Tom Waits, yirmi beş yılı aşkın süredir müzik yapıyor. Başlangıçtaki Elektra/Asylum sürecini (1972-80) sonra gelen Island/Epitaph süreciyle karşılaştırırsak, etkileyici ve şaşırtıcıya, beklenmeyene doğru sekmeyen bir arayış göze çarpar. 1983'te "Swordfishtrombones"in çıkmasıyla tarzları karıştırmaya ve sesine değişik şeyler yapmaya başlamıştı.
İlginç desenlerle, yöresel çalgılarla, keşfedilen sesler, farklı kayıt yöntemleri ve ilginç konularıyla, Tin-Pan-Alley tarzı deneysel çalışmaların önünü açtı. Şarkı içindeki dizelerle öyküler anlatmak yerine, etkileyici işitsel manzaralarla yarattığı çerçevelerde sundu. Ona özgü piyano eklemeli çalgılar örgüsü, Waits'in on yıllardır kayıtlarında kullandığı onlarca, belki de yüzlerce farklı çalgı (türlü türlü mızıkalar, davullar, pompalar, hatta testereler, akordiyonlar, kendi üretimi "condundrum") ile süslenmişti. Bu açıdan bakıldığında Okay Temiz'in tarzına yaklaştığı söylenebilir.
Eşi Kathleen Brennan ile işbirliği yapmaya ve kendi kayıtlarını üretmeye başladı. 80'ler, 90'lardaki çalışmaları hem işin yaratıcılığı hem de seçtiği çalgılar, sözcükler açısından çizgidışıydı. Düşük bir ses şiddeti tutturdu denebilir Waits için, son dönemdeki Waits ("Big In Japan" yorumuyla bir kökten değişikliğe gittiğini gösteriyordu) dışında, yüksek teknolojiyi yanında görmek, onu meyhane ezgilerine katmak istemiyordu, açık alandaki kayıt kalitesi ona yetiyordu.
Diğer sanatçılar da bu akımdan paylarını aldılar. "Tek mikrofonla dışarda, yolda kaydedelim" teklifleri stüdyoları yeni oluşumlara ve yapılanmalara itti. Epitaph için kaydettiği "Mule Variations", altı yıl sonra gelen bir Tom Waits çalışması oldu. Öyküleşmiş geçmişinin iki safhasının da izlerini taşıyor. Karanlık, bluesvari, kimi zaman şefkatli, baygın bir akıcılıkta bir öykü anlatımı ilk yılları (Hearts Of Saturday Nights), daha sert ve deneysel sesler ise (Swordfishtrombones) yıllarını akla getiriyor.
Dağarcığındaki ilginç öykiler hala ona özgü ve onun malı sayılıyor. Son albümünün üzerinden geçen altı yıl içinde Waits, opera müziği de dahil olmak üzere pek çok çalışmaya zaman ayırmayı bildi. O ve eşi, "The Fall Of Troy", "Walk Away" parçalarını ve "Death Man Walking" filmi için yönetmen Tim Robbins'in isteği üzerine müzikler yazdılar; "Louise" - Ramblin' Jack'in iki kişilik albümü-, "Frends Of Mine" (bu sefer Elliot'a eşlik eden Waits'in kendisiydi), bir Wim Wenders filmi "A Little Drop Of Poison" yine onların imzasını taşıyordu. Gavin Bryars'ın 75 dakikalık orkestra yazınını kaydetti, 1971 yılı kayıtlı aynı isimli ilahiyi farklı bir yorumla sordu. "The Black Rider"ı izleyen sürelerde, Waits ve Brennan Wilson'un operası "Alice In Wonderland" için şarkılar ve müzik yazdı.
Öykü Lewis Carroll'unkini temel almıyor, temel aldığı Carroll ve öykünün doğuşunu sağlayan küçük kız arasındaki ilişkiydi. Bu son ikisi ("The Black Rider" William Burroughs'ın ek düzenlemeleriyle zenginleştirilmiş bir şekilde) Hamburg Thalia Sahnesi'nde ve Avrupa'nın bir çok yerinde sergileniyor, söylentilere göre bir adım daha ileri gidip, New York'taki Lincoln Merkezi'ne gitme yolundalar... İki gösteri de '93 ve '95'te Brooklyn Müzik Yüksekokulu Şenliğinde ilk kez sunulmuştu.
Canlı gösterileri uzun aralıklarla ve seyrek olmasına rağmen Los Angeles'da 1998 Mart'ında Ani DeFranco, Lyle Lovett, Steve Earle, Eddie Vedder ve Michelle Shocked ile "Bizim Adımıza Değil" yardım konserinde sahne aldılar, cinayet kurbanları ve idam mahkumlarının ailelerine destek olmak amaçlanıyordu.
Bart Hopkins'in "Gravikords, Whirlies and Pyrophones" isimli kitap ve albümüne de bir önsöz hediye etti; bu Billboard Magazine tarafından deneysel çalgıların bir sınaması olarak da tanımlanan ve "Orbitones" ile devam eden bir serinin ilk çalışmasıydı. Waits'in işinin gövde kısmı çok sayıda müzisyence yorumlanmıştır.
Bu listede Springsteen ("Jersey Girl"), Stewart ("Downtown Train"), Marienne Faithfull ("Strange Weather"), Ramones ("I Don't Want To Grow Up"), Merchant ("I Hope I Don't Fall In Love With You"), Bob Seger ("Blind Love", "Sixteen Shells") ve Dion ("Heart Of Saturday Night", "San Diego Serenade") var. Ayrıca Eddie Vedder, Beck, Los Lobos, Chris Cornell ve Ani DiFranco da ondan esinlenen sanatçılar arasında Müzik kanalı VH-1'in ona "bütün zamanların en etkileyici sanatçılarından" sıfatını yakıştırması bu nedenle yerinde.
Daha önceki iki Wilson parçasının yanısıra, Waits iki filmi daha müziklendirdi. En İyi Özgün Müzik Ödülü alan Francis Ford Coppola'dan "One From The Heart" (1980) ve Jim Jarmusch'den "Night On Earth" (1992). Daha yakın bir zamanda o ve Brennan bir kısa çizgi film "Bunny" için çalıştılar. Waits'in film işi Stallone'nin (ayrıca kendisinin de rol aldığı) "Paradise Alley" için söylediği iki parça ve Ralph Waite'nin yönettiği Skid Row'un özyaşamöyküsü "On The Nickel" için seslendirdiği iki parçayı yazdığı 1978 senesine kadar uzanabiliyor.
"Street Wise" isimli Seattle'daki sokak çocuklarının konu alan belgesel nitelikteki film için yine iki şarkı yazıp seslendirdiğinde ise yıl 1985 idi. Waits'in film üretimiyle olan ilişkisi sadece müzik ile sınırlı değil, 1978'de "Paradise Alley"de aldığı küçük rol ile başlayan geniş bir oyunculuk geçmişi de var.
Ardından küçük büyük rol aldığı Coppola'dan "The Outsiders" (1983), "Rumblefish" (1983), "Cotton Club" (1984); Jim Jarmusch'dan "Down By Law" (1986), "Ironweed" (1987); Robert Frank'tan "Candy Mountain" (1988), "Cold Feet" (1989), "Queen's Logic" (1990), "The Bearskin" (1990, sadece Avrupa'da yayınlandı), "The Fisher King" (1991), "At Play in the Fields of the Lord" (1991), yine Coppola'dan "Bram Stoker's Dracula" (1992) ve Robert Altman'dan "Short Cuts" (1993) geldi. Bunlara ek olarak eşiyle yazdığı ve 1986'da Chicago'dan "Steppenwolf Theater Company" tarafından düzenlenen "Frank's Wild Years" isimli müzikal oyunda da başroldeydi.
Bütün bunlrdan ayrı, '98'in sonunda ve '99'da Kinka Usher tarafından yönetilen "Mystery Men"de silah tasarımcısı Doc Heller'i canlandırdı. 2001'de ise eski parçalarda oluşan bir toplama albüm cesur bir isimle piyasaya sürüldü...
Diskografi
2001 Used Songs (1973-1980)
1999 Mule Variations
1998 Beautiful Maladies: The Island Years
1993 The Early Years Vol. 2 The Black Rider
1992 Night On Earth Bone Machine
1991 The Early Years Vol. 1
1988 Big Time
1987 Frank's Wild Years
1985 Rain Dogs
1984 Anthology Of Tom Waits
1983 Swordfishtrombones
1980 Heartattack And Vine
1978 Blue Valentine
1977 Foreign Affairs
1976 Nighthawks At The Diner Small Change
1974 The Heart Of Saturday Night Closing Time
