Yeniçeri Serdarı

Kısaca: Osmanlı Devleti XVI. asra kadar şehirlerin asayiş ve düzeninden subaşıları ve onlara yardım eden yatakçıları sorumlu tutmuştu. Ancak, 1558 Beyazıt isyanında timar erbabı gibi subaşılar da isyan hareketine karıştığından, halkın emniyet ve düzenini temin maksadı ile Anadolu’nun her tarafına yeniçeriler gönderildi. Bunlar Anadoluşehirlerinde garnizonlar kurup ticaret, esnaflık ve çiftçilik gibi değişik mesleklerle uğraşır oldular. ...devamı ☟

Osmanlı Devleti XVI. asra kadar şehirlerin asayiş ve düzeninden subaşıları ve onlara yardım eden yatakçıları sorumlu tutmuştu. Ancak, 1558 Beyazıt isyanında timar erbabı gibi subaşılar da isyan hareketine karıştığından, halkın emniyet ve düzenini temin maksadı ile Anadolu’nun her tarafına yeniçeriler gönderildi. Bunlar Anadoluşehirlerinde garnizonlar kurup ticaret, esnaflık ve çiftçilik gibi değişik mesleklerle uğraşır oldular. Zamanla asayiş işlerine de müdahale ederek şehir merkezinde kadı, subaşı, şehir kethüdası ve diğer ileri gelenlerin görevlerini de etkilemeye başladılar.

Yeniçerilerin işlerine bakana “Yeniçeri Serdarı”, “Altıbölük Halkı”ndan olanların işlerine bakan kimseye de Kethüda Yeri ismi verilmiştir. Bundan sonra şehir yönetiminde yeni iki otorite ortaya çıkmış, bunların her şeye karışmaları ile de eski düzen önemli ölçüde bozulmuştur.

Yeniçeri serdarları yeniçeri ocağı içinden ve emektarları arasından tayin olunmakta idiler. Tayinleri için yeniçeri ağasının mektubu gerekliydi. Yeniçeri serdarı, cebeci, topçu, top arabacısı, gılman-ı acem (acemi oğlanları) ve kuloğullarının (babaları ölen yeniçeri çocukları) serdar ve komutanı olup onlar arasındaki anlaşmazlıkları ve davaları çözerdi.

Yeniçeri serdarlarının asıl görevleri, bölgesinde bulunan yeniçeri, cebeci, topçu, top arabacısı, kuloğulları ve acemi oğlanları taifesinin düzenini sağlamak, sefer anında emrinde bulunan yeniçerileri bayrağı altında toplayıp orduya katılmak ve varisi bulunmayıp vefat eden yeniçerilerin terekesini suk-i sultaniye (Sultan Çarşısı) irsal ettirerek malları Beytülmal’e aktarmak idi. Ayrıca zuhur eden eşkıyayı takip ve onların kontrol altına alınması, şehir sakinlerinin emniyet içerisinde olması da yeniçeri serdarının sorumluluğunda idi.

XVIII. asrın sonlarına doğru, vilayetlerde bulunan yeniçeri ağaları ile yeniçeri serdarları, kendilerine bağlı olan yeniçerilerin muhallefatlarına varis idiler. Vefat eden yeniçerinin terekesi eğer üç kese akçe veya bin beş yüz guruş kıymetinde ise bunu yeniçeri ağası alırdı. Bu meblağdan daha aşağı olanlar serdarın hakkı idi.

Yeniçeri serdarlarının görev süreleri oldukça kısaydı. Atama mektuplarında yer alan “…..kaza-i mezburede vaki yeniçeri serdarı ref‛ olunup yerine üslub-ı sabık üzre….” İfadesi yeniçeri serdarlarının bazen hiçbir sebebe bağlı olmadan azledildiklerini göstermektedir.

Hatt-ı hümayunlara göre, yeniçeri serdarları her üç ayda bir “ocağ-ı amire” tarafından serdarlık mektubu ile atanırlardı. Üç ayda bir “zabıt mektubu”nun yenilenmesi, “ibka”ların alınması ve eski “caize”lerin ocağa verilmesi gerekiyordu. Bazen serdarlar üç ay geçmeden bile görevden alınabiliyordu. XVIII. yüzyılda, Anadolu’daki yeniçerilerin durumundan sorumlu olan yeniçeri serdarları da görevlerinde çeşitli yolsuzluklara başvuruyorlardı. Orduda asker olan herkes vergiden muaf olduğu için, vergiden kurtulmak isteyenler, usulsüz yollarla yeniçeri olarak askere yazılırlardı. Yeniçeri serdarları rüşvet, adam kayırma ve suiistimal neticesinde orduya yeniçeri kaydetme yoluna giderlerdi. Üstelik bu kişiler gayri müslim dahi olabiliyorlardı. Ayrıca bizler asker taifesiyiz diye de yol kesme, gasp, hırsızlık gibi suçlar işleyerek eşkıyalık hareketinde de bulunuyorlardı. Bütün bu yolsuzlukların üstesinden gelmek için sık sık fermanlar yayımlanır olmuştur.

XVIII. yüzyılda yeniçeri serdarları yukarıda da belirttiğimiz gibi hakları ile bu görevi elde etmemekte olduğu gibi yabancı kişiler dahi bu görevleri ele geçirebiliyordu. 1717 tarihinde Anadolu’nun sağ kolundaki (İstanbul’un güneyinde kalan bölgelerde) vazife yapan görevlilere hitaben yazılan bir fermanda yapılan bi suiistimal açık bir şekilde ortaya konmaktadır. Bir zamanlar devletin önemli bir kolu olan yeniçerilerin içine yabancılar girdiği gibi, bazı kişiler de rica, rüşvet ve iltimas gibi yollarla yeniçeri serdarı olmaktaydılar. Bu gibi durumda elbette yeniçerilerde bir düzenin sağlanması beklenemezdi. Yeniçeriler halka zarar verdikleri gibi orduya da büyük bir darbe vuruyorlardı. Yeniçeriler arasında bulunan bozguncular orduya ait at, deve, katır, mal v.s. gibi şeyleri yağma ederek kaçırıyorlardı. Böylesine haince hareketler savaşta ordunun başarısına darbe vuruyordu. Yeniçerilerin bu tür davranışları bütün memlekette bir huzursuzluk meydana getirdi. Kazalarda, kasabalarda ve köylerde askerlik iddiasında bulunanlar savaş sırasında serdarların bayrakları altında savaşmak için değil, kendi menfaatleri ve kazançları için toplanıyorlardı. Bunlar konakladıkları yerlerde “Biz seferliyiz.” diye yöre halkının mallarını, eşyalarını gasp edip, halka zulmediyorlardı. Onların çıkardığı huzursuzluk ve zulmün önüne geçilemiyordu. Savaş zamanlarında harp bayrakları altında toplanmamakta ve komutanlarına itaat etmemekte idiler. Bütün bunların üstesinden gelebilmek için bunları tedip etmek, yola getirmek ve ıslah etmek için fermanlar çıkartılmıştı.

Kaynaklar

* Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Yeniçeri
2 yıl önce

Yeniçeri Ocağı, Padişah’a bağlı Kapıkulu Ocakları’nın piyade kısmının büyük kısmını oluşturmaktaydı. Kapıkulu ocaklarının en itibarlısı olan Yeniçeri...

Yeniçeri, Sipahi, Sakalar, Lağımcılar, Humbaracı Ocağı, Osmanlı Askeri Teşkilatı, II. Mahmut, Kapıkulu Ocağı, Acemi Ocağı, Cebeci Ocağı, Eyalet Askerleri
Serdar Ferhat Paşa
2 yıl önce

tespit edilmiş; şehir subaşısı bir bölük yeniçeri ile bunların odalarını basmış ve büyük bir arbede çıkmıştır. Yeniçeri ağası olan Ferhat Ağa da bu arbedeye...

Serdar Ferhat Paşa, 1591, 1592, 1595, 16 Şubat, 1 Ağustos, 4 Nisan, 7 Temmuz, Bayram Paşa, Boynuyaralı Mehmed Paşa, Boşnak Derviş Mehmed Paşa
Anadolu Eyaleti
2 yıl önce

oluşuyordu. Yeniçeri askeri İstanbul'dan başka bazı vilâyetlerde de bulunurdu. Eyalet merkezi Kütahya'da da bulunan bu askerlerin kethüda yeri, serdarı ve saire...

Anadolu Beylerbeyliği, 1326, 1826, Afyon, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bolu, Burdur
Ağa Hüseyin Paşa
6 yıl önce

kendisine vezirlik rütbesi verildi ve yeniçeri ağası olması dolayısıyla "Ağa Paşa" olarak anılmaya başlandı. Kendisi de Yeniçeri Ocağı'nın artık ise yaramaz hale...

Ağa Hüseyin Paşa, 1776, 1823, Biyografi, Edirne, II. Mahmut, Osmanlı Devleti, Taslak, Türk, Yeniçeri Ocağı, Vezirlik
Yeğen Seyyid Mehmed Paşa
6 yıl önce

seferine Eflak'a yeniçeri serdari olarak gönderildi. Sonra turnacıbaşı payesi verilerek İsakçı köprüsünün muhafazasına memur edildi. 1770'te serdar-ı ekrem Halil...

Sokolluzade Lala Mehmed Paşa
2 yıl önce

Paşa’nın yerine Yeniçeri Ağası oldu. Bu görevdeyken 1594 yılında Sadrazam Koca Sinan Paşa'nın serdarı olduğu "Avusturya Seferi"ne yeniçerilerle birlikte katılma...

Sokolluzade Lala Mehmed Paşa, 1604, 1606, 21 Haziran, 26 Temmuz, Bayram Paşa, Boynuyaralı Mehmed Paşa, Boşnak Derviş Mehmed Paşa, Bıyıklı Koca Derviş Mehmed Paşa, Cerrah Mehmed Paşa, Civankapıcıbaşı Sultanzade Semiz Mehmed Paşa
Yemişçi Hasan Paşa
6 yıl önce

ayrılması Ağustos 1593'te ̺Yeniçeri Ağası olarak atanmasi ile oldu. Bu görevden 1593 sonunda azledildi. Haziran 1595'ta ikinci kez Yeniçeri Ağası olarak atandı...

Yemişçi Hasan Paşa, 10 Temmuz, 1601, 1603, 16 Ekim, Bayram Paşa, Boynuyaralı Mehmed Paşa, Boşnak Derviş Mehmed Paşa, Bıyıklı Koca Derviş Mehmed Paşa, Cerrah Mehmed Paşa, Civankapıcıbaşı Sultanzade Semiz Mehmed Paşa
Kara Murad Paşa
6 yıl önce

yükselmiştir. Deli Hüseyin Paşa Girit serdarı iken bir dönem Hanya muhafızlığı görevi de verilmiştir. Sekbanbaşı iken yeniçeri ocağı işlerine çok karışması ile...