Âşıkpaşazâde Tarihi

Kısaca: Âşıkpaşazâde Tarihi ya da Tevârîh-i Âl-i Osman, 1400 ila 1484 yılları arasında yaşamış bir Vefai dervişi olan Âşıkpaşazâde Derviş Ahmet Âşıkî’nin yazdığı Osmanlı tarihi kitabıdır. ...devamı ☟

Âşıkpaşazade Tarihi ya da Tevarih-i Âl-i Osman, 1400 ila 1484 yılları arasında yaşamış bir Vefai dervişi olan Âşıkpaşazade Derviş Ahmet Âşıki’nin yazdığı Osmanlı tarihi kitabıdır. Osmanlı Devleti’nin 1298- 1472 yılları arasında yaşadıklarını kronolojik sırayla ve sade bir dille anlatan Türkçe bir eserdir Türkçe olarak kaleme alınan ilk kronolojik eser olduğu gibi tamamen Osmanlılar'ı konu edinmiş bilinen ilk Türkçe eser kabul edilir. Toplam 183 babdan (bölüm) oluşan eserin ek olarak verilen son bölümlerinin Âşık Paşazade değil, bir başkası tarafından eklendiği sanılmaktadır Âşıkpaşazade eserini Fatih'in 1478 yılında İşkodra’yı fethedişini anlatarak bitirmiştir. Eseri 1480'de tamamladığı sanılır. 1481’de II. Mehmet öldüğünde biyografilerle ilgili bölüm; 1502’de Şah İsmail'in Tebriz'i almasından sonra Erdebil Sufilerinin kökeni ile ilgili bölüm ve çeşitli olayların meydana geliş tarihine ilişkin son bölüm eklenmiştir. Eserin günümüze ulaşan yazma nüshalarında son bölümlerinde birbirinden farklılıklar görülmektedir. Eser, bir halk destanı niteliğindedir. Orta tabaka halk arasında okunmak üzere yazılmıştır. Osmanlı hanedanının şeceresini, Anadolu'ya gelmeden önceki yaşamlarını, Anadolu'ya gelişlerini, Anadolu’da kalan Osmanlı sülalesinin Türk tarihinde oynadıkları rolleri, Süleyman Şah’tan itibaren Ertuğrul Gazi, Osman Gazi, Orhan Gazi, I. Murat, I. Bayezid, I. Mehmet, II. Murat, II. Mehmet dönemi olaylarını canlı bir dille anlatmaktadır. Diyaloglar ve kullanılan kısa cümlelerle canlı kılınmıştır ve XV. yüzyıl Anadolu Türkçesi’nin en güzel örneklerinden biri sayılır. Eserde her babın sonunda manzumelere yer verilmiştir. Bu manzumelerin çoğu Ahmedi’nin “İskendername” adlı eserinden alınmıştır. Eserde yer alan şiirler hemen öncesinde anlatılan olaydan alınması gereken derse işaret eder. Eser ilk defa 1914 yılında İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde bulunan nüsha gözönüne alınarak İstanbul’da kütüphanenin hafız-ı kütübü Âli Bey tarafından yayınlandı. Daha sonra tenkitli ve on bir nüshası karşılaştırılarak Friedrich Giese tarafından Leipzig’de “Die Altos-manishe Chronik des Aşıkpaşazade” adıyla 1928-1929’da tekrar neşredildi. Eser, 1949’da Nihal Atsız tarafından yayımlandı. 1970'de günümüz Türkçesiyle tekrar Nihal Atsız tarafından yayına hazırlanarak Milli Eğitim Bakanlığı’nın 1000 Temel Eser arasında “Aşıkpaşaoğlu Tarihi” adıyla yayımlandı.

Diğer Tevarih-i Âl-i Osman’lar

Aşıkpaşazade Tarihinden sonra Osmanlı tarih yazıcılığında bir “Tevarih-i Âl-i Osman” yazma geleneği başlamış ve 16. yy. "Tevarih-i Âl-i Osman" adıyla eser yazmak, adeta moda haline gelmiştir. Aşıkpaşazade’ninkinden sonra yazarı bilinen Tevarih-i Âl-i Osmanlar'ın yanı sıra anonim Tevarih-i Al-i Osman'lar üretilmiştir. Bu eserler orta sınıf halkın ve askeri zümrelerin tarih öğrenme ihtiyacını gidermek için halk dili ile yazılmışlardır. Aşıkpaşazade'nin Tevarih-i Âl-i Osman'ının anonim olanlardan farkı Osmanlı padişahlarını birer "mücahid gazi" olarak görmesi, devletin kuruluşunda gazi, ahi, derviş ve bacıların rollerini önemle belirtmesidir. Aşıkpaşazade Tarihi Mehmed Neşri'nin Kitab-ı Cihannüma'sına ve Avusturyalı tarihçi Hammer’in çalışmalarına da kaynaklık etmiş bir eserdir. Dış bağlantılar * 1914 basımı Osmanlıca tam metin

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.