Primatlar (Primates), hayvanlar aleminin memeliler sınıfına dahil bir biyolojik takımdır ve lemur, maymun ve insanın da dahil olduğu insansı maymun türlerinin tümünü içerir. Tekil ad olan "primat", bu takım içindeki herhangi bir tür için kullanılabilecek ortak isimdir. "Primat" sözcüğü, Latince`de "en başta, mükemmel, asil" gibi anlamları olan ``primas`` sözcüğünün çoğulu ``primates``ten Fransızca`ya tekilleşerek geçen ``primate`` sözcüğünden türemiştir.
Primatlar tüm dünyaya yayılmışlardır. İnsan dışındaki primatlar başlıca Güney ve Orta Amerika`da, Afrika`da ve Asya`nın güneyinde bulunurlar. Bazı türlerin yaşadıkları alanlar, Amerika kıtasında Meksika`nı güneyi ile Asya`da Japonya`nın kuzeyi kadar kuzey bölgelere ulaşır.
Resmi olmayan bir gruplamayla, primatlar takımı kabaca üç ana gruba ayrılır:
- İlkel primatlar (prosimiyenler): Vücutları erken dönem ilkel primatlarınkine en çok benzeyen türlerdir. Bu grubun en bilinen tüleri olan lemurlar, Madagaskar adası ve daha az olarak da Komoros Adaları`nda, dünyanın geri kalanından izole bir durumda yaşarlar.
- Yeni Dünya maymunları: Simiyenlerin kapuçin, havlayan ve sincap maymunları gibi türleridir; esasen Amerika kıtasında yaşarlar.
- Eski Dünya maymunları ve insansı maymunlar: Simiyenlerin Yeni Dünya maymunları dışındaki türleridir ve insan hariç tutulursa, Asya`nın orta ve güney kesimleri ile Afrika`da yaşarlar. Ayrıca, fosil bulguları bu gruba ait pek çok türün Avrupa`da da yaşamış olduğunu gösterir.
Sınıflama
Varlığını sürdüren primat familyalarının güncel sınıflaması şöyledir:- Takım: Primates - Primatlar
* Alt takım: Haplorrhini - tarsiyerler, maymunlar ve insansı maymunlar
* İnfra takım: Simiiformes
* Parvo takım: Catarrhini
* Üst familya: Cercopithecoidea
* Familya: Cercopithecidae - Eski Dünya maymunları (134 tür)
* Üst familya: Hominoidea
* Familya: Hominidae - insanlar ve diğer büyük insansı maymunlar (7 tür)
* Familya: Hylobatidae - gibonlar (13 tür)
* Parvo takım: Platyrrhini - Yeni Dünya maymunları
* Familya: Aotidae - gece (baykuş) maymunları (7 tür)
* Familya: Atelidae - havlayan, örümcek ve yünlü maymunlar (24 tür)
* Familya: Cebidae - marmosetler, tamarinler, kapuçinler ve sincap maymunları (56 tür)
* Familya: Pitheciidae (41 tür)
* İnfra takım: Tarsiiformes
* Familya: Tarsiidae - tarsiyerler (8 tür)
* Alt takım: Strepsirrhini - tarsiyer olmayan ilkel primatlar
* İnfra takım: Chiromyiformes
* Familya: Daubentoniidae - Aye-aye (1 tür)
* İnfra takım: Lemuriformes
* Üst familya: Cheirogaleoidea
* Familya: Cheirogaleidae - cüce lemurlar ve fare lemurları (30 tür)
* Üst familya: Lemuroidea
* Familya: Indriidae - yünlü lemurlar ve benzerleri (14 tür)
* Familya: Lemuridae - lemurlar (19 tür)
* Familya: Lepilemuridae - oyuncu lemurlar (22 tür)
* İnfra takım: Lorisiformes
* Familya: Galagidae (19 tür)
* Familya: Lorisidae (9 tür)
Kaynak
}- İngilizce Wikipedia. maddesi. 1 Ocak 2006 sürümü.
misafir - 8 yıl önce