Temel ve Üstyapı
Kısaca: Marksist sosyologların ekonomiyle (temel) devlet, aile yapısı, toplumdaki hakim ideoloji (üstyapı) arasındaki ilişkiyi konu alan analizleriyle, toplumun ekonomik yapısının devletle sosyal bilincin varlığını ve şeklini belirlediği tezlerinde kullandıkları benzetme. ...devamı ☟
Marx ve Engels’in tarihsel materyalizmine göre, temel ya da toplumsal temel bir toplumdaki sosyal ilişkiler bütününü veya toplumun ekonomik altyapısını tanımlar, üstyapı ise toplumdaki ideoloji, ve hukuk, siyaset, sanat, vb. bütünü olarak ortaya konur. Daha doğrusu, bazı eserlerde üstyapıyla yalnızca ideoloji, yani insanların sosyal ilişkileriyle ilgili düşünceleri anlatılmak istenirken, diğer bazılarında üstyapıya ekonomik olmayan toplumsal kurumlar da dahil edilir.
Temelle üstyapı arasındaki ilişki söz konusu olduğunda, bu ilişki öncelikle açıklayıcı bir bağımlılık ilişkisi olmak durumundadır. Nitekim, Karl Marx’a göre, üstyapısal fenomenler maddi terimlerle, yani ekonomik temele olan bağımlılıkları yoluyla açıklanabilir. O temeli meydana getiren bütün fenomenlerin bilimsel bir dakiklik ve kesinlik ile bilenebileceğini söyler; fakat aynı şey üstyapısal fenomenler için geçerli değildir. Onlar göreli olarak olumsal olup, ekonomik temele olan bağımlılık dereceleri yüksek olduğu zaman ancak, bilimsel bir tarzda ele alınabilirler. Siyasetin, sanatın, hukuğun tutarlı bir tarihini ortaya koymanın hiç de kolay olmadığını savunan Marx, insanlığın gerçek tarihinin iktisadi olduğunu söylemekten bir an olsun usanmamıştır.
Bu ilk ilişki dikkate alındığında, üstyapısal fenomenlerin ekonomik olgulara neden-sel olarak bağlı iken, ekonomik olgular üzerinde hiçbir etkilerinin bulunmadığını söylemek gerekir. Yani bağımlılık ilişkisi, aynı zamanda epifenomenal olmak durumundadır. Bununla birlikte, bu açıklama tarzına, farklı yaşam alanlarının ekonomik alan üzerinde etkide bulunabilmekle birlikte, son çözümlemede belirleyici olanın iktisadi güçler olduğunu öne süren Engels tarafından itiraz edilmiştir.
Yine, Marksizmin 20. yüzyılın ikinci yarısındaki gelişmesine koşut olarak, temeli salt maddi üretimden, ekonomik ilişkilerden ibaret görmeyen, temelin iktidar ve ideolojik ilişkileri de ihtiva ettiğini söyleyen ve temel-üstyapı ilişkisini yeni baştan tanımlayan farklı görüşler ortaya çıkmış ve temelin üstyapıyı mutlak olarak belirlediği ortodoks görüşünde önemli değişiklikler yaşanmıştır. En azından Louis Allthusser, üstyapını kimi unsurlarının göreli özerkliğinden ve onların temeli etkileyebilme kapasitelerinden hararetle söz eder.
Bu konuda henüz görüş yok.
Yapısalcı Marksizm
6 yıl önceniteliğinden ideolojinin tanımına, altyapı-üstyapı kategorilerinin niteliklerinden öznenin kökenlerine kadar temel Marksist kategorilerin anlaşılmasında farklılaşmakta...
Yapısalcı Marksizm, Antonio Gramsci, Artı-değer, Artı-emek, Asya tipi üretim tarzı, Burjuva, Değişim Değeri ve Kullanım Değeri, Diyalektik Materyalizm, Dünya devrimi, Emek gücü, EmperyalizmKültür endüstrisi
2 yıl öncedüşüncesindeki altyapı-üstyapı ya da ekonomi-kültür gibi temel ayrımları dışta bırakır. Geleneksel Marksizm altyapı-üstyapı kavramlarıyla ve özellikle de altyapıya...
Kültür endüstrisi, Eleştirel teori, Felsefe Portalı, Frankfurt Okulu, Kapitalizm, Kültür, Max Horkheimer, Meta, Politik, Popüler kültür, Theodor AdornoFrankfurt Okulu
2 yıl önceOrtodoks Marksizm'in dışta bıraktığı kültür ögeleri, altyapı üstyapı ayrımı, bürokrasi ve otoriterlik gibi konular üzerinde önemle durulmuştur. Bolşevik...
Frankfurt Okulu, Antonio Gramsci, Artı-değer, Asya tipi üretim tarzı, Batı Marksizmi, Bolşevik, Burjuva, Determinist, Değişim Değeri ve Kullanım Değeri, Diyalektik, Diyalektik MateryalizmGrille
2 yıl öncemodelinin temelinde Panzer 38(t) Ausf. M tankının motoru orta kısımda olan şasesi kullanıldı. İlk modellerinde taret çıkartılarak yerine zırhlı bir üstyapı konuldu...
Grille, IIDSAlmanZSA, 15 cm sIG 33, 1943, 1944, ADGZ, Askeriye Portalı, Benzinli motor, Brummbí¤r, Ekim, ElefantAntonio Gramsci
2 yıl önceMarksist litaratüre katkısı ana olarak hegemonya, sivil toplum, altyapı-üstyapı ilişkileri, toplumda aydınların işlevi üzerindedir. Devlet teorisi üzerine...
Antonio Gramsci, 1898, 1904, 1911, 1913, 1914, 1916, 1917, 1919, 1920, 1922Eleştirel Teori
2 yıl önceeleştirel teori Alman idealizminden uzaklaşmış ve Amerikan faydacılığına yaklaşmıştır. Sosyal yapı ve üstyapı düşüncesi, eleştirel teoride kalmış az miktardaki...
Eleştirel teori, Eleştirel teoriüretim biçimi
2 yıl öncegelirler. O zaman bir toplumsal devrim çağı başlar. İktisadi temeldeki değişme, kocaman üstyapıyı, büyük ya da az bir hızla altüst eder. Bu gibi altüst oluşların...
Üretim biçimi, Antonio Gramsci, Artı-değer, Artı-emek, Asya tipi üretim tarzı, Burjuva, Değişim Değeri ve Kullanım Değeri, Diyalektik Materyalizm, Dünya devrimi, Emek gücü, EmperyalizmTarihsel materyalizm
2 yıl öncegöre toplumsal biçimler ve onların içeriksel gelişimi altyapının bir ürünüdür. Bu noktadan itibaren devreye altyapı - üstyapı, üretim tarzı, üretim araçları...
Tarihsel materyalizm, 17. yüzyıl felsefesi, 18. yüzyıl felsefesi, 19. yüzyıl felsefesi, 20. yüzyıl felsefesi, Analitik felsefe, Antik Çağ felsefesi, Antonio Gramsci, Artı-değer, Asya tipi üretim tarzı, Aydınlanma Çağı