Yakut Hamevi
Kısaca: Yakut Hamevi on ikinci yüzyılın sonunda ve on üçüncü yüzyılın başında yaşamış olan coğrafyacı, seyyah. İsmi Yakut, künyesi Ebu Abdullah, lakabı ise Şihabüddin'dir. Asker bin Ebi Nasr İbrahim el-Hamevi adlı bir tüccarın terbiyesinde büyüdüğü için Hamevi ismiyle Ünlü olmuştur. Rum bir ailenin çocuğu olduğundan Rumi diye de tanınır. Doğum yeri, kesin olarak bilinmemektedir. 1168'de doğdu. 1229'da Halep'te öldü. Esir olarak Bağdat'a getirilip satılan Yakut-ı Hamevi bir tüccar olanAsker bin ...devamı ☟
Esir olarak Bağdat'a getirilip satılan Yakut-ı Hamevi bir tüccar olanAsker bin Ebi Nasr İbrahim el-Hamevi'nin yanında kaldı. Bağdat'taki ilmi cemiyetlere katıldı. Ticaret için birkaç defa Amman, Kiş gibi yerlere gitti. Güzel yazı yazmasını bildiği için geçimini temin için ücretle kitap istinsah etti (yazdı). Mesleği sebebiyle birçok kitapları inceleme fırsatı buldu ve geniş bilgi sahibi oldu. Fakat eline geçen Eshab-ı kirama düşmanlıkla ilgili Hariciyye fırkasına ait kitapları okuyup onların etkisinde kaldı. Haricilerin bozuk fikirlerinin yayılması için çalıştı. Şam, Haleb, Musul ve Erbil'e gitti. Bozuk fikirleri sebebiyle gittiği yerlerde tutunamadığı için Horasan'a kaçtı. Horasan'ın Merv şehrinde bir müddet kaldı.
Gittiği yerlerde birçok seyahat notları derledi. Bu notlarından ve kütüphanelerdeki eserlerden istifade ederek Mu'cem-ül-Büldan adlı eserini yazdı. Daha sonra Nesa, Harezm ve Maveraünnehr taraflarına gitti. Ortaya çıkan Moğol yağması ve zulmünden kaçarak Musul'a geldi. Bir müddet Musul'da kaldıktan sonra Haleb'e geçti. Bir müddet sonra tekrar Musul'a döndü. Daha önce yazmağa başladığı coğrafi eserini bitirdi. Sonra Mısır'a gitti. En son olarak Haleb'e döndü. Coğrafi tercümelerini gözden geçirmekle meşgulken 1229 senesinde öldü.
Eserleri:
1. Mu’cem-ül-Büldan: Harf sırasına göre yazılmış geniş bir coğrafya lügatidir. Sekiz ciltten meydana gelen bu eserin birinci cildinde beş bölümlük bir girişten sonra harf sırasına göre coğrafi isimleri anlatmaya başlamıştır. Sadece, coğrafya lügati olmayan bu eserde, bilgi verilen beldenin kısa tarihçesi, imar ve medeniyetteki yeri, orada yetişen meşhur alimlerle ilgili bilgiler de yer almıştır. Türk tarihinin ikinci çağı için önemli bir kaynak olan eserde, Oğuzların ve diğer Türk boylarının bulundukları yerlere dair bilgiler de yer almaktadır. Eserde, tahkik edilmeden konulan mevzular da vardır.
SeyyidMuhammed Emir el-Hanci bu esere Mu’cem-ül-Umran adlı bir ciltlik zeyl yazmıştır. Bu ek eser de kitabın orijinaliyle birlikte basılmıştır. Mu’cem-ül-Buldan, Mısır’da zeyliyle beraber on cild halinde basılmıştır.
2. İrşad-ül-Erib ila Marifet-il-Üdeba: Mu’cem-ül-Üdeba ve Tabakat-ül-Üdeba adıyla da bilinen bu eser altı cilt halinde yayınlanmıştır. Alfabe sırasına göre tertip edilen eserde; gramerciler, filologlar, hattatlar, edipler, şairler ve umumi bir şekilde bütün adab ile uğraşanların hal tercümeleri verilmiştir.
3. Kitab-ül-Mutetaf fil-Ensab; Arapların şecerelerine dairdir.
4. Kitab-ül-Müşterek Vaz’an vel-Muhtelif Sak’an; coğrafyaya dair bir eserdir.
5. Mu’cem-üş-Şuara; eski ve yeni Arap şairlerinin hal tercümeleri anlatılmıştır.
6. Kitab’ul Mebde Vel-Mead; tarihe dairdir.
7. Kitab-üd-Düvel; 8. Kitabu Ahbar-il-Mütenebbi; 9. Unvanü Kitab-il-Egani; 10. Mecmu’u Kelam-i Ebu Ali Farisi bilinen diğer eserleridir.
Yakut’un yazdığı bu eserler, orijinal olmayıp istinsah ettiği eserlerden derlemedir.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
Bu konuda henüz görüş yok.
