Türk Tarihinde Ayaklanmaklar

Kısaca: Ayaklanmaları incelemek netameli bir konudur. Ama hoşa gitmese de bu ülkenin tarihinde yaşanmış ve devletin ve toplumun geleceğinde hiç şüphesiz çok olumsuz etkiler yaratmış bir konudur. İsyanın haklı bir nedeni olamaz. ...devamı ☟

Ayaklanmaları incelemek netameli bir konudur. Ama hoşa gitmese de bu ülkenin tarihinde yaşanmış ve devletin ve toplumun geleceğinde hiç şüphesiz çok olumsuz etkiler yaratmış bir konudur. İsyanın haklı bir nedeni olamaz.

Aslında isyanın pek çok sebebi olmakla beraber özünde bir insan veya insan topluluğunun kurulu devlet nizamına baş kaldırmasının bedeli ağırdır. İnsanlar bunun riskini göze alarak devlete karşı geliyorlarsa bununda bir sosyolojik sebebi vardır. Bunların en başında, ekonomik ve sosyal temellere dayanan isyanların sonucu terördür.

İsyan olaylarının arkasında mutlaka dış güçlerin etki ve desteği vardır. Bu desteği sağlayan dış ve iç etkenlerin çıkarları ile isyancı grubun çıkarları örtüştüğü için isyan hadisesi meydana gelir, taban bulur ve toplumda ses getirir. Aksi takdirde olay bir basit kanunsuz ve adi zabıta olayı haline dönüşür.

Ayaklanma insanın aslında doğuştan yatkın olduğu bir olaydır.Bireylerin içinde yaşadığı toplumsal olaylar ekonomik, ideolojik, dinsel ve sosyal farklılıklar bu gibi isyanların sebepleri olabilir.

Devlet sistemi bunları ortadan kaldırabildiği oranda isyan olayı ile karşılaşmaz.

Osmanlı İmparatorluğunun karşılaştığı 43 ayaklanmanın en önemlisi Celali İsyanlarıdır. Bu bir seri devam eden devletin adaletsizliğine, keyfiliğine ve merkezi otoritenin zayıflamasından doğan boşluğun doldurulmasına yönelik hem hanedana ve hem de çevresindeki kitlelere veya bir tarikatın kendisini kabul ettirmeye yönelik çabası olarak düşünülebilir.

Bu isyanlar şunlardır:

Türk tarihinde ayaklanmalar

       1. İzmir Oğlu Cüneyt Bey ayaklanması / 1414
       2. Anadolu’da Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal ayaklanması / 1420
       3. Rumeli’de Şeyh Bedrettin ayaklanması / 1420
       4. Küçük Mustafa ayaklanması / 1423
       5. Candaroğlu İsfendiyar Bey ayaklanması / 1424
       6. Karamanoğulları ayaklanması / 1444
       7. Şahkulu ayaklanması / 1511
       8. Mısırda Hain Ahmet ayaklanması / 1524
       9. İstanbul’da Yeniçeri ayaklanması / 1525
       10. Celali ayaklanması / 1500-1609
       11. Genç Osman’a karşı Yeniçeri, Sipahi ayaklanması / 1622
       12. Anadolu’da Abaza Paşa ayaklanması / 1622
       13. Balıkesir bölgesinde Cennetoğlu ayaklanması 1624
       14. Tokat bölgesinde Hüsrev Paşa ayaklanması / 1632
       15. İstanbul’da zorbaların saray baskını / 1632
       16. Balıkesir bölgesinde İlyas Paşa ayaklanması / 1632
       17. Lübnan bölgesinde Dürzi emiri Manoğlu / 1635
       18. Sivas bölgesinde Vardar Ali Paşa ayaklanması / 1648
       19. Sultanahmet olayı ve Sipahi ayaklanması / 1648
       20. Anadolu’da Haydaroğlu Mehmet bey ayaklanması / 1649
       21. Gürcü Nebi ayaklanması / 1649
       22. Yeniçeri, Sipahi ayaklanması (Vak’a-i Vakvakıyye) / 1656
       23. Halep Valisi Abaza Hasan Paşa ayaklanması / 1658
       24. Eflak ayaklanması / 1659
       25. Edirne Olayı ve Ordunun İstanbul üzerine yürümesi / 1703
       26. Patrona Halil ayaklanması / 1730
       27. İstanbul’da bulunan Arnavutların ayaklanması / 1731
       28. Rumeli’de Pazvantoğlu ayaklanması / 1797
       29. Sırbistan ayaklanması / 1806
       30. Kabakçı Mustafa Paşa ayaklanması / 1807
       31. Alemdar Olayı (Yeniçeri ayaklanması) / 1808
       32. Mora ayaklanması 1808
       33. Tepedelenli Ali Paşa ayaklanması (Yanya ayaklanması) / 1821-1822
       34. Sakız Adası ayaklanması / 1822
       35. Mısır’da Mehmet Ali Paşa ayaklanması / 1832
       36. Epir ve Taselya ayaklanmaları / 1854
       37. Girit ayaklanması / 1866
       38. Hersek ayaklanması / 1875
       39. Bulgar ayaklanması / 1876
       40. Makedonya ayaklanması / 1902
       41. Adana olayı (Ermeni ayaklanması) / 1909
       42. Otuzbir Mart vakası-Harekat Ordusunun İstanbul’a yürüyüşü / 1909
       43. Arnavutluk ayaklanması / 1910


Krutuluş Savaşı sırasındaki ayaklanmalar

Türk İstikal Harbi sırasında meydana gelen ayaklanmalar Türk kurtuluş savaşında karşılaştığımız isyanların ortak özelliği, vatanı koruyacak bir ordunun olmamasını fırsat bilen iç ve dış destekli çıkar gruplarının, Padişah zaafından istifade etmesidir. Propaganda bu isyanların çıkmasında etkili olmuştur.Ülke üzerinde emelleri olan dış güçlerden Yunanlılar ve İngilizlerin destek ve teşvikleri etkilidir. Bu isyanlar şunlardır:

   1. Ali Batı ayaklanması / 11 Mayıs-18 Ağustos 1919
   2. Ali Galip Olayı / 20 Ağustos-15 Eylül 1919
   3. Birinci Bozkır ayaklanması / 29 Eylül-4 Ekim 1919
   4. İkinci Bozkır ayaklanması / 20 Ekim-4 Kasım 1919
   5. Kızıl kuyu olayı - Apa çarpışması - Dinek çarpışması
   6. Şeyh Eşref ayaklanması / 26 Ekim-24 Aralık 1919
   7. Ahmet Anzavur ayaklanması / 16 Şubat-16 Nisan 1920
   8. Birinci Düzce ayaklanması / 19 Nisan-31 Mayıs 1920
   9. İkinci Düzce ayaklanması / 19 Temmuz-23 Eylül1920
   10. Kuvay-ı İnzibatiye Harekatı
   11. 3'ncü Ahmet Anzavur ayaklanması / 10 Mayıs-22 Mayıs 1920
   12. Birinci Yozgat ayaklanması / 15 Mayıs-21 Ağustos 1920
   13. İkinci Yozgat ayaklanması / 5 Eylül-30 Aralık 1920
   14. Zile İsyanı / 25 Mayıs-21 Haziran 1920
   15. Aynacıoğulları ayaklanması
   16. Milli Aşiretin ayaklanması / 1 Haziran-8 Eylül 1920
   17. Cemil Çeto olayı / 20 Mayıs-7 Haziran 1920
   18. İnegöl olayı / 20 Temmuz-20 Ağustos 1920
   19. Çopur Musa olayı / 21 Temmuz-30 Temmuz 1920
   20. Kula olayı / 27-28 Haziran 1920
   21. Konya ayaklanması / 2 Ekim-22 Kasım 1920
   22. Demirci Mehmet Efe ayaklanması / 1-30 Aralık 1920
   23. Çerkez Etem ayaklanması / 27 Aralık -23 Ocak 1921
   24. Koçkiri İsyanı 6 Mart- 17 Haziran 1921
   25. Pontus ayaklanması / 9 Aralık 1919'da başladı, 1922'de sona erdi.


Cumhuriyet Döneminde meydana gelen ayaklanmalar

Cumhuriyetin ilanından sonra karşılaştığımız isyanların özelliği ise; kurulmuş olan Türkiye Cumhuriyeti Devletini zaafa uğratmak, özellikle “Kürt” ayrılıkçı hareketlerinin artmasıdır.

Cumhuriyetin ilanından sonra karşılaşılan isyanlar şunlardır:

   1. Nasturi ayaklanması / 7 Ağustos-28 Eylül 1924
   2. Şeyh Sait ayaklanması / 13 Şubat-31 Mayıs 1925
   3. Raçkotan ve Raman'da tedip Harekatı / 9-12 Ağustos 1925
   4. Sason ayaklanması / 1925-1937
   5. Ağrı ayaklanması / 16 Mayıs-17 Haziran 1926
   6. Koçuşağı ayaklanması / 7 Ekim-30 Kasım 1926
   7. Mutki ayaklanması / 26 Mayıs-25 Ağustos 1927
   8. İkinci Ağrı ayaklanması / 13 Eylül-20 Eylül 1927
   9. Bicar Aşiretine tenkil Harekatı (Bicar İsyanı) / 7 Ekim-17 Kasım 1929
   10. Asi Resul ayaklanması / 22 Mayıs-3 Ağustos 1929
   11. Tendürek Harekatı / 14 Eylül-27 Eylül 1929
   12. Mardin Savur Tenkil Harekatı / 26 Mayıs-9 Haziran 1930
   13. Zeylan ayaklanması / 20 Haziran-5 Eylül 1930
   14. Oraman ayaklanması / 16 Temmuz-10 Ekim 1930
   15. Üçüncü Ağrı Harekatı / 7-14 Eylül 1930
   16. Pülümür Harekatı / 8 Ekim-14 Kasım 1930
   17. Menemen Olayı / 23 Aralık 1930
   18. Tunceli tedip Harekatı / 1937-1938
   19. PKK / Kongre Gel / 14 Ağustos 1984

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.