ŞADILLI
Tanimlayıcının kökü, "ŞADAD" adından gelmektedir. Şadad, 951 yılında Dvin`i alarak Şad(ad)iyan Hanedanlığı`nı kuran Muhammed Bey`in babaadıdır. Hanedanlığın ilk başkenti, tarihi öneme sahip olan Dvin (Dabil) kenti idi; daha sonra Genca (Ganzak) başkent konumuna getirilir. Hanedanlığın Genca ve Dvin`de emirlik yapmış olan beylerinden on kişi, adları ile bilinmektedir. 1075 Yılında Genca ve Dvin`nin Selçuklu komutan Savtekin tarafından alınmasından sonra, Hanedanlığın diğer bir kolu, yine Sultan Alp Arslan tarafından 1064 yılında alınarak Dvin ve Genca Emiri Abul-Aswar`a (Suwar Şapur) bırakılmış olunan Ani kentini, kendilerine merkez olarak seçmişlerdir. Kısa süreli (1124 ve 1174 yıllarında) iki Gürcü istilalarına rağmen Şadiyan Boybeyliği`nin Ani`deki egemenlikleri, 12 yüzyılın sonuna kadar devam etmiş olduğu bilinmektedir. Şadililerin Anadolu`ya olan göçleri, farklı tarihi olaylar sonucu olmuşturlar. Bunlardan ilki, Selçuklu birliklerinde yer alanlardır. İkinci bir göç, Moğol istilaları sonucunda (1230lu yıllarda ve sonrasında)olmuştur. Bilinen son göç, 1829 yılında Kafkasya`nın bütünüyle Rus işgaline girmesinde ve sonrasında yapılan reformlar neticesinde yerlerinde edilenlerin zamanla Osmanlı Ülkesi`ne sığınmaları ile olmuştur. Bugün Erzincan, Tunceli, Erzurum, Sivas, Gümüşhane, Bingöl, Elazığ ve Maraş kentlerinde yerleşik olan Şadililer, yoğunluklu olarak bu son göç dalgası ile Anadolu`ya göç etmiş olanlardır. Daha önceki yüzyıllarda gelenler, Batı Anadolu`nun farklı kentleri dahilinde iskan etmektedirler; ancak bunlardan çok azı, tarihleri ile kendilerini özdeşleştirmektedirler.
Kaynaklar:
Ioannis Skylitzes, Synopsion Historion (Abul-Aswar ile Bizans İmparatorluğu arasındaki ilişkilere dair) Ahmad bin Lütfullah (Münnecimbaşı), Cema al-Duwal (17. yy.da Arapça yazılı bir kitap)
Bibliografya:
V. Minorsky, Studies in Caucasian History (London 1953)
