Türkçe Bilgi: Şansi

Şansi veya Şanşi, (), Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuzeyinde, doğuda Hebei, güneyde ve güneydoğuda Henan, batıda Şensi yönetim bölgeleri (Shěng), kuzeyde ise İç Moğolistan Özerk Bölgesi ile çevrili yönetim bölgesi. Tarih MÖ 5. binyıl ile 3. binyıl arasında Şansi'de tahıl üretildiğine ilişkin bulgular vardır. Eski çağlardan bu yana Şansi, Hebei ve Henan'ın verimli ovalarına girişte stratejik br konuma sahip olmuştur. Ayrıca Çin ile Moğolistan ve Orta Asya bozkırları arasında bir tampon bölge işlevi görmüştür. Askeri ve ticari anayollardan birinin üzerinde bulunan yönetim bölgesi, Budizmin Hindistan'dan Çin'e geldiği yollardan biri olmuştur. Farklı hanedan dönemlerinde Şansi'nin siyasi statüsü, Çin'deki hükümetin gücüne göre değişti. Ticari etkinlikler 18. ve 19. yüzyıllarda bütün Çin'e ün salan bir Şansi bankerleri ve tüccarları sınıfı yarattı. 1911-12'de Qing Hanedanı'nın devrilmesinden sonra, savaş ağası Yan Xishan II. Dünya Savaşı'nın sonuna değin yönetim bölgesini mutlak diktatör olarak yönetti. Çin-Japon Savaşı (1937-45) arasında Japonlar Şansi'de kömür madenleri açtılar ve ağır sanayi kurdular. 1949'da Komünist orduların Şansi'nin denetimini ele geçirmelerinden sonra, komünistlerin dağlardaki üslerinde kurdukları tarım ve el sanatları kooperatifleri, bölge ekonomisinin canlandırılmasında önemli rol oynadı. Coğrafya Şansi'nin yönetim merkezi Taiyuan, bölgenin ortasında yer alır. Dağlarla çevrili olan Şansi topraklarının büyük bölümü deniz düzeyinden ortalama 300-900 m yükseklikteki geniş bir yayladan oluşur. Huang Nehri bir boğazdan geçerek kuzey-güney yönüne akar ve Şansi'nin batı sınırını oluşturur. Büyük Ova ile Moğolistan arasında çok yükselmiş bir basamak ve yanı başında dağ sıraları (batıda Lüliang Şan, doğuda Taiyüe Şan ve Taihang Şan, kuzeydoğuda Vutai Şan (2.900 m) Çin'in beş kutsal dağı arasında yer alır) yükselen bir platolar bütünü (ortalama yüksekliği 1.200 m) olab Şanşi, kuzeyden güneye doğru çöküntü havzalarının art arda sıralandığı orta kesimindeki Fın Hı çöküntüsüyle dışarı açılır. Şansi'de yarı kurak bir iklim vardır. İkliminin özellikleri biraz Moğolistan'dakine, biraz da Büyük Ova'nınkine benzer (kuzeyde yaklaşık -12°C; her yerde 500 mm'den az yağış). Kışın kuraklığa, yazın dolu yağışı ve taşkınlara sık rastlanır. Demografi Nüfusunun ezici bir çoğunluğu Han kökenli olan ve Çincenin Kuzey Mandarin lehçesini konuşulduğu Şansi'de, küçük etnik azınlıklar arasında Çin Müslümanları, Moğollar ve Mançular sayılabilir. En önemli kentsel yerleşim bölgeleri Taiyuan ve Datong'dur. Ekonomi Şansi'nin kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasılası (GSYİH) Çin ortalamasının altındadır. Pek çok nedenden Çin'in diğer doğu eyaletlerine göre daha az gelişmiştir. En başta coğrafi engeller Şansi'nin diğer doğu Çin eyaletleri gibi uluslararası ticaret yapması önünde en büyük engeldir. Taiyuan önde gelen bir sanayi ve madencilik merkezi, Datong ise Hebei yönetim bölgesi ile İç Moğolistan Özerk Bölgesi sınırına yakın bir madencilik ve demiryolu ulaşım merkezidir. Şansi geniş kömür ve maden yatakları ile ihracat için pamuk üretimi açısından önem taşır. Antrasit ve yüksek nitelikli kok kömürü bölgede ağır sanayinin gelişmesine yol açmıştır. Başlıca madencilik merkezleri Datong, Xishan, Yangchuan, Fenxi ve Xiangang'dadır. Yüz elli dolayında küçük çaplı maden ocağı tüm bölgeye yayılmıştır. Demir cevheri de çıkartılır. Çin'in en büyük titanyum ve vanadyum yatakları da Fenxi yakınlarındadır. Ayrıca gümüş, çinko ve bakır da çıkartılır; güneybatı da tuz üretilir. Sanayi büyük ölçüde Taiyuan-Youci bölgesinde toplanmıştır. Demir-çelik, ağır makine, kimyasal madde ve kimyasal gübre üretimi başlıca sanayilerdir. Bunların yanı sıra çimento, kağıt, dokuma ürünleri, un ve şarap fabrikaları da vardır. Şansi Çin'in en büyük pamuk üreticisidir. Bölgede üretilen susamın hem çekirdeğinden, hem de liflerinden yararlanılır. Kültür M.Ö 9. yüzyılda inşa edilen ve Şansi eyaletinde bulunan eski Pingyao kenti, 1997 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirasları'na alınmıştır. Hamur yemeklerinin memleketi Şansi, Çin'de, hatta dünyada ün salmıştır. Dış bağlantılar * Şansi Yönetimi Websitesi * Şansi Fotoğrafları

Kaynaklar

Vikipedi

Şansi

Şansi Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar