Atışma (Edebiyat)

Kısaca: Halk edebiyatında âşıkların karşılıklı şiir söylemesidir. Deyişme de denir. En az iki âşık kendi kendilerine ya da bilirkişiler ve dinleyiciler karşısında belli kurallar çerçevesinde şiir yarışı yaparlar. Birbirlerini denerler, ustalıklarıyla öne çıkmaya çalışırlar. Deyişme şu sırayla yapılır: ...devamı ☟

Halk edebiyatında aşıkların karşılıklı şiir söylemesidir. Deyişme de denir. En az iki aşık kendi kendilerine ya da bilirkişiler ve dinleyiciler karşısında belli kurallar çerçevesinde şiir yarışı yaparlar. Birbirlerini denerler, ustalıklarıyla öne çıkmaya çalışırlar. Deyişme şu sırayla yapılır: Merhabalaşma, giriş bölümüdür. í‚şıklar, birbirlerini ve dinleyicileri "Hoşgeldiniz", "Sefa geldiniz", "Merhaba" gibi sözcüklerle rediflerine bağlanan kafiyelerle dörtlükler kurarak selamlar. İkinci bölümde aşıklar kendi ustalarının şiirlerinden örnekler söyler.

Tekerleme bölümü denilen üçüncü bölüm asıl deyişme bölümüdür. Ev sahibi ya da yaşlı bir kişi düz ya da geniş ayakla deyişmeyi açar. í‚şıklar konu ve bend sınırlaması olmaksızın verilen oyun üzerinden deyişmeye başlar. í‚şıklar asıl ustalıklarını ve sanatçılıklarını burada göstermeye çalışır. İlk ayak bitince diğer aşık yeni bir ayak açar. Deyişme sürdükçe ayaklar darayak halini alır. Deyişme karşılıklı soru-yanıt şekline döner. í‚şıklar böylece birbirlerinin bilgi ve sanatlarını ölçer. Bir şekilde karşısındakini söz söylemez haline getiren aşık deyişmeyi kazanır.

Söz söyleyememe durumuna "lebdeğmez" denir. Deyişmenin sonunda da aşıklar birbirlerini rahatlatmak, gönül almak için karşılıklı koşmalar söyler. Birbirlerini överek hoşgörü örneğiyle deyişmeyi bitirirler. Örneğin aşık Şenlik ile aşık Feryadi`nin deyişmesi:

Şenlik:

Şöhretin vezir payında Rütbesiyle şana layık Oturuşun o duruşun Hem sultana hana layık

Feryadi:

Sefa geldin gözüm üzre Olsam mihmana layık Şeyhülislam, sadrazam Doğru Al`Osman`a layık

Şenlik:

Seninle oldum taaşşuk Gözlerime geldi ışık Duymadım sen kime aşık Dillerin Kur`an`a layık

Feryadi:

Bu düşkün gönlüm açarsın Selim Sırat`ı geçersin Kevser ırmaktan içersin Olasan cihana layık

Şenlik:

Kul şenliği eder hürmet Rikabın kıldım ziyaret Sana nasip olsun cennet Huriye gılmana layık

Feryadi:

Sefil Feryadi göresen Meram maksuda eresen Sancak altında durusan Habib-i Rahman`a layık

Kaynaklar

Vikipedi

İlgili konular

halk edebiyatı tekerleme

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Taşlama (edebiyat)
2 yıl önce

buna örnektir. Şeyhülislam Yahyâ Efendi ile Nef'i arasındaki aşağıdaki atışma bu türün başyapıtlarından sayılır. "Tâhir Efendi bize kelb demiş İltifâtı...

Türk edebiyatı
2 yıl önce

yaşamı efsanelerle karışmıştır. Âşık edebiyatının geleneğinde âşık kahvelerinin, kahvelerde düzenlenen atışmaların, muamma, asma, çözme gibi hünerlerin...

Edebiyat, Türkler, Türkçe, Roman, Hikaye, Klasizm, Sembolizm, Romantizm
Tanzimat edebiyatı
2 yıl önce

Karagöz adlı cahil biriyle Hacivat adlı bilgili geçinen biri arasındaki atışmalarla sürer gider. Orta oyunu: şehir meydanlarında ya da kendileri için hazırlanan...

Edebiyat, Türk Edebiyatı, Türkiye Cumhuriyeti, Edebiyat Tarihi
Darayak
6 yıl önce

kullanılan terimdir. Darkapı olarak da adlandırılır. Âşığın karşılaşma ya da atışma sırasında en azından dört ayak kafiye bulması gerekir. Diğer âşık da aynı...

Darayak, Aşık edebiyatı, Edebiyat, Kafiye, Taslak
Lebdeğmez
2 yıl önce

değmez, halk edebiyatında, atışmada icra edilen bir söz sanatıdır. Dudakların birbirine değmesiyle çıkan harfleri kullanmadan yapılan atışmaya denir. Aşıklar...

Mahlas
2 yıl önce

diğer bilgileri saklamak istediklerinden, bazen de yazılarına karşılık (atışma) istemediklerinden kalem adı kullanırlar. Yazarın adı bazen sadece yayımcı...

Edibiyat, Şair, Aşık, Bade, Dadaloğlu, Gelenek, Halk edebiyatı, Mürşit, Pir, Sanat, Türk, İmam
Edebiyat terimleri
2 yıl önce

Edebiyat terimleri, edebiyatla ilgili tartışmalarda, sınıflandırmalarda, eleştirilerde, şiir ya da roman gibi yazın yapıtlarının çözümlemelerinde kullanılan...

Âşık Alesker
6 yıl önce

ayrılır. Bir taraf Aşık Ali'yi savunurken diğer taraf Alesker'i müdafaa eder. Atışma süresince çok "herbe-zorbalar, üstatnameler, divaniler, teenisler ve dudak...