yeldeğirmeni
Türkçe yeldeğirmeni kelimesinin İngilizce karşılığı.n. windmill
Rüzgar enerjisi kaynakları: Fosil yakıtlarının aksine rüzgarlar yenilenebilir enerji kaynaklarıdırlar. Yeldeğirmeninin model ve çalışması rüzgarın hızına, yönüne ve yüksekliğine bağlıdır. Rüzgarın ortalama saatteki hızı 29-40 km olan yerler yeldeğirmenleri için uygun yerlerdir. Saatte 8 km hızı olan hafif rüzgarlar ise yeldeğirmenini çalıştıramazlar. Güçlü rüzgarlar ve fırtınalar ise yeldeğirmeni çalışırken hasara uğratabilirler.
Yeldeğirmenleri genel olarak rüzgarla dönen bazı parçalardan meydana gelmişlerdir. Başlıca iki çeşidi vardır. Bunlar; yatay eksenli ve dikey eksenli yeldeğirmenleridir.
Yeldeğirmeni gücü ve kullanışlılığı: Bir yeldeğirmenini döndüren rüzgarın gücü hızının küpü, yeldeğirmenini döndüren pervane çapının karesi ve havanın yoğunluğu ile doğru orantılıdır. Küçük çaptaki rüzgar güç sistemleri, elektrik ve mekanik güç sağlamak bakımından ekonomik önem taşırlar.
6 kilowattlık bir rüzgar jeneratörü ortalama rüzgar hızı 16 km (saatte) olduğu kabul edilirse ayda 325 kwh elektrik üretebilir. Bu da modern bir orta halli evin bütün elektrik ihtiyaçlarını karşılamaya yeter. Böyle bir sistem kurulduğunda rüzgar olmadığı zamanlarda elektrik rüzgar enerjisinin kimyasal enerji olarak depolandığı akümülatörlerden sağlanır.
Büyük çaptaki yeldeğirmenleri birçok avantajları olduğu için çok tutulurlar Herhangi bir kirletme yapmazlar, çalışırken gürültü çıkarmazlar ve yakıta ihtiyaçları yoktur. Bu sebeplerden dolayı bu cins büyük sistemli yeldeğirmenleri Hollanda ve ABD gibi memleketlerde kullanılmaktadır. 1970’li yıllarda yeldeğirmenleri aracılığıyla elektrik üretimine ilgi arttı. Hala ABD’de kurulan “rüzgar çiftliklerinde” yedeğirmenleriyle elektrik üretimi yapılmaktadır.
İlk yeldeğirmenlerinin 7. yüzyılda İran’da, daha sonraları Çin’de kullanıldıkları ve sonraları da Avrupa’ya yayıldıkları eldeki belgelerden anlaşılmaktadır.
Çok eski zamanlardan beri yeldeğirmenleri, buğday öğütmek ve su pompalamak gibi işler için mekanik güç elde etmekte kullanılmıştır. Hollanda'da bulunan yeldeğirmenleri, karayı denizden ayırmak için su pompalamakla görevlidir. Gelişmekte olan ülkelerde hala önemli güç kaynağı olmalarına rağmen endüstri bakımından gelişmiş ülkelerde rolleri azalmıştır. Elektrik enerji kaynağı olarak kullanılan ilk yeldeğirmeni 1890'da Danimarka'da yapılmıştı. Bu tarihten sonra rüzgarla çalışan değirmenler küçük ev ve çiftliklere elektrik sağlamak için kullanılmıştır.
Yel değirmeninin model ve çalışması rüzgarın hızına, yönüne ve yüksekliğine bağlıdır. Rüzgarın saatteki hızı ortalama 29 - 40 km olan yerler yel değirmenleri için uygundur. Saatte 8 km hızı olan hafif rüzgarlar yel değirmenini çalıştıramazlar, güçlü rüzgarlar ve fırtınalar ise yel değirmenini hasara uğratabilirler.
Yeldeğirmenleri genel olarak rüzgarla dönen bazı parçalardan meydana gelir. Başlıca iki çeşidi vardır; yatay eksenli ve dikey eksenli yeldeğirmenler.
Gücü ve kullanışlılığı
Bir yeldeğirmenini döndüren rüzgarın gücü, hızının küpü, yeldeğirmenini döndüren pervane çapının karesi ve havanın yoğunluğu ile doğru orantılıdır. Küçük çaptaki rüzgar güç sistemleri, elektrik ve mekanik güç sağlamak bakımından ekonomik önem taşır.6 kilowattlık bir rüzgar jeneratörü, ortalama rüzgar hızının saatte 16 km olduğu kabul edilirse, ayda 325 kWh elektrik üretebilir. Bu da orta halli bir evin bütün elektrik ihtiyacını karşılamaya yeterlidir. Rüzgar olmadığı zaman elektrik, rüzgar enerjisinin kimyasal enerji olarak depolandığı akümülatörlerden sağlanır.
Büyük çaptaki yeldeğirmenlerinin birçok avantajı vardır Herhangi bir kirlenmeye yol açmazlar, fazla gürültü çıkarmazlar ve yakıta ihtiyaçları yoktur. Bu sebeplerden, bu cins büyük sistemli yel değirmenleri Hollanda ve ABD gibi memleketlerde kullanılmaktadır. 1970'li yıllarda yel değirmenleri aracılığıyla elektrik üretimine ilgi arttı. ABD'de kurulan rüzgar çiftliklerinde yedeğirmenleriyle elektrik üretimi yapılmaktadır.
İlk yeldeğirmenlerinin 7. yüzyılda İran'da, daha sonraları Çin'de kullanıldıkları ve sonraları da Avrupa'ya yayıldıkları eldeki belgelerden anlaşılmaktadır.
Kaynaklar
* Vikipedi- Rehber ansiklopedisi
