Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Kitap Yakımı ve Bilginlerin Gömülmesi

Kısaca: Kitap yakımı ve bilginlerin gömülmesi (geleneksel Çin yazısı: 焚書坑儒, basitleştirilmiş Çin yazısı: 焚书坑儒; pinyin: Fénshū Kēngrú), Çin'de Qin Hânedanlığı döneminde M.Ö 213 - M.Ö 206 târihleri arasında yapılmış olan ve birkaç kitap tür hâriç bütün kitapların alenen yakılarak tahrîbiyle sonuçlanıp bugüne kadar unutulamayan, târihe çizgisini koymuş eski bir sansür uygulanmasıdır. ...devamı ☟

Sansür Kitap yakımı ve bilginlerin gömülmesi (zh-tsp|t=焚書坑儒|s=焚书坑儒|p=Fí©nshÅ« KÄ“ngrú), Çin`de Qin Hanedanlığı döneminde 213-206 tarihleri arasında yapılmış olan ve birkaç kitap tür hariç bütün kitapların alenen yakılarak tahribiyle sonuçlanıp bugüne kadar unutulamayan, tarihe çizgisini koymuş eski bir sansür uygulanmasıdır.

Kitapların yakılması

``Büyük Tarihçiler`in Kayıtları``ndan ilk Çin imparatoru Qin Shi Huang, M.Ö. 221`de Çin`i birleştirdikten sonra veziri Li Si`nin fikir özgürlüğünü sınırlamayı teklif ederek bütün düşünceleri ve politik görüşleri kontrol altına almak istemesiyle başlamıştır. Gerekçe olarak entelektüellerin devlet aleyhine iftira ettikleri ve insanları böldükleri suçlamasıydı.

M.Ö. 213`te başlamak üzeri Li Si`nin kendi legalist eserleri hariç Yüz Düşünce Okulu`nun eserleri yakılmaya başlandı.

Kendi tebaası öğrenme aşkıyla yanmasına rağmen Qin Shi Han, korkudan bütün kitapları yaktı ve kendi tarih kitaplarını ele aldı. Ondan sonra Li Si yerine geçti.

Li Si, Qin tarihçilerinin yazmış olduğu eserler hariç imparatorluk arşivinde bulunan bütün tarihi kayıtlarının imhasını emretti. ``Nazım Klasikleri`` ve ``Tarih Klasikleri`` yöresel yöneticilere yok edilmek üzere teslim edilecek, bu kitapları tartışanlar öldürülecek, eski zamanın örnekleriyle zamanın politikasını tenkid edenler aileleriyle beraber idam edileceklerdi. Ayrıca böyle olayları haber vermeyen yöneticiler de aynı derecede suçluydu. Bu emrin yayınlanmasından sonra 30 gün içinde yerine getirmeyenler, Çin Seddi`nin inşası için kuzeye sürülecekti. Ancak tıp, tarım ve kehanetle ilgili eserler bu tahribattan muaftı.Çince ``Shiji``nin 6. bölümünden: "丞相李斯曰：「臣請史官非秦記皆燒之。非博士官所職，天下敢有藏詩、書、百家語者，悉詣守、尉雜燒之。有敢偶語詩書者棄市。以古非今者族。吏見知不舉者與同罪。令下三十日不燒，黥為城旦。所不去者，醫藥卜筮種樹之書。若欲有学法令，以吏为师」". Türkçesi: Vezir Li Si dedi ki: "Hizmetçiniz olan bendeniz, Qin kayıtları hariç bütün tarihi kayıtların yakılmasını öneririm. Kitap bulundurmakla yükümlü akademisyenler hariç sema altında her kim Shi Jing, Tarih Klasikleri veya Yüz Düşünce Okulu`ndan eserler bulundurursa, onları yönetici ya da kumandanlarına yakılmak üzere teslim etmelidirler. Shi Jing veya Tarih Klasikleri`ni tartışmaya cesaret eden her kim, alenen idam edilmelidir. Her kim tarihi şimdiyi tenkit etmek için kullanırsa onun ailesi idam edilmelidir. Herhangi bir görevli, bu kanuna uyulmadığını gördüğü halde bunu ihbar etmezse aynı şekilde suçludur. Otuz gün içinde kitapları imha etmeyene dövme yapılacak ve Çin Seddi`ni yapmaya sürülecektir. İmha hükmünün dışında olan kitaplar tıpla, kehanetle, tarım ve ormancılıkla ilgili olan kitaplardır. Kanunları merak edenler, bugünün hükümlerini incelemelidir.

Bilginlerin gömülmesi

Bazı simyagerlerce ebedi hayat konusunda aldatıldıktan sonra ilk Çin imparatoru Qi Shi Huang, yasaklamanın ikinci yılında 460, Wei Hong`un 2. yüzyıldaki bir kayıdına göre 700 bilginin başkentte canlı olarak gömülmesini emretti. Veliaht Fusu, yeni birleşen devlette düşmanların da daha susturulamadığı bu zamanda Konfüçyüs`ü saygıyla anan bilginlere karşı bu şekilde sert çıkış yapılmasının devletin istikrarını bozacağını öne sürdü..``Shiji``nin 6. bölümünden Çince olarak: "於是使御史悉案問諸生，諸生傳相告引，乃自除犯禁者四百六十餘人，皆阬之咸陽，使天下知之，以懲後。益發謫徙邊。始皇長子扶蘇諫曰：「天下初定，遠方黔首未集，諸生皆誦法孔子，今上皆重法繩之，臣恐天下不安。唯上察之。」".

Türkçesi: Bu yüzden imparator bütün bilginlere karşı tahkikat açılmasını emretti. Bilginler de beraat edebilme umuduyla birbirlerini suçladılar. Bilginlerin 460`tan fazlası Xianyang`da suçlu bulundu ve gömülerek idam edildiler. Bu olay, sema altındaki herkese bilginlerin müritlerine ihtar mahiyetinde herkese ilan edildi. Daha çok kişi içte sınırlara sürüldü. İmparatorun en büyük oğlu Fusu, "İmparatorluk yeni barışa kavuştu. Uzak bölgelerdeki barbalar hala teslim olmadılar. Bilginlerin hepsi Konfüçyüs`e büyük saygı duyar ve onu örnek bilirler. Hizmetçiniz, eğer Siz Majesteleri böyle sert cezalandırırsanız imparatorlukta karışıklığa sebep olmasından korkar. Lütfen buna dikkat ediniz, Majestem." Fakat babasının kararını değiştireyip ``fiili`` bir sürgün olarak sınırları korumakla görevlendirildi.

Qin Hanedanlığı`nın hızlı düşüşünün sebebi olarak bu yasaklama görülmüştür. Konfüçyüsçülük, arkasından gelen Han Hanedanlığı sırasında yeniden canlanmış ve Çin İmparatorluğu`nun resmi ideolojisi haline gelmiştir. Fakat imha edilen düşünce okullarının birçoğu yok olmuştur.

Olayın edebiyatta anılması

Büyük Tarihçiler`in Kayıtları``ndan tarihçi Sima Qian, elindeki tek kitabın Qin Devleti`nin kitapları olduğunu ve kitap yakımının işini çok zorlaştırdığını yazar. Elindeki kitaplarsa bu konudaki tarihleri esaslı kaydetmemiş ve kıt ifadeler kullanmıştır.``Shiji`` 15`ten: "惜哉！惜哉！獨有《秦記》，又不載日月，其文略不具。".

Olaylar, zamanla entelektüel kişilere karşı davranışları ifade eden dört karakterli bir deyimle bilinmeye başlandı. Tang Hanedanlığı zamanında bir şair olan Zhang Jie (章碣), bu politikayla ilgili şöyle bir şiir yazmıştır:

  • Çincesi:
zh-cp|c=坑灰未冷山東亂|p=kÄ“ng huÄ« wí¨i lÄ›ng Shāndōng luí n
zh-cp|c=劉項原來不讀書|p=Liú Xií ng yuánlái bí¹ dúshÅ«
  • Tercümesi:
Yanan çukurlardaki küller soğumadan Shangdong`da ayaklanma çıktı.
Liu Bang ve Xiang Yu`nun eğitimsizliği ortaya çıktı.


Kaynaklar

reflist

Kaynaklar

Vikipedi

İlgili konular

sansür 2. yüzyıl almanya amerika birleşik devletleri avustralya bbc basitleştirilmiş çince karakteri beyaz rusya bhutan birleşik krallık

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.