Kiril
alfabesi), '' (Latin
alfabesi) olarak gösterilmektedir. Herhangi bir alfabenin kullanışı genellikle Tacikistan tarihi ile ilişkilendirilmiştir. Önce Arap alfabesi, daha sonra kısa bir süreliğineLatin
alfabesi ve ondan sonraKiril
alfabesi kullanılmıştır.Kiril
alfabesi bugüne kadar Tacikistan'da en çok kullanılan yazı sistemidir. Mamafih Tacikistan, bazı koşullar tamamlandıktan sonra,Kiril
alfabesindenFars-Arap
sistemine döneceğini ilan ederek İran ve Afganistan (Farsça konuşan ülkeler) ile daha yakın kültürel bağlar kurmayı amaçlamaktadır. Siyasi bağlamı Sovyetler Birliği'nin parçalanmasıyla bağımsızlıklarını ilan eden birçok devlet gibi, Tacikistan'da da kullanılan yazı sistemin değişimi, ve bu konu hakkındaki tartışmalar, siyasi temalara yakın bir bağa sahip olmuştur. Basit terimlerle,Kiril
alfabesinin uygulamasından itibarenLatin
alfabesi kullanılmamasına karşın,Latin
alfabesi Turancılar tarafından savunulmaktadır, çünkü Turancılar, Tacikistan'ın diğer Türki Cumhuriyetleri ile daha yakın olmasını amaçlamaktadırlar..Fars-Arap
alfabesi, muhafazakarlar, İslamcılar ve Tacikistan'ı İran'a ve Fars mirasına daha yakın getirmek isteyen kişiler tarafından savunulmaktadır. Şu anki de facto standartına göre,Kiril
alfabesi, statükoyu sağlamak isteyenler ve Tacikistan'ın Rusya'dan uzaklaşmasını istemeyenler tarafından savunulmaktadır. Tarih Tacikistan'da İslam'ın etkisine rağmen, 1920li yıllara kadar, Tacikçe,Fars-Arap
alfabesi ile yazılmıştır. Bu zamana kadar, bu dil ayrı bir dil olarak düşünülmedi ve sadece Fars dili olarak tanımlanıldı. Sovyet Birliği 1923-1927 arasıFars-Arap
sistemini basitlendirmeye başladılar. 1927'de Sovyetler, Tacikçe'nin yazı sistemini temeliLatin
alfabesi olan bir sistemle değiştirdiler. SSCB'liler, okuryazarlık sayısını artırmak ve Tacikistan'ı, büyük kısmı Müslüman olan Orta Asya'dan uzaklaştırmak amacıylaLatin
yazı sistemini uygulamaya koydular. Pratiksel düşünceler de bu değişimin uygulanmasını etkiledi.Fars-Arap
alfabesi, abcad yazı sistemine sahip olmasına rağmen, Tacikçe'nin ünlü harflerini göstermek için yeterince harfi yoktur. Ayrıca,Fars-Arap
alfabesini öğrenmek daha zordur, çünkü harfleri konumlarına bağlı olarak ayrı şekillere sahip olmaktadır. Bu, Nisan 1928'de Romanizasyon Kararnamesi tarafından kanun haline getirildi. Tacikçe'ninLatin
sürümünün temeli, amacı birleşmiş Türk alfabesini yaratmak (Tacikçe bir Türk dili olmamasına karşın) Türkofon bilim adamların eserleriydi. Bununla hedeflenen okur yazar oranını bir kampanya ile yükseltmekti. Bu kampanya ile istenilen hedefe 20. yüzyılın ortalarında ulaşıldı. Orta Asya'nın "ruslaştırılma"sı ile, 1930lu yıllarının son senelerindeKiril
yazı sistemi uygulanıldı. 1980li yılların sonlarına kadar özerk Tacikistan Cumhuriyeti'ndeKiril
alfabesi kullanıldı. 1989'da, Tacik milliyetçiliği nedeniyle, Tacikçe'yi resmi dili olarak tanımlayan bir kanun yürürlüğe konuldu. Ayrıca bu kanun, Tacikçe kelimesinden sonra "Farsi" kelimesini koyarak, Tacikçe'yi Farsça ile resmi olarak eşit hale getirdi.Fars-Arap
yazı sistemi, eğitime ve genel hayata uygulanmayla hayata geçirildi. Ancak 1993'te Tacikistan İslami Rönesans Partisi'nin yasaklanılması,Fars-Arap
sisteminin uygulanılmasını yavaşlandırdı. 1999'da "Farsi" kelimesi, milli dil kanunundan çıkarıldı. 2004 itibarıyla, de-facto olarak kullanılan standart,Kiril
alfabesinin Tacikçe sürümüdür, ve 1996 itibarıyla çok az kişiFars-Arap
alfabesini okuyabilir. Türler Fonetik ses değerleri ile (bkz.: UFA), Tacik alfabesinin önemli türlerin harfleri aşağıda gösterilmektedir.Fars-Arap
Fars-Arap
yazı sisteminin bir sürümü, Tacikçe'yi yazmak için kullanılmaktadır. Tacik sürümünde (Arap alfabesinin diğer sürümleri gibi), "ا" (alef) hariç, ünlü seslere ait harfler yoktur, ama ihtiyari olarak diyakritik işaretlerle verilmektedir (teknik bir bakımdan abcad bir yazı sistemidir).Latin
Latin
alfabesi, okuryazarlık sayısını artırmak ve dilin İslami etkilerini çıkartmak için, Ekim Devrimi'nden sonra uygulanmaya konuldu. 1926 ve 1929 arasında,Latin
türünün ilk sürümlerinde sadece küçük harfler kullanılmaktaydı (örnek olarak, bu maddenin üst-sağ kısmındaki resime bakınız). Orta Asya Yahudileri ise değişik bir sürüm kullandılar. Bu farkların bir tanesi, üç harfin daha fazla olmasıydı (ů, ə̧ ve ḩ). Bu harfler diğer lehçelerde bulunmamaktadır. "Ƣ" karakterinin adı "Ğa"'dır. Bu karakter, /ɣ/ fonemini simgeleştirmektedir. Bu alfabe, 1930lu yılların son senelerine kadar Sovyet Birliği'nin Slav olmayan dillerin yazılması için kullanıldı.Latin
alfabesi günümüzde kullanılmamaktadır, fakat bazı gruplar bu alfabenin de kullanılması gerektiğini savunmaktadır.Kiril
1930lu yıllarının son senelerindeKiril
alfabesi ile yazılan Tacikçe, Tacikistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde uygulanıldı, ve böylece Ekim Devrimi'nden itibaren kullanılanLatin
alfabesinin kullanışı durduruldu. 1939'dan sonra Farsça'da veFars-Arap
alfabesi ile yazılan maddeler Tacikistan'da yasaklanıldı. 1952'de Щ ve Ы harfleri aşağıdaki alfabeye eklendi. Bu otuzbeş harfe, Ц ц, Щ щ, and Ы ы harfleri yabancı kökenli harfler eklendi. Ancak Ь ь harfi ile, 1998'de yapılan bir ıslahatta, bu harflerin kullanışı durduruldu. Bu harflerin kullanılmaması ile birlikte, 1998 ıslahatı, alfabenin sıralamasını değiştirdi; bu değişiklikte diyakritikli harfler, diyakritiksiz eşdeğerlerinden sonra konulmaya başlandı. Örneğin; Г, Ғ ve К, Қ. Bu alfabenin yeni sıralaması şöyledir: а б в г ғ д е ё з ж и ӣ й к қ л м н о п р с т у ӯ ф х ҳ ч ҷ ш ъ э ю я. Bu alfabe, Rus alfabesinde bulunmayan birkaç harf içermektedir: :İbrani
İbrani
alfabesi,Fars-Arap
alfabesi gibi bir abcaddır. Buhori dili (Semerkand ve Buhara'da yaşayan Buhara Yahudileri tarafından konuşulan bir Tacik lehçesi) için kullanılmaktadır. Örnek yazı: דר מוקאבילי זולם איתיפאק נמאייד. מראם נאםה פרוגרמי פירקהי יאש בוכארייאן. - Дар муқобили зулм иттифоқ намоед. Муромнома - пруграми фирқаи ёш бухориён. Örnek parça TacikLatin
, TacikKiril
veFars-Arap
Referans için, Arap sürümüLatin
alfabesine tam olarak yazı çeviri yapıldığında şöyle görünmektedir:Kiril
sürümü,Latin
alfabesine tam olarak yazı çevirdiğinde şöyle görünmektedir:Tacik
Kiril
veFars-Arap
Harf vurgusu olanFars-Arap
yazısı, genellikle yazılmayan ünlü harfleri içermektedir:Karşılaştırma tablosu Aşağıdaki tablo, Tacikçe için kullanılan yazı sistemlerini karşılaştırmaktadır. Bu tabloda,
