Türkçe Bilgi: Çocuklarda Beyin Hasarı

Olgunlaşmamış beyin, bir yetişkinin beynine kıyasla, daha kolay incinebilir. Aynı zamanda, daha "esnek" olduğu için, beynin bir bolümü, başka bir bölümün fonksiyonlarını görmeye başlayabilir. Hayvanlar, üzerindeki incelemeler, beynin hızla geliştiği donemdeki incinmelerin son derece olumsuz tahrip etkilerine yol açtığını ispatlamıştır.İnsan beyni, doğumdan önceki ve sonraki birkaç hafta içinde hızla gelişme gösterir, dolayısıyla kalıcı beyin hasarının en çok rastlanan nedenlerinden biri doğum travmasıdır. Karmaşıklık göstermeyen bir toksemi, prematürite, sezaryen ve hafif derecede anoksinin mutlaka beyin hasarına yol açmadığı ispatlanmıştır, fakat epidemiyolojik araştırmalarda çok erken doğum (mesela doğumda ağırlık 1500 gr.dan az), şiddetli anoksi ve ters doğumun bazan çocuğa zarar verdiği görülmüştür. Normal gebelik döneminin sonunda, veya sonuna doğru, fakat normal ağırlığın altında doğan çocuklarda, belki de fetüsü plasentadan besleyen kanın yetersizliği dolayısıyla ilerde anormallik tehlikesi vardır.

Doğum sırasındaki ciddi incinmeler çocuğun ölümüne, daha az ciddi incinmeler ise çeşitli derecede paraliz veya diğer bozukluklara yol açabilir. Bunun üzerine birtakım bilim adamları bir "doğumda hasar şiddeti göstergesi" hazırlayarak, doğum sırasında veya buna yakın zamanlardaki travmaların koordinasyon bozukluğu, algı bozuklukları ve ileri yaşlarda davranış sorunları gibi hafif bozukluklara yol açtığını ileri sürdüler. Oysa doğumda hafif travmaların bu tip etkilere yol açtığı yeterince ispatlanmamıştır. Annenin doğum öncesi bakımındaki eksiklikler ve sonucunda gebelik komplikasyonları gibi sosyo-ekonomik faktörlerin düşünce ve davranış bozukluğu yaratması daha muhtemeldir.

Beyin hasarının nedenleri arasında doğum öncesine bağlı nedenler de olabilir-- mesela annenin rubella (kızamıkçık) geçirmesi, aşırı ışın tedavisi ve birtakım ilaçlar. Kökeni bilinmeyen gelişme anomalileri (bkz. Hidrosefalus), genetik bozukluklar (bkz. Fenilketonüri) ve kromozom anomalileri (bkz. Down Sendromu ve Mongolizm) doğum sonrası nedenleri olup ilgili bölümlerde anlatılmaktadır. Serebral felç, olgunlaşmamış beyinde progresif olmayan bir hastalığın yol açtığı motor fonksiyon bozukluğudur ve buna nüfusun binde ikisi veya üçü oranında rastlanır. Paraliz kuadriplejik, diplejik, hemiplejik veya monoplejik tipte olabilir. Ayrıca atetoid, ataksik ve atonik tipte felçler de görülebilir. Serebral felç çoğu zaman en belirgin bir bozukluk olmakla birlikte, dikkatli bir değerlendirme gerekir, çünkü çocuklarda ayrıca oditer, vizüel, vs. gibi başka bozuklukların olması da mümkündür. Bu durumda normal zeka görülebilir, fakat genellikle serebral felçli çocukların zekaları düşük seviyededir. Walton'un tanımladığı "sakar çocuk" sendromunun beyin hasarından ötürü olmadığı ispatlanmıştır, fakat burada ele alınabilir. Bu sendromu gösteren çocuklardaki şiddetli koordinasyon bozukluğu özellikle kötü bir elyazısı ve top oyunlarında kötü bir performans biçimindedir. Konuşma yeteneğiyle ilgili zeka, vizüo-spatial yetenekten daha yüksektir. Çocukluktaki algı bozuklukları, serebral felç görülen durumlarda normal olarak beyinde hasar düşüncesini doğurur. Oysa, bu, beyin hasarı olmaksızın da varolabilir ve sonucunda oryantasyon bozukluğu, sağ ve solu ayırdedememe, oditer ve vizüel stimulusları entegre edememe gibi durumlar yaratabilir. Okuma bozukluğu (bkz. Disleksi) gibi bozukluklar bu tiptir. Konuşma ve dil bozuklukları ayrıca ele alınmıştır. Çocuklukta epilepsi (bkz.) Genetik bir durum olabileceği gibi, yapısal bir beyin hasarından, örneğin serebral felçten ötürü olabilir. Çocuklukta epilepsi oranı yaklaşık binde sekizdir. Epilepsinin yanısıra, başka beyin hasarı belirtileri görülmediği zaman, zeka genellikle normal seviyededir. Epilepsi ve beyin hasarı gösteren çocuklardaki davranış ve emosyon bozuklukları, genel nüfustakinin belki de dört beş katıdır. Bu yalnızca fiziki bir bozukluğa gösterilen bir tepki değildir; çünkü konjenital kalb hastalığı, astım (bkz.), vs. Gibi başka tip fizik bozuklukları olan çocuklar, yüksek derecede psikiyatrik bozukluklar göstermekle birlikte, davranışlarında bu denli etki olmaz. Beyin hasarı veya fonksiyon bozukluğunun psikiyatrik bozuklukların oluşması için duyarlı bir ortam hazırladığı düşünülebilir.

Epilepsiye karşı verilen ilaçların da davranış üzerinde olumsuz etkileri olabilir. Özellikle fenobarbital'in bazı çocuklarda irritabilite, depresyon ve hırçınlık yarattığı bilinir. Beyni hasara uğrayan çocuklarda çeşitli psikiyatrik bozukluklara rastlanır, fakat hiperkinetik sendrom ve çocuklukta otizm (bkz.), beyni hasara uğramamış çocuklara kıyasla, daha yüksek bir oranda görülür. Beyindeki hasar ne kadar şiddetli olursa, çocukta psikiyatrik bozukluk oluşması ihtimali de o kadar yüksek olur. Bununla birlikte, psikiyatrik bozukluklara, lobus temporalis epilepsisi (bkz.) Gibi birtakım bozukluklarda daha çok rastlanmaktadır. Beyin hasarı ile doğrudan doğruya ilgili olmayan başka faktörler de, bunlara bağlı psikiyatrik bozukluğun etyolojisinde önemli rol oynar. Bu gibi çocuklar aile ilişkilerindeki bozukluklara ve toplumdaki önyargılara karşı duyarlık gösterirler. Bu gibi durumlar çocuğun çekingen olmasına ve açıkça horgörülmesine yol açar; dolayısıyla kendine saygısını yitirir ve hayatı bir yük gibi taşımaya başlar. Teşhis bakımından en önemli ilke "geniş kapsamlı bir değerlendirme" dir. Daha önce de belirtildiği gibi, tedavisi mümkün bir konuşma, işitme veya görme bozukluğunun, belirgin bir motor bozukluk arkasında gizli kalmamasına dikkat edilmelidir. Ayrıca hekim, güçlükler yaratan psikiyatrik bir bozukluğun mevcut olması ihtimalini de özellikle göz önünde bulundurmalıdır.

Spesifik algı ve akıl bozukluklarının teşhisinde, psikolojik değerlendirme çoğu zaman yararlı olmaktadır. Serebral felcin tıbbi ve cerrahi tedavisini burada ele almayacağız. Epilepsi tedavisi de ayrıca ele alınmıştır (bkz. Epilepsi). Hafif derecede serebral felç veya komplike olmayan bir epilepsi gösteren çocuklar normal bir okulda öğrenim görebilirler, fakat şiddetli fizik bozukluk ve zeka retardasyonu gösteren çocukların özel bir eğitim görmeleri gerekebilir. Çocuğun mümkün olduğu kadar normal bir hayat yaşayabilmesi için fizik kısıtlama minimum olmalıdır. Davranış ve emosyon bozukluklarına uygulanacak tedavi ilkeleri, beyin hasarı olmayan çocuklardaki gibidir. Aileye sürekli olarak dikkatle öğütlerde bulunulmalı ve yol gösterilmelidir. Aile suçluluk duygusu ve anksieteden dolayı çocuğun fazla üzerine düşebilir, ya da daha ender olarak çocuk bir kenara itilir. Bütün bunlara anlayışlı bir tartışmanın yararı dokunabilir. Aileler çoğunlukla çocuğun durumu bakımından kendilerini suçlarlar ve anlayışlı, güvenli bir hekimde yardım ve destek bulurlar. Mekanik araçlar, vs.ile ilgili pratik öğütler gibi, genel sosyal destek de yararlı olur. Belirgin bir genetik neden olsun veya olmasın, çocuğun durumundaki genetik faktörler dikkatle araştırılmalıdır. Bkz. Çocuk psikiyatrisi

Çocuklarda Beyin Hasarı

Beyin ölümü

Sinir hasarı

Beyin sarsıntısı

Beyin sapı tümörü

Hidrosefali

Bölünmüş beyin

Horner sendromu

Solunum sistemi