince değerlendirememişdir. General Archestratus komutası altında gönderilen bin hoplitlik birlik, daha çok bir güç gösterisi gibidir. Bu kuvvetin, Potidea'nın surları yıkması ve istenen rehineleri vermesi için yeterli olacağı düşünülüyordu. Fakat Archestratus kuvvetleri bölgeye geldiğinde zaten bölge ayaklanmış durumdaydı. Bu durumda güç gösterisinin yeterli olmayacağı, Potidea'ya karşı doğrudan kuvvet kullanımının gerekeceği açıktı. Üstelik ayaklanmış başka kentler de vardı. Yetenekli bir komutan olduğu anlaşılan Archestratus'un öncelikle zaten saldırıya uğramış olan Makedonya üzerine yürümek, bu gücü saf dışı ettikten ve ordusunu bu ülkeye saldıran güçlerle takviye ettikten sonra Potidea ile ilgilenmeye karar vermesi duruma uyan bir stratejiydi. Ne var ki Potidea üzerine yürümekteki bu gecikme Korint'in kente kuvvet gönderebilesine fırsat vermiş oldu ki bu kuvvetler kuşatmanın sonuna değin Atina'nı başına büyük sorunlar açacaktır. Korintli komutan Aristeus da yetenekli bir komutandı. Nitekim kıstaktaki muharebe kaybedilip kente çekilindiğinde süvari dışındaki tüm unsurların komutanlığı için Aristeus seçilmişti. Tukididis da askerlerinin ona bağlı olduğunu ve bu askerlerin kıstaktaki muharebede bir kahramanlık örneği verdiklerini yazmaktadır. Kallias'ın iki bin adamıyla takviye edilen Atina kuvvetleri Makedonya'daki ayaklanmayı Derhas'ın yardımıyla bastırdıktan sonra, buradan aldığı ilave 3 bin hoplit ve 600 süvariyle Potidea yaklaşımını tutan savunmayı bozguna uğratmış ve kentin anakara yönünü kapatmışsa da, kuvvetleri bu kez kenti kuşatmak için de yeterli değildir. Bunun üzerine Atina Phormio komutasında 600 asker daha göndermiştir. Daha sonra da 4 bin hoplit ve 300 süvari Potidea'ya sevk edilmiştir. Tüm bunlar Perikles'in bu harekata, kuvvetlerini parça parça sürmek gibi zayıf bir strateji izlediği yönünde yorumlanmaktadır. Toplamda 7.600 hoplit ve 600 süvari bu sefere katılmıştır. Sonuç olarak bu sefer Atina'ya iki bir talent gümüşe mal olan ağır bir yüktür. Fakat çok daha önemlisi kuşatmanın uzun sürmesinin Yunanistan'daki etkileridir. Peloponez Birliği üyesi kent devletleri, başta Korint olmak üzere, Atina'ya savaş ilan edilmesi yönünde öylesine güçlü bir cephe oluşturmuşlardır ki, Atina'yla savaşmak ya da Yunanistan'a savaşa sürüklemek konusunda isteksiz olan Sparta, sonuçta bu karara uymuş ve onaylamıştır. Böylece Peloponez Savaşı'nı başlatacak olan karar alınmış oldu. Bu savaş sırasında Pers İmparatorluğu, en azından Batı Anadolu'daki hakimiyetini yeniden kurmak için, kuvvet kullanarak başaramadığını (Yunan-Pers Savaşları) bu kez, Yunanistan'daki savaş üzerinden yürüttüğü politikadan yararlanarak elde etmeye çalıştı ve bunu başarabildi. Bu sonucu elde edebilmesi, Atina'nın İmparatorluğu'nun çökmesiyle ve Attik Delos Birliği'nin çözülmesiyle birlikte oldu. Yunanistan'a gelince, savaşı Peloponez Birliği kazandı ama tüm Yunanistan artık yoksulluk içindeydi. Notlar

Ayrıca bakınız * Peloponez Savaşı Kaynaklar * Tukididis, The Peloponnesian War – 1.56 - 88 * Siege of Potidaiai 432 – 430 B. C. – historyofwar.org * Donald Kagan, The Outbreak of the Peloponnesian War Part Four

Kaynaklar

Vikipedi

Potidea Ayaklanması

Potidea Ayaklanması Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar