Çerkes Ulusal Meclisi,1861`de Çerkesya`nın bağımsızlığını korumak için Soçi (Saçe/ШъачÑ) yakınlarında Adıgelerin kurduğu meclis."Büyük Özgürlük Meclisi" (Ğ¨ÑŠÑ…ÑŒĞ°Ñ„Ğ¸Ñ‚Ğ½Ñ‹Ğ³ÑŠÑ Ğ¥Ğ°ÑÑ) olarak da bilinir.Ulusal Meclis,13 Haziran 1861`de Abadzeh,Şapsığ ve Vıbıh bölgelerinden eşit sayıda seçilen toplam 15 üyeden oluşuyordu.Başkanlığa Hacı Gerandıko Berzeg (Ğ‘ÑрзÑг Ğ¥ÑŒĞ°Ğ´Ğ¶Ñ Ğ“Ñрандыкъу) getirildi.Askeri komutanlardan Karabatır Zaneko,İsmail Barakay-İpa Dziaş,Biş Hasan Efendi ve İbrahim Efendi de Meclis üyelerindendi.
Meclis kendi içinden bir yürütme organı (hükümet) çıkardı.Ülkede 12 yönetim birimi (eyalet) oluşturuldu,yöneticiler atandı,yasalar çıkarılmaya ve vergi alınmaya başlandı.Her 100 ailenin 5 atlı asker donatması esasına dayanan düzenli bir ordu oluşturulması kararı alındı ve bir yargı sistemi de kuruldu.
Oluşturulan bu yeni devlet yönetimi,İmam Şamil`in Çeçenya ve Dağıstan`ın bir bölümü üzerinde kurduğu şer`i (İslami;teokratik) devlet biçiminin aksine,laik ve demokratik bir meclis devleti karakteri taşıyordu.Bütün yönetim kadroları seçim yoluyla oluşturuluyor ve önemli kararlar federasyonu oluşturan üç bölgenin ortak oluru ile alınıyordu.
Meclis, Ağustos 1861`de İngiltere`nin Sohum`daki konsolosluğuna Adıgelerin politik durumunu ve isteklerini açıklayan bir deklerasyon (belge) sundu.Sözkonusu deklerasyonda Çerkesya`yı kuşatıp yok etmek amacıyla harekete geçen General Yevdokimov komutasındaki Rus birlikleri ile çarpışmak üzere 15.000 kişilik bir Adıge Süvari Ordusu oluşturulduğu açıklanıyor;yeni Adıge Devleti`nin tanınması ve kendilerine yardım edilmesi isteniyordu.
Meclis Hükümeti 1861-1863 yılları boyunca Adıge bağımsızlığını ve varlığını korumak için silahlı direnişin yanında,Osmanlı,İngiliz ve Fransız devlet makamları katında destek,tanınma ve Ruslarla da uzlaşma çalışmalarında bulundu.Örneğin Eylül 1861`de Rus çarı II.Aleksandr ile görüşmeler yapıldı,ama görüşmeler sırasında Adıgeler iyi ve gerçekçi bir diplomasi yürütemediler,Çar,Rus tarafının isteklerini kabul etmeye yanaşmayan ve güçlü bir taraf olarak karşısına çıkmak isteyen Adıgelerin uzlaşma önerilerini tümden ve en katı bir biçimde reddetti (Daha geniş bilgi için bk.Ashad Çirg,"Adıgeler`in XIX.yüzyıldaki politik tarihinin incelenmesi gerekir",Kafkasya Gerçeği dergisi,Samsun, 1993,sayı 11,s.61-62;T.V.Polvinkina,Çerkesya Gönül Yaram,Ankara,2007,s.281-285).Çar,Adıge temsilcilere "bir ay düşünme süresi" tanıyarak,"Türkiye`ye göç etmeleri ya da Rusların Kuban Irmağı boylarında gösterecekleri yerlere taşınmaları" seçeneklerinden birini kabul etmek zorunda olduklarını buyurdu.
Meclis yönetimi,1863`te Abadzeh ve Şapsığ bölgelerinin,1864`te de Vıbıh ve Ciget bölgelerinin Ruslara boyun eğmeleri ve Çerkesya`nın Ruslarca istila edilmesiyle sona erdi.Kuban Irmağı ağzından güneydoğuda Bzıb Irmağı ağzına dek bütün Karadeniz kıyılarını ve dağların ardındaki Kuban bölgesini kapsayan egemen Adıge toprakları ya da Çerkesya,Rusların eline geçti.Tek bir istisna ile:Karadeniz`e dökülen Aşe ve Psezuapse ırmaklarının kaynak bölümlerindeki dağlık kesimlerde yaşayan ve Rusların nefret anlamında "uçan orman haydutları" olarak adlandırdığı Hak`uçlar,kuşatılmış ve donanımsız olmalarına karşın topraklarını terk etmeyi ve Ruslara boyun eğmeyi kabul etmediler;koca bir orduya karşı,direnişlerini 1870`li yıllara,yani tükenene değin sürdürdüler.Sonunda Çerkesya bir baştan öbür başa,hemen bütünüyle etnik temizlikten geçirildi.Çerkeslerden boşaltılan yerler Rus ve Kazak yerleşimcilere tahsis edildi.Sadece Çerkesya`nın Kuban ve Laba ırmakları solunda 80 bin (başka verilere göre 51 bin) Adıge kaldı.Ayrıca,daha doğuda Urup,Büyük ve Küçük Zelençuk ırmakları vadilerinde de 25 bin kadar Adıge-Çerkes (Kabartay,Besleney ve Abaza),1830`larda o yerlere (şimdiki Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti yöresine) yerleştirilmişti.Yani Çerkesya`nın 2 milyon dolayındaki yerli nüfusundan geride 100 bin dolayında ya da daha da az,Rus nüfus alanı içine parça parça dağıtılmş,küçücük bir yerli nüfus kalmıştı.Bu nüfusun tarihsel yazgısı ve daha geniş bir bilgi için tıklayın-Adigey,Adıge sürgünü.
