Türkçe Bilgi: Yukon-Kuskokwim Deltası

Yukon-Kuskokwim Deltası (İngilizce Yukon–Kuskokwim Delta), ABD'nin Alaska eyaletinde Yukon ile Kuskokwim nehirlerinin Bering Denizi'ne döküldüğü alanda bulunur ve dünyanın en büyük nehir deltalarından biridir. Kapladığı alan 70.000km² dir ve kabaca Oregon eyaletinin alanı kadardır. Çoğunlukla tundradan oluşan delta, Yukon Deltası Milli Yaban Hayatı Sığınağının bir parçası olarak korunmaktadır. Balık ve özellikle de kuşlarca zengindir. Yerli halk Deltanın 24.214 olan nüfusun %85 i Alaska Yerlilerinden oluşur. Ana yerli halk Yupiklerdir ve bölgenin tamamına yakınında bulunurlar. Deltanın ikincil yerli halkı Değinakça gibi Atabask dillerini konuşan Kızılderililerdir ve deltanın yukarı uç kısımlarında toplanmışlardır. Yupikçenin beş lehçesi/şivesi vardır ve bunlardan ikisi (deltanın güneybatısına düşen Nunivak adasındaki Nunivak Çupikçesi ile Bristol Bay'da soyu tükenen Egegik Yupikçesi) dışında geri kalan üçü (Kotlik kasabasındaki Unaliq-Pastuliq Yupikçesi, Chevak kasabasındak Çupikçe, ve deltanın geri kalan bütün köy ve kasabalarında konuşulup de facto yazı dili olan Yukon-Kuskokwim Yupikçesi) Yupik-Kuskokwim Deltasında konuşulur. Deltanın merkez şehri Bethel'de (Yupikçe: Mamterilleq) 6.000 kişi ikamet eder ve bunların büyük çoğunluğu Yupiklerden oluşur. Bethel'den başka 49 kadar ufak köy de bulunur. Delta sakinlerinin geleneksel geçim ve yaşam tarzı bütün Eskimo halklarında olduğu gibi avcılık ve toplayıcılıktır ve fedaral yoksulluk sınırı yüzde 30'un üzerindedir. Yukon-Kuskokwim Miras Merkezi (Yukon Kuskokwim Heritage Center) deltadaki Yupiklerin kültürel mirasının korunması ve yaşatılması için çaba sarfeder. Bethel'de konuşlanan ve Yukon Kuskokwim Islah Merkezi (Yukon Kuskokwim Correctional Center) adını alan ıslahevi yöredeki en büyük mahkum toplama merkezidir. Halk Sağlığı Yukon-Kuskokwim Deltası Servis Bölgesinde (Yukon-Kuskokwim Delta Service Area) kar amacı gütmeyen (non-profit) kabile konsorsiyumu olan Yukon-Kuskokwim Sağlık Kurumunun (YKHC Yukon Kuskokwim Health Corporation) kararlarında etkili olan ve her biri bulunduğu yerleşim yerinin adıyla anılan 58 yerli kabile birliği bulunur ve bunlar büyük ölçüde Yupik Eskimolarından oluşur. Yukon-Kuskokwim Sağlık Kurumu deltada yaşayan 22.000 kadar yerli halka sağlık hizmeti vermektedir. Bethel'de YKHC'ye bağlı Yukon-Kuskokwim Deltası Bölge Hastanesi (Yukon-Kuskokwim Delta Regional Hospital) bulunur. Ulaşım Delta alanında neredeyse hiç yol yoktur ve ulaşım birkaç kişilik ufak motorlu uçaklarla (bush plane) havadan, yazın nehir botlarıyla akarsudan, kışın ise kar motosikletleriyle karadan sağlanır. Doğal yaşam ve turizm Deltada ilk kez 1909 yılında başkan Theodore Roosevelt tarafından dillendirilen Yukon Deltası Milli Yaban Hayatı Sığınağı (Yukon Delta National Wildlife Refuge) yer alır. Ekoturizmin ilgisini çeken çok geniş ve el değmemiş doğası yaban hayatı bakımından eşsizdir ve özellikle çeşitli kuş türlerine evsahipliği yapmaktadır. Yukon nehrinin güneyi ile Kuskokwim nehrinin kuzeyinde kalan geniş deltada göl ve gölcüklerden oluşan sulak alanların yoğun olması burayı dünyadaki en büyük su kuşu toplanma alanı yapıyor. Yupikçenin ayrıksı şivesi olan Çupikçenin dünyada konuşulduğu tek yer olan Chevak'ta ekoturizm ve etnoturizm çerçevesinde kuş ve kültür turları düzenlenir. Deltadaki Yupik Eskimoları ilk baharda kaz ve ördekler başta olmak üzere kuğu ve turnaları da avlarlar ve bunlar Yupik ekonomisinde önemli yer tutar. 1995 yılından 2001 yılına kadarki dönemde yapılan gözlemlere göre deltadaki su kuşlarının (kaz, ördek, kuğu) yaşam döngüsü kabaca şöyle takvimlendirilebilir:

Kaynaklar

Vikipedi

Yukon-Kuskokwim Deltası

Yukon-Kuskokwim Deltası Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar