Uzun yıllar Osmanlı hakimiyeti altında kalan Sırplar, XIX’uncu yüzyılın başlarından itibaren sürekli olarak ayaklanmışlar ve Rusların desteği ile Osmanlı İmparatorluğundan bağımsızlıklarına doğru zaman içinde çeşitli ödünler koparmışlardır. İlkin, 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda imzalanan Bükreş Andlaşması ile Osmanlı Devleti, Sırbistan ahalisine bir takım imtiyazlar vermeyi kabul etti. Daha sonra Edirne Andlaşması ile bu imtiyazları genişletmişlerdir. 1856 Paris Analaşması ise, Osmanlı Devletinin Sırbistan üzerindeki bağlarını büsbütün zayıflattı ve Sırbistan, andlaşmayı imzalayan devletlerin ortak garantisi altına girdi. Diğer bir deyişle Osmanlı Devleti, andlaşmayı imzalayan devletlerin onayı olmadan Sırbistan’a askeri müdahalede bulunamayacaktı.
Sırplar, Paris Andlaşmasının verdiği bu güvenceden sonra, Sırbistan’daki Osmanlı askerlerinden kurtulmak istediler. Bu dönemde, Sırplar arasında Bosna-Hersek’i ve Karadağ’ı yeni Prenslikle birleştirerek, eski büyük Sırbistan Krallığını kurmak düşüncesi ön plana çıkmış bulunuyordu. Sırbistan, bu isteğine ulaşmada Rusya’nın yanında milliyetçi hareketlerin savunucusu rolünü oynayan III. Napolyon’a güvenmekteydi. 1860 yılında Sırbistan beyliğine getirilen Mihailo Obrenoviç, yabancı devletlere elçi göndermeye ve büyük bir ordu kurmaya bile kalkıştı. Bab-ıali buna karşı çıkınca, Osmanlı Devleti ile Sırbistan arasında çarpışmalar başladı. Olayların büyüyeceğini anlayan Avrupa’nın büyük devletleri olaya el koyarak, Ağustos 1862’de İstanbul’da bir uluslararası konferans topladılar. Bu Konferansta Sırbistan’ın Osmanlı Devletine bağlılığı tekrarlandıktan sonra Belgrad hariç bütün kalelerin Sırplara bırakılması kararı alındı. Ancak daha sonra Sırplar bununla yetinmeyerek Belgrad’ı da istediler ve Osmanlı Devleti 1867 yılında bunu kabul etmek zorunda kaldı. Böylece bir Balkan milleti daha yavaş yavaş bağımsızlığa yaklaşmış ve Osmanlı İmparatorluğundan kopma noktasına gelmişti.
kaynak:BALKAN TARİHİNDEN BİR KESİT: XIX’UNCU YÜZYILDA BALKANLARDA BAĞIMSIZLIK HAREKETLERİ
Dr. Türel YILMAZ*
