Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Tekke

Kısaca: Tekke İslam ahlakının, tasavvuf ilminin öğretildiği ve tatbik edildiği yer. Dini eğitim ve öğretimin yapıldığı müesseselerden biri. Tekke, Farçsa bir kelime olan “tekye”den dilimize “tekke” olarak geçmiştir. Lügatta “dayanılacak yer” anlamına gelmektedir. Çoğulu “tekaya”dır. Tekkelere “zaviye, dergah, hankah ve asitane” de denilirdi. ...devamı ☟

Tekke İslam ahlakının, tasavvuf ilminin öğretildiği ve tatbik edildiği yer. Dini eğitim ve öğretimin yapıldığı müesseselerden biri. Tekke, Farçsa bir kelime olan “tekye”den dilimize “tekke” olarak geçmiştir. Lügatta “dayanılacak yer” anlamına gelmektedir. Çoğulu “tekaya”dır. Tekkelere “zaviye, dergah, hankah ve asitane” de denilirdi.

İslamiyetin öğretilmesinde medreseler gibi tekkelerin de önemli hizmetleri olmuştur. Tekkeler, Müslümanlar tarafından tevhid inancını, Allahü tealanın birliğine inanmayı bütün insanlığa yaymak ve gönüllere yerleştirmek için vakıf esaslarına uyularak kurulmuş sosyal vasıflı dini eğitim ve öğretim kurumlarıdır. Tekke en önce, Ebu Haşim Sofi için, Suriye'de Remle şehrinde yapılmıştır.

Medreselerde, İslamiyetin iman bilgilerini, emir ve yasaklarını öğreten derslerden kelam, fıkıh, hadis, tefsir vs. gibi dini ilimlerle birlikte fen bilgilerinden matematik, geometri, tıp, astronomi vs. okutulurken, aynı devirde tekkelerde de her Müslümana lazım olan ahlak bilgileri okutuluyor ve yaşatılıyordu. Buraya devam eden genç, orta yaşlı, yaşlı her zümreden insan emir ve yasakları, İslam ahlakını öğrenerek güzel ahlak sahibi ve herkes tarafından sevilen, topluma faydalı bir şahıs olarak yetişiyordu.

Tekke ve Medreseler tarih boyunca hep tevhid inancını savunmak üzere teşkilatlanmışlardır. Medreseler, sistemli bir talim ve terbiye proğramıyla genç nesilleri İslami ve dünyevi ilimlerle donatıp, mukaddes İslam dininin hizmetine verirken, tekkeler, genç, yaşlı, okumuş, okumamış bütün halk kitlelerini öbek öbek, bir aşk ve gönül ordusu biçiminde teşkilatlandırıyordu. Bu sebeple Medrese ve Tekkeler, kitleleri kucaklayan, saran iki kol gibidir.

Tekkelerden yetişenlerden Mevlana Celaleddin-i Rumi, Yunus Emre, Erzurumlu İsmail Hakkı gibi sayısız büyük veliler, yaşadıkları asırlara, eserleri ve yaşayışlarıyla mühür vurmuşlardır. Bu büyükler, insanlık tarihinin şeref levhalarıdır.

Tekkeler, genellikle şehir, kasaba ve köylere kurulmakla beraber bazan, sosyal hizmetleri görmek için, büyük kervanların geçtiği ıssız yollarda, kırlık alanlarda, bazan da, cihad etmek ve düşmanı gözetlemek için hudut boylarında kurulurdu.

Issız yol boylarındaki kırlık alanlara kurulan tekkelerde, kış veya yaz yorgun kervancılar misafir edilir, bunlara yeme, içme, yatma, hayvanlarının bakımı dahil, sosyal hizmetler verilir, karşılığında para da alınmazdı.

Hudut boylarındaki tekkelere gelince; bunlar, stratejik ehemmiyeti olan mevkilerde kurulurdu. Bu tekkelerde Özellikle cihad için gelen gönüllüler ordusundan Alp erenler, gaziler, akıncılar ve hudut bekçileri bulunurdu. Bunlar, sulh zamanında herhangi bir düşman hücumu karşısında müdafaasız durumda kalan civar halkını, Müslüman köylerini korurlardı. Sefer durumundaysa, akıncı yiğitler, hududu aşarak düşman memleketine dalar, onlara korku salarak ve mallarını ganimet alarak düşmanı sindirir ve Müslüman ordusunun zayiat vermeden ilerlemesini sağlarlardı. Evranos Bey, Malkoçoğlu, Hüsrev Bey, Kara Şahin gibi Osmanlıların Ünlü akıncılarının birçoğu tekkelerde yetişmiş eşsiz kahramanlardı. Hudut boyu tekkeleri ayrıca komşu devletin şahıslarına Müslümanlığı tanıtmakla ve oralarda İslamiyeti yaymakla da görevliydiler. Tekkelerin bu bakımdan da hizmetleri çok olmuştur.

Tekkeler bu hizmetlerin yanında çeşitli dert ve sıkıntılarını, gönül yorgunluklarını dindirmek için, Müslümanların bir araya gelip dertleşmelerini, birbirlerine yardımcı olmalarını sağlamış, böylece ferdin toplum hayatına kazandırılmasında mühim bir rol oynamıştır. Bir çeşit ruh sağlığı, ahlak okulu olmuştur.

Ayrıca tekkeler, boş zamanları değerlendirmede de faydalı olmuşlardır. Tekke edebiyatının gelişmesiyle edebiyat dünyası da, manen zenginleşme imkanı bulmuştur. Burada yetişen şairler, ilahi aşkın verdiği haz ve zevki, kaside, nat gibi şiir türleriyle dile getirmişlerdir. Böylece edebi sahadaki zenginliğin artması sağlanmıştır. Bu edebiyata ait birçok eser, divanlar halinde toplanmıştır.

Ne yazık ki, son devirlerde tekkeler, sahte şeyhlerin ve ehliyetsiz kimselerin ellerine geçmiş, asli görevini yapamaz hale gelmişlerdir. Cumhuriyetin ilanından sonra kapatılmışlardır.

Tekke edebiyatına ait bir şiir:

Gönül hun oldu şevkinden, boyandım ya Resulallah Nasıl bilmem, bu nirana dayandım ya Resulallah Ezel bezminde bir dinmez figandım ya Resulallah Cemalinle ferahnak et ki yandım ya Resulallah!

Yanan kalbe devasın sen, bulunmaz bir şifasın sen Muazzam bir sehasın sen, dilersen runümasın sen Habib-i kibriyasın sen, Muhammed Mustafa'sın sen Cemalinle ferahnak et ki yandım ya Resulallah!

Gül açmaz, çağlayan akmaz, ilahi nurun olmazsa Söner alem, nefes kalmaz, felek manzurun olmazsa Fırak ağlar, visal ağlar, ezel mesrurun olmazsa Cemalinle ferahnak et ki yandım ya Resulallah!

Erir canlar o gülbuy-i revanbahşın hevasından Güneş titrer, yanar didarının, bak, ihtirasından Perişan bir niyaz inler hayatın müntehasından Cemalinle ferahnak et ki yandım ya Resulallah!

Susuz kalsam yanan çöllerde, can versem elem duymam Yanardağlar yanar bağrımda, ummanlarda nem duymam Alev yağsa göklerden ve ben masseylesem duymam Cemalinle ferahnak et ki yandım ya Resulallah!

Ne devlettir yumup aşkınla göz, rahında can vermek Nasib olmaz mı Sultanım Haremgahında can vermek Sönerken gözlerim asan olur ahında can vermek Cemalinle ferehnak et ki yandım ya Resulallah!

Boyun büktüm, perişanım, bu derdin sende tedbiri Lebim kavruldu ateşten döner payinde tezkiri Ne dem gönlün murad eylerse taltif eyle Kıtmiri Cemalinle ferahnak et ki yandım ya Resulallah!

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

tekke


1 . Tarikattan olanların barındıkları, ibadet ve tören yaptıkları yer, dergah:
"Hemen her ev yarı saray ve yarı tekke gibi bir şeydi."- A. Ş. Hisar.
2 . İşsiz güçsüz kimselerin buluşup sığındıkları yer.
3 . argo Esrar içilen üstü kapalı yer.
4 . argo Hapishane:
"Bakıyorum, tekke sana yaramış, dedi. Ne zaman çıktın?"- T. Yücel.

tekke

tarikattan olanların barındıkları, ibadet ve tören yaptıkları yer, dergâh. esrar içilen üstü kapalı yer. işsiz güçsüz kimselerin buluşup sığındıkları yer.

tekke

Türkçe tekke kelimesinin Almanca karşılığı.
das Kloster

Ali - 5 yıl önce

Esrar ve hapishaneyle ne alak ?


Cuma - 1 yıl önce
Tekke içinde Ayaşların,Sarhoşların,Hırsızların, Arsızların, Namsuzların ıslah olduğu yerdir.Tekke Şeyhi nin ıslah etiği ve Adam ettiği topluma kazandırdığı Mekanlardır

Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.