Türkçe Bilgi: Greater Manchester

Greater Manchester Metropoliten Kontluğu, Birleşik Krallık'a bağlı İngiltere ülkesinin Kuzey-Batı bölgesinde 1974'ten 1986'ya kadar birinci seviyede yerel idare metropoliten kontluğu olmuş; 1986'da lağvedilip görev ve yetkileri tek seviyeli metropoliten bölge statüsü ile eski alt metropoliten bölgelere verilmiştir. Fakat Greater Manchester yine de kraliyet seremonileri için törensel kontluk olarak kalmıştır. Törensel Greater Manchester Kontluğu için, Kraliyet otoriteleri Kraliçe'nin yörel temsilcisi olarak "Lord Lieutenant" ve "High Şerif" adı verilen özel işlevli kişiler atamaktadır. Aynı zamanda 1972 Yerel İdare reform kanunu hala hukuken yürürlükte olduğu için, Greater Manchester'in hukuki varlığı kaybolmamış olarak bulunmakta ve bu törensel kontluk bir coğrafya terimi olarak da kullanılmaktadır. Bunun yanında bazı stratejik hizmetler tüm kontluk arazisi için koordineli yürütülmesi 2011'e kadar "Greater Manchester Yerel İdareler Birliği" tarafından yapılmakta idi. Nisan 2011'de Greater Manchester sınırları içinde ekonomik gelişme, ekonomik yenilenme ve kamu kitle yolcu taşması için görev ve yetkiler kullanmak üzere "Greater Manchester Birleşik Yerel İdaresi" adlı bir kurum ortaya çıkartılmıştır. Eski metropoliten kontluğun diğer bazı stratejik görev ve yetkileri, örneğin yörede polis görevi yapan "Greater Manchester Polisi", için özel birleşik idare kurulları kurulmuştu. Coğrafya Greater Manchester kontluğunun alanı 1.277 km2.dir. Bu kontluğun hiç deniz sahili bulunmamaktadır. Komşu kontluklar ve hangi yönde bulundukları şu göstergeden izlenebilir: Greater Manchester kontuğu doğusunda, Oldham, Rochdale ve Tameside bölgelerinin bir kısmında Penine Dağları silsilesi bulunur. Kontluğun batısında "Batı Penine Boş Kırları" ve şist ve kumtaşından oluşan tortul kayaçlar içinde birkaç kömür madeni havzası bulunmaktadır. Kontluk arazisi içinden Penine dağlarında kaynakları olan Mersey Nehri ve "Tame Nehri" geçer. Kontluk arazisinde bulunan diğer akarsular daha düşük debili "Beal Çayı", "Douglas Çayı" ve "Irk Çayı"'dır. Kontluk arazisinde bulunan en yüksek mevki Saddleworth civarında bulunan 542 m rakımlı "Black Chew Head Tepesi" 'dir. Kontluk içinde en verimli tarım arazisi, alanı 27 km² olan "Chat Moss"'dur ve bu arazi içinde kontluk içinde alanı en büyük olan bir koruluk da bulunur. . Greater Manchester kontluğu alanında çok yoğun nüfuslu kentsel alanlar, varoşlar, yarı kırsal ve kırsal alanlar karışık şekilde bulunmakla beraber kontlukdaki en yaygın toprak kullanım şekli kentseldir. Kontluğun İngiltere ülkesinde çok önemli olan ticaret ve iş merkezi Manchester şehri merkezinde ve buna hemen komşu olan Salford ve Trafford'dadir. Fakat, genel olarak Greater Manchester kontluğu poli-merkezli olarak tanımlanmaktadır çünkü bağlı bulunan 10 metropoliten bölgenin kendi önemli merkezi hatta birkaç diğer daha küçük yerleşkenin bile önemli merkezleri bulunmaktadır. Bu değişik merkezlerin bulunması yörenin ulaşım ağının yoğun görünüşünde ve bunların gelişip yenileştirilmesi için gereken yatırımların karmaşıklığında da yansımaktadır. Bu nedenle coğrafyacılar Greater Manchester'i, İngiltere ülkesinde Greater Londra'dan sonra, en önemli "poli-merkezli fonksiyonel kentsel yöre" olarak tanımlamaktadırlar. Tarihçe Greater Manchester Kontluğu içinde bulunan yerleşkelerin bazılarain yüzyıllar öncesine giden tarihleri bulunmakla beraber bu kontluğun kurulması 20. yüzyıl ikinci yarısındadır.Buna karşılık bu kontluğun merkez kenti olan Manchester 19. yy. içinde birden büyüyüp 1835de Avrupa ve hatta dünyanın en büyük sanayi şehri olmasına rağmen yerel idaresi bulunmamakta idi ve Manchester şehri yerel idaresi 1846da "borough" olarak ortaya çıkartılmıştır. Manchester ve ona birleşik şehirleşmiş alanların yerel idare açısından birleştirilmesi ilk defa 1914'de Birleşik Krallık yerel idare sisteminde tek olarak kurulan Londra büyük şehri kontluk idaresinin başarıları incelenmekte iken resmi olarak devlet belgelerine geçmiştir. 1972'de İngiltere yerel idare reformu yapılmadan bu şehirleşmiş bölgeye "Güney Doğu Lancashire ve Kuzey Doğu Cheshire" isminin İngilizce baş harflerinden oluşan SELNEC adı verilmekteydi ve SELNEC bolgesi o zamanki 70 değişik yerel idare birimin içinde bulundurmakta idi. Bir Greater Manchester yörel idaresi kurulması teklifi ilk defa 1935de yerel bir günlük gazetede teklif edilmiştir ve sonra bu teklif yerel idareciler tarafından tartışma konusu olmuştur. Ancak resmen bu konunun ayrıntılı olarak incelenip yeni yerel idare kurma tavsiyeleri 1969'da yayımlanan "Radcliffe-Maud Kraliyet Komisyonu Raporu"'nda bulunmaktadır. Bu raporda SELNEC adlı günümüzdeki metropoliten kontluk bölgesinden daha büyük bir bölgede bir stratejik yörel idare kurulması tavsiye edilmişti. Bu rapora uyularak 1969'da tanimlanan SELNEC bölgesindeki yolcu ulaşımını planlanıp koordine edilmesi için SELNEC adlı bir kamu kurumu ortaya çıkartıldı. Fakat 1970'de iktidara gelen Muhafazakar Parti hükümeti "Radcliffe-Maud Raporu" tekliflerini kabul etmedi. 1972'de hazırlanıp kabul edilen ve İngiltere ülkesinde bulunan yerel idareleri kökünden reform eden "1972 Yerle İdare Kanunu" günümüzdeki törensel kontluk sınırları içinde bulunan bölgede iki seviyeli bir yerel idare sistemi kurdu. "Greater Manchester Matropoliten Kontluğu" idare meclisi ve ona bağlı yürütme idaresi birinci seviyede genellikle kanunla tam olarak belirtilmiş stratejik siyasetleri ortaya çıkartmak ve yürütme görev yetkilerine haizdi. Bu kontluk merkezi Manchester'de idi. Onun altında bulunan 10 tane "metropoliten bölge veya borough veya şehir" ikinci seviyede yerel idare olarak kurulup organize edilmişlerdi. 1974'de resmen yürürlüğe giren bu kanuna göre 1989'da kadar Greater Manchester Metropoliten kontluğu bu iki-seviyeli yörel-yerel idare sistemini uyguladı. Bu dönemde birinci seviyeli Greater Manchester kontluk idaresinin politik kontrolü (diğer metropoliten kontlukların konseylerinin politik kontrolü gibi) seçimle gelen İşçi Partisi üyeleri elindeydi ve 1979'dan sonra merkezi hükümeti kontrol eden Margaret Thatcher başbakanlığı altındaki Muhafazakar Parti merkezi hükümeti ile çatışma halindeydiler. En sonunda Parlemento'yu kontrol eden Margeret Thatcher hükümeti politik nedenlerle "1985 Yerel İdare Kanunu" çıkartarak 31 Mart 1986'dan itibaren birinci sevileli yerel idare olan "Greater Manchester Kontluğu"'nu lahvetti; kontluk konseyini ve kontluk yürütme idaresini kapatıp dağıttı. Greater Manchester Metropoliten Kontluğu'nun görev ve yetkilerinin büyük çoğunluğu o zamana kadar bu kontluk altında bulunan "metropoliten bölgeler, boroughlar veya şehirler" yerel idarelerine geçti ve bu yerel idareler "tek-seviyeli metropoliten yerel idare" olarak idareye başladılar. Fakat 1986'dan sonra itfaiye, kurtarma gibi acil hizmetler ve kitle yolcu taşıma hizmetleri kontluk seviyesinde stratejik olarak yürütülmeye devam edildi ve bunların idaresi tek-seviyeli matropoliten bölgelerin konseyleri temsilcilerinden oluşan "Ortak Kurul"lar tarafından yapılmaya başlandı. Bu ortak kurullar "Greater Manchester Yerel İdareleri Birliği (AGMA)" adı ile kurumlandılar. Greter Manchester Metropoliten Kontluğu hukuken ortadan kaldırılmadığı için 1986dan beridi hala kanunen yürürlüktededir. Bu kontluk bir coğrafi bölge olarak refere edilmektedir. Avrupa Birliği için istatistikler için İstatistikler için Bölgesel Birimler Sınıflandırılması'na göre "Greater Manchester Metropoliten Kontluğu" bir NUTS 2 tipi idari bölüm olduğu kabul edilmektedir. Kraliyet seremonileri için Greater Manchester 1974'den beridir eski geleneklere bağlı olarak bir "lieutenancy bölgesi" olup devamlı törensel olarak Kraliçe Temsilci bulunmaktaydı. "1997 Lieutenancy Kanunu" çıkartıldıktan sonra bu bağlantı ve kurumlar kanunlaştırılmış ve "Greater Manchester Kontluğu" bir "törensel kontluk" olarak kabul edilmiştir. Nisan 2011'de Greater Manchester sınırları içinde ekonomik gelişme, ekonomik yenilenme ve kamu kitle yolcu taşıması için görev ve yetkiler kullanmak üzere "Greater Manchester Birleşik Yerel İdaresi" adlı bir kurum ortaya çıkartılmıştır. Alt-bölümleri 1974 ile 1986 döneminde Greater Manchester Metropoliten Kontluğunun alt seviyesinde ikincil seviyede bulunan ve 1986dan sonra Greater Manchester lahvedilip törensel metropoliten kontluğa dönüştürüldükten sonra tek seviyeli yerel idare statüsü kazanan "metropoliten bölgeler (metropoliten borough)" şu haritada gösterilmektedir: Bu alt bölümler, haritaları ve içlerinde bulunan önemli yerleşkeler şu gösterimde özetlenmiştir: Demografi Birleşik Krallık'ta nüfus sayımları 10 yılda bir yapılmaktadir ve 2011 sayımı yapılmış olmakla beraber sonuçlar daha belli olmamıştır. Greater Manchester 1972de kurulmakla beraber, o zaman içine dahil olan eski yerel idareler için nüfus sonuçleri elde bulunduğu için, yapılan yeni hesaplarla Greater Manchester sınırları içindeki nüfusun 10 yıllık nüfus sayımlarına göre nasıl değiştiği bulunmuştur. Greater Manchester için nüfus sayımlarına gore nüfusun gelişmesi şu gösterimde izlenebilir:: Kişi Colors= id:lightgrey value:gray(0.9) id:darkgrey value:gray(0.7) id:sfondo value:rgb(1,1,1) id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:750 height:400 PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:2750000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:1000000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:50000 start:0 BackgroundColors = canvas:sfondo BarData= bar:1801 text:1801 bar:1811 text:1811 bar:1821 text:1821 bar:1831 text:1831 bar:1841 text:1841 bar:1851 text:1851 bar:1861 text:1861 bar:1871 text:1871 bar:1881 text:1881 bar:1891 text:1891 bar:1901 text:1901 bar:1911 text:1911 bar:1921 text:1921 bar:1931 text:1931 bar:1941 text:1941 bar:1951 text:1951 bar:1961 text:1961 bar:1971 text:1971 bar:1981 text:1981 bar:1991 text:1991 bar:2001 text:2001 PlotData= color:barra width:20 align:left bar:1801 from:0 till: 328609 bar:1811 from:0 till: 409464 bar:1821 from:0 till: 526230 bar:1831 from:0 till: 700486 bar:1841 from:0 till: 860413 bar:1851 from:0 till: 1037001 bar:1861 from:0 till: 1313550 bar:1871 from:0 till: 1590102 bar:1881 from:0 till: 1866649 bar:1891 from:0 till: 2125318 bar:1901 from:0 till: 2357150 bar:1911 from:0 till: 2617598 bar:1921 from:0 till: 2660088 bar:1931 from:0 till: 2707070 bar:1941 from:0 till: 2693775 bar:1951 from:0 till: 2688987 bar:1961 from:0 till: 2699711 bar:1971 from:0 till: 2729741 bar:1981 from:0 till: 2575441 bar:1991 from:0 till: 2569700 bar:2001 from:0 till: 2482352 PlotData= bar:1801 at: 328609 fontsize:S text: 328,609 shift:(-8,5) bar:1811 at: 409464 fontsize:S text: 409,464 shift:(-10,5) bar:1821 at: 526230 fontsize:S text: 526,230 shift:(-10,5) bar:1831 at: 700486 fontsize:S text: 700,486 shift:(-10,5) bar:1841 at: 860413 fontsize:S text: 860,413 shift:(-10,5) bar:1851 at: 1037001 fontsize:S text: 1,037,001 shift:(-10,5) bar:1861 at: 1313550 fontsize:S text: 1,313,550 shift:(-10,5) bar:1871 at: 1590102 fontsize:S text: 1,590,102 shift:(-10,5) bar:1881 at: 1866649 fontsize:S text: 1,866,649 shift:(-10,5) bar:1891 at: 2125318 fontsize:S text: 2,125,318 shift:(-10,5) bar:1901 at: 2357150 fontsize:S text: 2,357,150 shift:(-10,5) bar:1911 at: 2617598 fontsize:S text: 2,617,598 shift:(-10,5) bar:1921 at: 2660088 fontsize:S text: 2,660,088 shift:(-10,5) bar:1931 at: 2707070 fontsize:S text: 2,707,070 shift:(-10,5) bar:1941 at: 2693775 fontsize:S text: 2,693,775 shift:(-10,5) bar:1951 at: 2688987 fontsize:S text: 2,688,987 shift:(-10,5) bar:1961 at: 2699711 fontsize:S text: 2,699,711 shift:(-10,5) bar:1971 at: 2729741 fontsize:S text: 2,729,741 shift:(-10,5) bar:1981 at: 2575441 fontsize:S text: 2,575,441 shift:(-10,5) bar:1991 at: 2569700 fontsize:S text: 2,569,700 shift:(-10,5) bar:2001 at: 2482352 fontsize:S text: 2,482,352 shift:(-10,5) TextData= fontsize:S pos:(20,20) text:Kaynak - Vision of Britain Ekonomi Greater Manchester'in ekonomisi Sanayi Devrimi döneminde hızla gelişip Manchester ve civarındaki birçok kent ve kasaba önemli sanayi şehirlerine dönüştüler. Dünyada fabrika şeklinde ilk pamuklu dokuma üretim birimi şimdi Greater Manchester içinde Oldham yakınlarında bulunan Royton adlı kasabada kurulmuştur. Greater Manchester metropoliten kontluğu sınırları içinde çok sayıda 18., 19. ve 20. yy. başında çok önemli dokuma ve tekstil sanayileri bulunan ama günümüzde nerede hepsinin üretimi durmuş; kapanmış ve çoğu yerle bir edilmiş eski "fabrika kent veya kasabaları" bulunmaktadır. Bu dokuma sanayinin en son çöküş ve ortadan silinis süreci 20. yy başında başlayıp 20. yy ikinci yarısında sona ermiştir. Ama bu kontluk bölgesinde dokuma sanayiin ortaya çıkarttığı çökme süreci daha önce de 19. yy.da da kendini göstermişti. Amerikan İç Savaşı (1861-1865) döneminde ABD'den dokuma sanayiinin ham maddesi olan pamuk'un savaş dolayısıyla gelmemesi nedeni ile bu savaş döneminde ve hemen sonraki dönemde o zaman Lancashire ıçinde bulunan fabrikalar kapanmış ve bölge "Lancashire Pamuk Kıtlığı" adı verilen büyük işsizlik ve kıtlık geçirmiştir. 19. yy.da dokuma sanayi çökümden kurtulmuş ise de 20. yy. çökmesi sonucu dokuma ve tekstil sanayii Greater Manchester kontluk arazisinden nerede ise kaybolmuştur. Fakat çok büyük gayret ve yatırımlarla kontluğun endüstriyel bünyesi yeniden yapılmış ve tümüyle değiştilmiştir . Bu yeni yapılanmaya en güzel örnek "Salford Quays" adlı büyük gelişme uygulamasıdır. Bu projenin ismi ve uygulandığı yer Salford'daki eski doklar, rıhtımlar ve liman tesisleridir. 1887-1894 döneminde büyük yatırımla açılan 58 km uzunluktaki "Manchester Gemi Kanalı" kara içinde buluan Manchester'i Britanya'nın üçüncü büyük limanı haline getirmişti ve bu limanın dokları, indirip-bindirme tesisleri ve depo-antrepoları "Salford Quays"'de idi. 1970li yılların ortasında genellikle denizcilik ve liman tesislerinde "konteyner" kullanımı nedeniyle bu kanal çok az kullanılır olmuştu ve 1982'de dok tesisleri kapatılıp ıskartaya çıkarıldı. 1983'de Salford Şehri metropoliten bölge yerel idaresi merkezi hükümet mali yardımıyla yaklaşık 90 hektarlık bu dok ve liman tesislerini satın aldı; ismini "Salford Quays" 'e değiştirerek 1985'de yayımlanan bir plana göre gelişme yatırımlarına başladı. Bu gelişme sonucunda kamu sektörüne ait "Lowry" adı verilen büyük bir sergi ve görsel sanatlar merkezleri; "Kuzey'de Imperial Savaş Müzesi", "MediaCityUK" adlı BBC radyo-televizyon idari binaları ve büyük stüdyoları ortaya çıktı ve özel sektör tarafından da iş idare binaları; oteller ve çok-katlı lüks apartımanlar yapıldı. Günümüzde Graeter Manchester matropliten kontluğunun ekonomik üretim gücünü gösteren gösterge olan gayrisafi bölgesel katma değer £42milyar'ı geçmiştir. Şu tablo (2005 itibarıyla) Greater Manchester Metropoliten Kontluğu'nda değişik temel sektörlerin ekonomik gayrisafi katma değerlerini cari fiyatlarla (£milyon) göstermektedir. :Notlar: Bunlar yuvarlak sayılar olduğu için toplama değişik sonuç verebilir. Tarım içinde avcılık ve ormancılık; sanayi içinde enerji ve inşaat ve hizmetler içinde indirekt şekilde ölçülmüş finans sektörü katkıları bulunur. Bu kontluğun merkez şehri olan Manchester, Birleşik Krallığı'nın en önemli üretim merkezlerinden biri olmakla kalmayıp aynı zamanda medya, yüksek eğitim, güzel sanatlar, görsel sanatlar merkezi de olmuştur. 2006da işletme idarecileri arasında yapılan ve yayımlanan bir ankete göre Birleşik Krallık'ta bir işletme kurulmasına en uygun yerleşke Manchester şehridir. Manchester şehrinin Birleşik Krallık'ta yabancı turistlerin ziyaret ettikleri şehirler arasında üçüncü sırada olduğu da bir araştırmadan ortaya çıkmıştır. Görülebilecek yerler

Greater Manchester panoramasi ve yerel idare merkezleri

Dosya:Bury Town Hall.jpg|Bury Şehir Konağı Dosya:Bolton Town Hall 2007.jpg|Bury Şehir Konağı Dosya:ManchesterTownHall OwlofDoom.jpg|Manchester Şehir Konağı Dosya:Oldham Civic Centre.jpg|Oldham Yerel İdare Merkezi Dosya:Municipal Offices, Rochdale.jpg|Rochdale Belediye Ofisleri Dosya:Swinton Town Hall.jpg|Salford Yerel İdare Merkezi Dosya:Stockport Town Hall (1).jpg|Stockport Şehir Konağı Dosya:Tameside Council Offices.jpg|Tameside Yerel Idare Konsyi Ofisleri Dosya:Trafford-town-hall3.jpg|Trafford Şehir Konağı Dosya:Wigan Civic Centre.jpg|Wigan Yerel İdare Merkezi

* Ingilizce Wikipedia "Greater Manchester" maddesi Dış bağlantılar * * www.visitmanchester.com Greater Manchester icin resmi turizm kilavuzu. * www.agma.gov.uk, the Association of Greater Manchester Authorities. * www.gmcro.co.uk Greater Manchester Kontlugu tarihi arsivleri * www.gmpte.com Greater Manchester Yolcu Tasima Idaresi - Greater Manchester'de otobus, tren ve tramvay hizmetleri icin danisma websitesi.

Kaynaklar

Vikipedi

Greater Manchester

Greater Manchester Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar