Aristoteles bu amaçla ilk olarak tüm kentlerin anayasalarını bir araya toplamıştır. Ancak bu 146 anayasadan sadece Atinalılar ile ilgili olan kısım günümüze ulaşmıştır. 1800`lü yılların sonunda Londra`daki bir papirüs üzerinde ulaşılan bu metin "Atinalıların Devleti"adıyla bilinmektedir. Atinalıların Devleti MÖ 4. yüzyıla kadar Atina siyasi yaşamına genel bir bakış getirmekle birlikte Aristoteles`in yaşadığı dönemde kentteki siyasi kurumlar hakkında da ayrıntılı bilgiler de vermektedir.
Devletin önemi -Platon'daki gibi- en yüksek topluluk türü olarak vurgulanır. Zaman sırasına göre önce aile gelir ama yapısı gereği devlet aileden üsttedir. Her biri bir aile olan küçük topluluklardan kurulu olduğu için, siyaset tartışması aileyle başlamalıdır. Çünkü gerek kadın-erkek, gerekse de efendi-köle ilişkileri aile kurumunda işler. Görüldüğü gibi, Aristotales iktidarı devletin her kademesine yaymıştır böylelikle.
Onun sisteminde de "iktidar her yerdedir". Aristoya göre "monarşi, aristokrasi ve ilkeli yönetim iyi; tiranlık, oligarşi ve demokrasi kötüdür. Bir iktidar değişikliğini önlemek için gereken üç koşul; eğitimde o günkü yönetimin propogandasını yapmak, en küçük ayrıntıda bile yasaya saygı, yasama ve yürütmede orantı esasına göre eşitlik ve herkesin kendi payından memnun kalmasıdır.
Aristoteles'in devlet hakkındaki görüşleri:
- Yabancı devletleri ele geçirme işi devletin amacı olamaz ama yapısı gereği köle olanların egemenlik altına alınması için barbarlara karşı girişilecek savaş istisnadır.
- Savaş bir araçtır, amaç değil.
- Yalıtılmış durumda yaşayan, kimselerin ele geçiremiyeceği bir kent mutlu olabilir.
- Büyük kentler hiç de iyi yönetilemez. Çünkü büyük bir kalabalık düzene sokulamaz.
- Devletin alanı, yüksek bir tepeden gözlenecek ölçüde küçük tutulmalıdır.
- Geçimleri için çalışanlar yurttaşlığa alınmaz. El işleri ve ticaretle uğraşmıyacaktır yurttaşlar, böylesi erdeme karşı ve düşman bir yaşantıdır, boş zamana gereksindiklerinden ev işi de yapmazlar, köleleri vardır onların.
Politika ise toplam sekiz kitaptan oluşmaktadır.Birinci kitapta Aristoteles devletin gelişmesi üzerine bilgiler verdikten sonra ikinci kitapta ideal devlet anlayışını eleştirilmekte ve üçüncü kitaptan itibaren de siyaset hakkında görüşlerini aktarmaktadır. Türkçe`de Politika ve Atinalıların Devleti: Politika. I-III. Çev: N.Berkes. İstanbul 1944 ve Politika. IV-VIII. Çev: N.Berkes. İstanbul 1946 Politika. Çev.: Mete Tuncay. İstanbul 1975 (Remzi Kitabevi) Her iki kitabın da Yunanca`dan çevrilmemiş olmaları bir dezavantaj olmakla birlikte M.Tunçay çevirisi hem çok daha yeni diliyle hem de ayrıntılı açıklamalarıyla önemli bir kaynak konumundadır. Atinalıların Devleti. Çev.: S.Y.Baydur. Ankara 1943 ve Atinalıların Devleti. Çev.: Furkan Akderin. İstanbul 2005 (Alfa Yayınları) Bu çevirilerden Furkan Akderin tarafından yapılan çeviri hem Yunanca`dan yapılmış olması hem dilinin çok daha yeni ve akıcı olması hem de çok daha kolay bulunabilir olması bakımından önemli avantajlar taşımaktadır. Ayrıca çevirideki ayrıntılı dipnotların ve kaynakçanın da metnin anlaşılabirliği açısından örnek gösterilecek bir çalışma olduğunu söylemek gerekir.
