Taşpınar, Kıbrıs

Kısaca: Taşpınar (, ''Angolemi''), ''de jure'' olarak Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Lefkoşa Bölgesi'ne, ''de facto'' olarak ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Güzelyurt İlçesi'ne bağlı olan köy. ''Angolæmi'' ve ''Angolœmi'' olarak da bilinmektedir. 212 nüfuslu olan köyde ikamet edenlerin sayısı 1996-2006 aralığında düşmüş olup, köyde yaşayanların yaklaşık %30'u Türkiye vatandaşıdır. Köyün yüz ölçümü 6.727 km2 (6727 dönüm)'dir. ...devamı ☟

Taşpınar (, Angolemi), de jure olarak

Kıbrıs Cumhuriyeti

'nin Lefkoşa Bölgesi'ne, de facto olarak ise

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

'nin Güzelyurt İlçesi'ne bağlı olan köy. Angolæmi ve Angolœmi olarak da bilinmektedir. Taşpınar ismi köye, diğer pek çok köy gibi 1958'de köy adlarının Türkçeleştirilmesi sırasında verilmiştir. Bir iddiaya göre köye Angolem adı, Lüzinyanlar tarafından Fransa'daki Angoulême kentinden esinlenerek oluşturulmuştur. Bu iddianın biraz daha geliştirilmiş bir hali de, Orta Çağ'da Angoulême'den gelen bir şövalyenin köyde yaşadığı iddiasıdır. Başka bir iddiaya göre ise köyün adı; köyün sahibi, eski Antakya Patriği Pierre d'Angouleme'den geldiği yönündedir. Köyün adı dilbilgisi bakımından incelendiğinde, taş ve pınar sözcüklerinin birleşmesinden oluşan bir birleşik sözcük olduğu görülür. Öz Türkçe taş sözcüğü, "kimyasal veya fiziksel durumu değişiklikler gösteren, rengini içindeki maden, tuz ve oksitlerden alan sert ve katı madde" anlamındadır. Öz Türkçe "bıŋar" sözcüğünden gelen pınar sözcüğü ise "yerden kaynayarak çıkan su, kaynak" anlamında kullanılmaktadır. Tarihçe Köyde MÖ 7.-8. yüzyıllara ait bir bronz buhurdanlık bulunmuştur. Köy Lüzinyanlar tarafından kurulmuştur. Taşpınar ve çevre köyler, 1570 yılında Lala Mustafa Paşa tarafından alınarak Osmanlı hakimiyetine geçti. Bu sırada köydeki bazı aileler dağlara kaçtı. Daha sonra 1572 yılında II. Selim'in emriyle köye İç Anadolu'dan Türkmen olan Yörükler yerleştirildi. Köyde bir sıbyan okulu açıldı. Köy Tanzimat'tan sonra Girne ilçesine bağlı Lefke bucağının bir köyü haline geldi. 1878 yılında Birleşik Krallık hakimiyeti geçen köy, bu dönemde de aynı konumda kaldı. }} 1960'ta

Kıbrıs Cumhuriyeti

ilan edildi. 1963 yılında ise toplumlararası çatışmalar başladı. Köy, Türk Mukavemet Teşkilatı'nın Lefke Sancağı'nın Doğancı Kovanı'na bağlandı ve koruma altına alındı. Bu dönemde köy dışında sürülerini bekleyen iki çoban Rumlar tarafından öldürüldü. Aynı zamanda köy, birkaç köyden göç aldı ve 1964 yılında nüfusu 600'e yükseldi. veya 37 kişinin ise esir alındığını gördü. Esirler 100 gün sonra serbest bırakıldı. 16 Ağustos günü Türk ordusu Lefke yöresine taarruz etti. Fakat köy ileriki günlerde köyün önemli kişilerinin ricası ile Türk hakimiyeti altına girdi. Her yıl 25 Temmuz günü köyde Taşpınar Şehitleri'ni Anma Günü adı altında tören düzenlenir. Köy 2008 yılında Lefke Belediyesi'ne bağlandı. Köylüler belediyeye bağlanmak istemedi ve eylem yaptılar. Bu kapsamda muhtar mühür bıraktı ve köylüler başkalarının düzenlediği eylemlere destek verdi. Köy ve çevresi 1972'de sele maruz kaldı. Aynı şekilde, 19 Ocak 2010 gecesi Bostancı ve Güzelyurt'u etkisi altına alan bir sel yaşandı. Bu selde Bostancı - Taşpınar yolu hasar alıp trafiğe kapatıldı. 23 Ocak günü ise tamiratlar bitirildi ve yol açıldı. Kültür Köylüler, zaman zaman sosyal faaliyetler düzenlemektedir. 9 Ekim 2010 günü, Taşpınar İlkokulu'nda "Angolemliler Günü" adıyla, köylülerin ve köy dışında yaşamayan köylülerin katılımıyla bir etkinlik düzenlendi., simit helvası ve yalancı dolma bulunur. Köyde Kıbrıs genelinde çocuklar tarafından oynanan oyunlar oynanmaktadır. Bunlar arasında beş daş, lingiri, kapıcı başı, tıp oyunu, aşık oyunu, gavrun gavrun gavruncuk, gül satarım, alaydan malaydan, eşecii suvardın mı, padem oyunu, şeker ile tuz, uzun eşek bulunmaktadır. Beş daş (beştaş) beş tane taşla oynanan bir oyundur. Alaydan malaydan oyunu ise genç kızlar tarafından oynanır. Günümüzde köyde ada genelinde giyilen giysiler giyilmektedir. Fakat 1960'lı yıllarda köyde bayanların pantalon, erkeklerin ise şort giymediği ve giyenlerin de pek hoş karşılanmadığı bilinmektedir.

Dil

Köyde Kıbrıs Türkçesi konuşulmaktadır. Bazı sözcükler kısmen değişime uğramışlar, bazıları ise tamamen değişmişlerdir. Örneğin köyde konuşulurken nl sesi nn şeklinde söylenir. Türkçe ile yerel konuşmanın arasındaki bazı farklar aşağıdaki gibidir: Mimari Köyün evleri genellikle kerpiçten yapılmaktadır ve tahta kapılıdır. Köyde meydanlar da vardır. 1927 yılında bu camiin bir vakfı olduğu bilinmektedir. Bu vakfın sekiz gömleği, on belgesi ve on bir varağı olduğu bilinmektedir. Burada gömlek sözcüğü "dosya kartonu" gibi bir anlamda, varak sözcüğü ise "yazılı kağıt, varaka" anlamında kullanılmıştır. * Köyde 1974'te Rumlar tarafından öldürülen sekiz kişiden yedisinin mezarı bir şehitlik olarak ayrılmıştır. Şehitliğin girişinde 1974 Taşpınar Şehitliği yazmaktadır. 1974'te ve 1964'te öldürülen diğer üç kişi ise köy mezarlığına gömülüdür. Coğrafya Köyün rakımı 182 metredir. Köyden Doğancı Deresi geçmektedir. En yakın baraj ise Lefke Göleti'dir. Köyün toplamda 6727 dönüm (6.727km2) alanı bulunmaktadır. Bu alanın 3081 dönümü (3.081km2) tarımsal arazi ve 132 dönümü (0.132km2) hali arazi ve mera arazisi olarak kullanılmaktadır. Köyde orman arazisi bulunmazken 3514 dönümlük (3.514km2) arazi kullanılmamaktadır. Köy civarında çok büyük yükseltiler ve çukurluklar bulunmamaktadır. Köyün kuzeyinde, rakım önce düşmekte, sonra ise yükselmektedir. Batıda ise rakım gittikçe düşmektedir. Köyün güneydoğu ve güneyi, köye göre daha yüksektir. Doğusu ise köyle rakım açısından pek farklılık göstermemektedir. Yine de köy civarlarında tepeler bulunmaktadır. Bunlardan birinin adı Goronya'dır. Bu tepede tilkiler ve yuvaları da bulunmaktadır. Köyün altında çakıl yatakları vardır. Bu yataklarda ve Pliyosen Çağ kumu içinde su bulunmaktadır. Bu su Güzelyurt Akiferi'nin (yeraltı su kaynağı) suyudur. Fakat köyün su kaynağının bitmek üzere olduğu yönünde söylemler de vardır. Taşpınar'dan geçen bir fay hattı yoktur. Buna rağmen köy deprem riski altındadır.

Coğrafi konum

Taşpınar'ın komşu yerleşim birimleri ve coğrafi bölgelere göre konumu aşağıda gösterilmiştir. |- | align="center" | Taşpınar - Güzelyurt | align="right" | 20.3km | align="right" | 12.6 mil |- | align="center" | Taşpınar - Lefke | align="right" | 9.5km | align="right" | 5.9 mil |}

İklim

Köy Akdeniz ikliminin etki alanı içerisindedir. En sıcak ay temmuz, en soğuk ay ise ocaktır. Köyün yıllık ortalama en yüksek sıcaklığı 24.7 - 25.4°C, en düşük sıcaklık ortalaması ise 11.7 - 12.6°C aralığında seyretmektedir. Ortalama hava sıcaklığı ise 18.3 - 19.2°C arasındadır. Köye yılda ortalama 276 – 316mm yağış düşmektedir. Nispi nem ortalaması ise %70 - 71'dir.

Ekonomi

Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Köyde arpa, buğday, sebzeler ve narenciye yetiştirilir., Taşpınar Su ve Angolem Su adlı içme suyu şirketlerinin köyde kuyusu vardır. Bunlar dışında on adet su kuyusu daha vardır. Köyün yanında bir askeri birlik bulunmakta ve bu birlik köyün canlılığını da sağlamaktadır.

Nüfus

Köyün nüfusuna ilişkin ilk veriler, 1831 yılına, II. Mahmut dönemine aittir. 1831 yılında Osmanlı Devleti'nin nüfus yapısını bilmek amacıyla bir nüfus sayımı yapılmıştır. Bu sayımda sadece erkekler sayılmıştır. |- | align="center" | 1996 | align="right" | 245 |- | align="center" | 1978 | align="right" | 232 |- | align="center" | 1946 | align="right" | 208 |- | align="center" | 1931 | align="right" | 198 |- | align="center" | 1831 | align="right" | 25 |} 1960 - 1996 yılları arasındaki nüfus artış hızı %0.27'dir. | align="center" | 245 | align="center" | 133 | align="center" | 112 |} 2006 itibarı ile köyde 75 konut vardır. 1831 yılında yapılan nüfus sayımına göre köy nüfusunun tamamı Müslüman'dır (Türk'tür). == Siyaset Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Köy, Kuzey Kıbrıs yönetiminde Güzelyurt İlçesi'nin Lefke Bucağı'na bağlıdır. Belediye düzeyinde ise köy Lefke Belediyesi'nin köylerinden biridir.

Muhtarlık

* YSK'nın belirlediği sıralamadır.
2010 Kuzey Kıbrıs cumhurbaşkanlığı seçimleri
18 Nisan seçimlerinde seçmen kütüğünde 147 kişi kayıtlıydı. 118 kişi ise oy kullandı. Oy kullanma oranı %80.27'dir. Geçerli sayılan oy sayısı da 118'dir. 17 Nisan seçimlerinde adayların köy seçmenlerinden aldıkları oyların dağılımı şu şekildedir. * YSK'nın belirlediği sıralamadır.
2005 Kuzey Kıbrıs cumhurbaşkanlığı seçimleri
17 Nisan seçimlerinde seçmen kütüğünde 145 kişi kayıtlıydı. 119 kişi ise oy kullandı. Oy kullanma oranı %82,07'dir. Geçerli sayılan oy sayısı ise 117'dir (toplamın %80,69'u). 17 Nisan seçimlerinde adayların köy seçmenlerinden aldıkları oyların dağılımı şu şekildedir. * YSK'nın belirlediği sıralamadır.

Kıbrıs Cumhuriyeti

Köy,

Kıbrıs Cumhuriyeti

yönetiminde Lefkoşa Bölgesi'nde bulunur ve posta kodu 2826'dır.

Sivil toplum kuruluşları

Şu anda köyde bir sivil toplum kuruluşu olduğuna yönelik bir bilgi yoktur. Fakat geçmişte köyde bulunduğu bilinen sivil toplum kuruluşları aşağıdadır: * Taşpınar Su Komisyonu, köye su sağlamak ve köydeki suyla ilgili aletlerin bakımını yapmak için kurulmuş bir kuruluştu. 1960 yılında var olduğu bilinmektedir. * Angolem Cami-i Şerifi Vakfı, vakıf hakkındaki bilgi burada bulunmaktadır. == Altyapı == Taşpınar'da sürekli olarak su mevcuttur. Köyün çöpleri bağlı olduğu Lefke Belediyesi tarafından toplanıp Aplıç köyüne atılmaktadır. Köyde henüz kanalizasyon bulunmamaktadır. Köye en yakın postahane, banka ve polis karakolu Lefke'de bulunmaktadır. Köyde ilkokul bulunmakta; fakat kullanılmamaktadır. Bu nedenle köy çocukları, bölgede bulunan okullara, özellikle Bostancı İlkokulu'na gitmektedir. Taşpınar, Doğancı telekomünikasyon santraline bağlıdır. Telefon numaraları tüm Kuzey Kıbrıs'ın telefon kodu olan +90392 ve bölgesel kod olan 723 ile başlar. Ayrıca köyde ADSL hizmeti verilebilmektedir.

Ulaşım

Köyde asfalt yol bulunmaktadır, ancak bu yol tankerlerin geçmesi sonucu tahrip olmuştur. == Notlar ==
:A. 1831'deki nüfus sayımında sadece erkekler sayılmış, nüfus 25 olarak belirlenmiştir.
== Dış bağlantılar == * Wikitravel'de Taşpınar için gezi rehberi * Wikimapia'da Taşpınar * Google Maps'te Taşpınar * Yahoo! Maps'te Taşpınar * Bing Maps'te Taşpınar

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.