Türkçe Bilgi: Hint Ayaklanması, 1857

Hint Ayaklanması, 1857 10 Mayıs 1857'de Meerut şehirinde bulunan

Şirketi ordusuna bağlı olan sepoy askerlerinin isyanı ile başladı. Fakat bu ayaklanma İngilizlere bağlı olan, Yukarı Ganj Nehri ovası ve orta

Hindistan

, diğer

Hindistan

bölgelerindeki askerlere ve sivil halk arasında yayıldı. Esas askeri çarpışmalara günümüzdeki

Hindistan

eyaletleri olan Uttar Pradesh, Bihar, kuzey Madhya Pradesh ve Delhi'de oldu. Bu ayaklama İngiltere'nin

Hindistan

'da ana idare ajanı görevi yapan Batı

Hindistan

Şirketi'nin özellikle yukarı Ganj ile merkezi

Hindistan

bölgesine yayılmış olan iktidarını büyük ölçüde sarsıntıya soktu.

1857'deki olayların en önemli niteleği olaylarain ciddiyeti, büyüklüğü ve yaygınlığı ile bir kısa dönem için
Britanya
'nın büyük Ganj Nehri ovası üzerinde olan siyasi hakimiyetini tehlike altına sokmasıdır.

Bu ayaklanmanın

Britanya

lılar tarafından kontrol edilmesi ancak 20 Haziran 1858'de

Britanya

lıların "Gwalior Devleti"'nin zaptetmelerinden sonra olmuştur. Ama

Hindistan

'ın bazı bölgelrinde, örneğin Avadh devletinde, ayaklanma Avrupalıların ve özellikle İngilizlerin

Hindistan

'da bulunmasına karşı bir milli Hint ayaklannması şeklinde görüldü. Ayaklanmadan 50 yıl sonra

Hindistan

'da gelişen milliyetcilik ve bağımsızlık hareketi için bu ayaklanmada büyük rol oyanayanlar, örneğin Jhansı Ranisi Lakshmibaı, bir milli kahraman gözü ile görünmeye başlandı; Buna rağmen ayaklanma

Hindistan

'ın

Britanya

tarafından idaresinde bir devrim yaratmıştır. 1858'de "Doğu

Hindistan

Şirketi" lahvolmuş ve

Britanya

devleti bu şirketin bütün görevlerini üzerine almıştır. Bu tarihten sonra

Hindistan

tümüyle resmen

Britanya

'nın Kraliyet hükümetine bağlanmıştır ve bu krala bağlı devlet yeni bir adla

Britanya

Raj'ı olarak isimlendirilmiştir.

Britanya

devleti

Hindistan

askeri sisteminde, devletin mali kontrol sisteminde ve merkezi ve yörel hükümet sistemlerinde ciddi olarak derin reformlar uygulanmıştır. 19. yüzyıl başlarında Şirket arazilerinde Genel Vali olan Birinci Wellesley Markisi Richard Wellesey, Şirketin kontrolü altına aldığı arazileri daha hızla genişletmek için yeni bir strateji ve politika uygulamaya başladı. Bu strateji ve politika 20 yıl kadar uygulandıktan sonra Şirket'in kontrolü altındaki arazilerin hızla genişleyip hemen hemen tüm

Hindistan

'ı kapsaması gerçeğini ortaya çıkarttı. Bu stratejinin uygulaması ilk safhasında ya Şirket ile yörel devlet idarecileri arasında bir "Alt-üst hükümdarlık tanımı antlaşması" imzalanması ile Şirket'in üst hükümdar olmasının kabul edilmesi ya da doğrudan doğruya askeri çatışma, işgal ve ilhak şeklinde yapıldı. "Alt-üst hükümdarlık tanımı antlaşması" imzalanması ile Şirketin üst hükümdarlığının kabul edilmesi politikası ile bir sıra Hindu mihraçeler ve Müslüman nevablar tarafından idare edilen "Yerli Devletler" veya "Prenslik Devletleri" ile ortaya çıkartıldı. Buna karşılık Pencap Bölgesi, Puştun Kuzey-Batı Sınırlar Vilayeti ve Keşmir'de 1849'da yapılan İkinci İngiliz-Sikh Savaşı sonunda Şirket ordusunun askeri galibiyeti neticesi olarak bu bölgeler Şirket doğrudan doğruya idare ettiği arazilerine ilhak edildiler. Ancak 1850'de yapılan bir anltlaşma ile önceden ilhak edilmiş Keşmir arazileri Jamnu bölgesinde hüküm süren Dogra Hanedanı'na satıldı ve Keşmir, böylece Şirketin üst hükümdarlığı altında bir alt Prenslik Devletine dönüştü. 1801'de ortaya çıkan Nepal ile Şirket arasında ki sınır anlaşmazlıkları gittikçe ciddileşerek 1814-1816 İngiliz-Nepal Savaşları'na yol açtı. Bu savaşta Şirket ordularının galibiyeti, sonradan

Britanya

Hindistan

koloni ordusunda çok özel rol oynayacak askerler olan Gurkha'ların

Britanya

lılar kontrolü altına geçmesine neden oldu. 1854'de Berar Bölgesi Şirket arazilerine ilhak edildi ve iki yıl sonra Avadh devleti arazileri de Şirket'e ilhak edildi. Böylece pratikte "

Britanya

Doğu

Hindistan

Şirketi" bir

Britanya

'dan imtiyaz almış olan şirket olmaktan çok ileri giderek,

Hindistan

'ın hemen hepsini kontrol eden bir özel hükümetli bir devlet şekline bürünmüş oldu. ==Ayaklanmanın nedenleriGenel görünüm 1857

Hindistan

Ayaklanması, tek bir olay neticesinde ortaya çıkmış değildir ve zaman içinde birçok faktörün birleşip toplanmasından dolayı ortaya çıkmıştır. "Sepoy"lar, Şirket'in silahlı kuvvetleri için, çoğunluğu Hindu ve MÜslüman dininde olan, yerel bölgeden toparlanmış askerlerdi. Ayaklanmadan hemen önce bu Şirket silahlı kuvvetlerinde 50.000

Britanya

'lı asıllı askerin yanında, 200.000 sayıda "sepoy" askeri mevcut bulunmaktaydı. Bu Şirket silahli kuvvetleri üç "Başkanlık Ordusu"'na bölünmüş idi: Bombay Başkanlık Ordusu; Madras Başkanlık Ordusu ve Bengal Başkanlık Ordusu. "Bengal Başkanlık Ordusu"na alınan sepoy askerleri Lucknow şehri civarındaki"Avadh" bölgesinde ve Bihar bölgesinde yaşayanlardan kontrat ile toplanmakta ve askere alınacaklarda Hint kast sistemi'mi içinde, "Brahmin" ve "Rajput" gibi, yüksek kastlara bağlı olmaları şart aranmaktaydı. Hatta toplanan askerlerin nutlaka daha düşük kastlara ait olmamaları hakkında bir genelge yayınlanmış ve asker toplayıcılarının bu genelge şartlarını çok sıkı olarak uymaları emirleri hazırlanmış ve her asker toplayıcı grubun bu emirlere çok sıkı uymaları gerekleştirilmişti. Buna karşılık, Bombay Başkanlık Ordusu ve Madras Başkanlık Ordusu için toplanan askerin kast aslına bakılması kabul edilmemişti ve bu ordulara dahil olan sepoy askerlerin yüksek kast asıllı olmaları gerekmediği için, bu ordular her türlü kasttan olan

Hindistan

lı sepoy askeri kabul etmekteydi. "

Bengal Ordusu

"'nda kast sisteminin büyük rol oynaması ayaklananmaya önayak olan ilk sepoy isyanlarında önemli etkenlerden başında gelmiştir. Bu orduya katılan sepoy askerlerde sadece belirli yüksek kasta dahil olma niteliği aranmaya başlanmıştı ve bir asker için en önemli nitelikler olan fiziksel uygunluk; askeri emirlere itaaat etme; emirlere karşı daima iyi tabiatlı karşılık verme; cesaret gibi nitelikler hiç asker seçiminde aranan nitelikler olmamaya başlamıştı. Sepoy askerleri arasında çıkan önemli bir şikayet konusu ise

Britanya

lıların 25 Temmuz 1856'da yeniden yürürlüğe getirdikleri "Genel Hizmet Asker Alma Kanunu" oldu.

Bengal Ordusu

'na alınan askerler için o zamana kadar sadece yürüyerek gidebilecekleri bölgelerde hizmet görecekleri bir asker alma kontratı şartı idi. Bu kontrata göre alınan sepoy askerlerini yabancı ve denizaşırı ülkelerde hizmet görmeleri gerekmemekteydi.

Britanya

lılar

Bengal Ordusu

nda bulunan 6 "Genel Hizmet" Taburu için alınan askerlerle yapılan kontratlarda "denizaşırı hizmet" öngörülmüştü ve ona göre değişik maaş ve bu hizmet için özel prim almaktaydılar. Yine

Bengal Ordusu

yanında daha küçük olan "Madras Ordusu" ve "Bombay Ordusu" için alınan askerlerin denizaşırı hizmet görmeleri hizmet kontratlarında bulunmaktaydı. Fakat "Doğu

Hindistan

Şirketi" ancak denizden gidilebilen "Burma" 'ya ve "Çin"'e kolonici ve istismarcı elini uzatmış ve buralarda eline geçirdiği menfaat ve imtiyazlarını korumak üzere bu bölgelere

Hindistan

'da bulunan silahlı kuvvetlerinden birlikler göndermişti. Bu birlikler arasında

Bengal Ordusu

birliklerinin bulunması bu ordunun asker alma şartlarına göre imkansızdı. 1848-1856 dönemine "

Hindistan

Genel Valisi" olan "James Broun-Ramsay; 1. Dalhousie Lordu" bu ayrımı uygunsuz görüp İngiltere'deki Şirket merkezinden de pozitif yanıt alıp yeni bir "Genel Hizmet Asker Alma Kanunu" hazırlatmış ve bu kanun 1856'da yeni Genel Vali "Charles Channing" tarafından imzalanıp yürürlüğe girmişti. Bundan böyle

Bengal Ordusu

'na alınacak sepoy askerlerinin deniz aşırı bölgelerde de hizmet görmesi askere alma şartları arasına alınmıştı. Bu tarihten önce alınan sepoy askerlerinin bu yeni şartlara uymaları gerekmediği açıklanmıştı. Ama

Britanya

lı idarecilerinin

Hindistan

lıra verdikleri sözlerini hiç tutmadıklarını gayet iyi bilen sepoy askerleri bunda da

Britanya

lı idarecilere inanmamaktaydılar. Bengal ordusu sepoy askerlerinin bir diğer korkusu da eskisi gibi baba ve oğulların geleneksel olarak

Hindistan

Bengal Ordusu

askeri olmasını

Britanya

lı idarecilerinin uygulamayacağı ve oğulları ve onların oğullarının eski geleneksel

Bengal Ordusu

hizmetine giremiyecekleri idi. Sepoy askerlerinin bir son şikayeti ise

Bengal Ordusu

içinde, hizmet yılına bağlı olan, terfi meselesi idi. Bu orduya asker yazılanlar yıllar boyunca hizmet gördükçe uygun ve düzgün bir şekilde asker ve subay rütbeleri arasında terfi etmeleri öngörülmüştü ve sepoy askerleri bunun uygulanacağini düşündüleri için asker yazmayi kabul etmekteydiler. Fakat 19. yuzyıl ortasında Şirket idarecileri ordularına özellikle birçok Avrupa asıllı subay almışlar ve

Hindistan

asıllı terfi sırası gelmiş olan

Hindistan

lı asker ve subayların terfilerini geçiktirmeye başlamışlardı. Bu gelişim sadece

Hindistan

lı sepoy askerlerinin rütbe terfilerini geçiktirilmesi ile kalmamakta ve bu sepoy askerlerinin yüksek rütbeye geçme imkanlarının da önü alınmakta idi. Buna ek olarak birçok emekli edilen sepoy askeri düşük rütbelerden emekli oldukları için aldıkları emeklilik maaşları da umup beklediklerinden daha düşük olmaktaydı. These rifles had a tighter fit, and used paper cartridges that came pre-greased. To load the rifle, sepoys had to bite the cartridge open to release the powder. The grease used on these cartridges included tallow derived from beef; which would be offensive to Hindus, or lard derived from pork; which would be offensive to Muslims. At least one British official pointed out the difficulties this may cause: "unless it be proven that the grease employed in these cartridges is not of a nature to offend or interfere with the prejudices of caste, it will be expedient not to issue them for test to Native corps" However, in August 1856, greased cartridge production was initiated at Fort William, Calcutta, following British design. The grease used included tallow supplied by the Indian firm of Gangadarh Banerji & Co. By January, the rumours were abroad that the Enfield cartridges were greased with animal fat. Company officers became aware of the rumours through reports of an altercation between a high-caste sepoy and a low-caste labourer at Dum Dum. The labourer had taunted the sepoy that by biting the cartridge, he had himself lost caste, although at this time such cartridges had been issued only at Meerut and not at Dum Dum. There had been rumors that the British sought to destroy the religions of the Indian people, and forcing the native soldiers to break their sacred code would have certainly added to this rumor, as it apparently did. The British were quick to reverse the effects of this policy in hopes that the Indians would be quelled. On 27 January, Colonel Richard Birch, the Military Secretary, ordered that all cartridges issued from depots were to be free from grease, and that sepoys could grease them themselves using whatever mixture "they may prefer". A modification was also made to the drill for loading so that the cartridge was torn with the hands and not bitten. This however, merely caused many sepoys to be convinced that the rumours were true and that their fears were justified. Additional rumours started that the paper in the new cartridges, which was glazed and stiffer than the previously used paper, was impregnated with grease. The Indians were therefore not convinced that the British had no desire of degrading the Indian religions. -->

Sivil halkın hoşnutsuzluğu

Bu ayaklanmaya katılan sivil halkında

Britanya

lılara idaresinde büyük hoşnutsuzlukları bulunmaktaydı. Bu konu büyük tartışmalara ve "taraflılık" ithamlarına yol açmaktadır. İngiltere ve kolonici tutumlarını kabul edenler için 1857 Hint Ayaklanması sadece bir askeri isyandır ve çeşit çeşit açıklamalar yapılarak

Hindistan

sivil halkının hoşnutsuzluğu ya hiç ele alınmamaktadır veya hoşnutsüluklara özel şahsi garez olarak açıklanmaktadır. Diğer taraftan

Hindistan

miliyetçileri ve Marksist politikaci ve tarihciler bu ayaklanmayı bir halk hareketi; bir sınıf savaşı; bir ülkenin kolonicilere karşı direnmesi ve bağımsızlık kazanması içinde bir büyük aşama olarak görmektedirler. Burada tarafsızlık prensipleri uygulanmasına mümkün olduğu kadar çalışalacaktır ama bu tutumun devamlı tenkitlere de uğrayacağı gayet tabi olduğu kabul edilmektedir. Gecek veriler incelenirse 1857 Hint Ayaklanması'na sivil halkın katılmasının geografik olarak homojen olmadığıdır. Örneğin birbirine komşu olan "Muzaffarnagar" ile "Meerut" bölgeleri verilebilir. "Muzaffarnagar" bolgesinde Şirket tarım enfrasturukturine destek verip sulama tesisleri yaptırmisti; bu nedenle bölgedeki halk nisbeten zengindi; Sirket idaresinden memnundu ve bu bolgede ayaklanma sırasına hiçbir çatışma olmamıştı. Ama bu arazilere komşu olan Meerut bolgesi ayaklanmanın nüvesini sağlamıştı. Özellikle isyana katılan hoşnutsuz sivil halk üç değişik kısımdan ele alınabilir: #devlet idarecilerin ve soyluların hoşnmutsuzlukları' #kırsal alanlarda büyük toprak sahiplilik hakları olanlar; #köylüler.

İsyana katılan devlet idarecileri

İsyana katılan sivil devlet idarecileri Şirket'in ilk "

Hindistan

Genel Valisi" Dalahousie tarafından ortaya konulan "Hak Kaybetme Doktrini (Doctrine of Lapse)" uygulanmasından çok şikayetçilerdi. Bu doktrine göre Şirket bir bölgeyi arazisine ilhak ettiği zaman veya bir antlaşma ile Doğu

Hindistan

Şirketi bir üst idareci devlet olarak kabul edildiği zaman eski veraset usulleri uygunlaması genel olarak sona ermekte ve haklar Doğu

Hindistan

Şirketi eline geçmekte idi. Bu hakların kaybedilmesi özellikle bir devlet idarecisinin haklarının devlet idarecisinin erkek oğul varisi olamadığı hallerde; yani doğrudan baba-çocuk arasında "vareset" ile mirasçı veya veriş olmazsa; Şirketin o devlete ait topraklar üzerindeki idarecinin haklarıni ve devlet idaresini eline geçirmesiidi. Bu cok şikayet doğurmakta idi.

Hindistan

'da geleneksel olarak doğrudan doğruya varisi olmayan devlet idarecileri idarecelik haklarını "evlatlık" olarak edindiklerine geçirmekte idiler. Bu yeni doktrinle

Hindistan

lı idareciler ülkelerinin idaresini miras olarak verme ve devretme haklarını kaybetmekte idiler. Şirket bu yeni doktrini kullanarak prenslik devletleri olan Satara (1848); Jaipur ve Sambalpur (1849); Nağpur ve Jhansı (1854); Thanjavur Maratha Krallığı (1855); Arcot (1855); ve Udaipur (1856) devletlerini ilhak etmişti. Ayrıca Şirket, Avadh devletini 1856'da hükümdarının idare gücününü kötüye kullandığını iddia ederek "Hak Kaybetme Doktrini" kullanarak Avadh'i işgal edip ilhak etmişti. Şirketin bu doktrini kullanarak eline geçirdiği arazilerden yıllık 4 milyon sterlin ekstra gelir kazanmayı başardığı belgelenmştir. Hint Ayaklanması'nın baş idarecilerinden olan Nana Sahib "Maratha Konfederasyou Devleti" 'nin Peşvak adlı devlet başkanı olan "Baji Rao II"'nın resmi evlatlığı olup onun mirasçısı idi.

Britanya

lı Şirket bu devlet arazilerini ilhak etmiş; bunlara karşılık olarak Peşvak olan Baji Rao II'ya yılda £80.000 emeklilik maaşı taahüt edip onu sürgüne göndermişti. Fakat Bajı Rao II sürgünde ölünce varisi olan Nana Sahib'e ne Şirket'in eline geçirdiği toprak hakları verilmişti ne de bunlara karşılık Şirket'in vermeği taahüt ettiği yıllık emeklilik maaşı verilmişti. Diğer bir soylu ayaklanma idarecisi Jhansı devletinin "Rana" adlı hükümdarının karısı olan "Rana Lakshmi Bai" idi. Bu kadın Jhansı Miharacesi olan Gangadhar Rao ile evlenmiş; cocukları öldükten sonra Miharece'nin kuzeninin oğlu olan Dumadar Rao'u evlat edinmişler ve onu mihraçe varisi olarak kabul etmişlerdi. Miharece ölünce Şirket bu veraseti "Hak Kaybetme Doktrini"'ni kullanarak kabul etmemiş; Dumadar Rao'yi mihraçe yapmamış ve bu devleti ilhak etmişti. Şirket mihraçenin dul karısı olan "Rana Lakshmi Bai"'yi de mihraçenin resmi ikameti olan kale/saraydan ayrılmasını emretmiş ve güya ona bir teveccüh olarak yıllık 40.000 rupi maaş vermeyi kabul etmişti. Şirketin "Awadh"' devletinin idarecesini kötü idarecelik ile itham edip bu doktrini uygulayıp "Awadh" ülkesini kendi askerleri ile işğal edip devleti ilhak etmesi ise bütün

Hindistan

prenslik devlet idarecilerini büyük endişeye sokmuştu. Awadh ülkesinde Şirketin bu politikası bu ülkedeki sadece devlet idarecilerinin değil; tüm soyluların ve toprak uzerinde haklari olanlarin ayaklanmaya katılmasına yol açmıştı.

Kırsal alanlarda büyük toprak sahiplilik hakları olanlar

Köylüler

Bengal OrdusuAyaklanmanın başlamasıMangal Pandey

Meerut ve DelhiAyaklanmaya destek verenler ve aleyhtarları== AyaklanmaAyaklanmanın ilk safhaları

Delhi kuşatması

Kanpur kuşatması

Lucknow kuşatması

Merkezi

Hindistan

kampanyası

Diğer

Hindistan

bölgeleriAyaklanma bastırılması sonuçlarıHindistan

Hint Ayaklanması, 1857

Hint Ayaklanması, 1857 Hakkında Detaylı Bilgi

Britanya

Hindistan

Hindistan

Hindistan

Hindistan

Hindistan

Hindistan

Hindistan

Britanya

Britanya

Britanya

Hindistan

Hindistan

Hindistan

Hindistan

Britanya

Hindistan

Britanya

Hindistan

Britanya

Britanya

Britanya

Hindistan

Hindistan

Britanya

Hindistan

Britanya

Britanya

Hindistan

Britanya

Hindistan

Hindistan

Britanya

Hindistan

Bengal Ordusu

Britanya

Bengal Ordusu

Britanya

Bengal Ordusu

Bengal Ordusu

Hindistan

Hindistan

Bengal Ordusu

Hindistan

Bengal Ordusu

Britanya

Hindistan

Britanya

Hindistan

Bengal Ordusu

Britanya

Bengal Ordusu

Bengal Ordusu

Hindistan

Hindistan

Hindistan

Sivil halkın hoşnutsuzluğu

Britanya

Hindistan

Hindistan

İsyana katılan devlet idarecileri

Hindistan

Hindistan

Hindistan

Hindistan

Hindistan

Britanya

Hindistan

Kırsal alanlarda büyük toprak sahiplilik hakları olanlar

Köylüler

Bengal OrdusuAyaklanmanın başlamasıMangal Pandey

Meerut ve DelhiAyaklanmaya destek verenler ve aleyhtarları== AyaklanmaAyaklanmanın ilk safhaları

Delhi kuşatması

Kanpur kuşatması

Lucknow kuşatması

Merkezi

Hindistan

Diğer

Askeri reorganizasyonTarihçilerin bakışları Kaynakça Ayrıca bakınız *Doğu
Hindistan
Şirketi