Kütle ve Hacim Nedir?

Maddenin Biçim Ve Hacim Özellikleri * Katı maddelerin biçimi belirlidir.Öğrneğin;ekmek,peynir,anahtar,kalem,silgi….vb.cisimlerin biçimi bulundukları kabın biçimine göre değişmez. * Sıvı ve gaz halindeki maddeler, içinde bulunduğu kabın şeklini alır. * Un,kum,toz şeker, vb. ince taneli akabilen katı maddeler de bulunduğu kabın şeklini alırlar. * Katı ve sıvı maddelerin hacimleri belirlidir. Bunların hacimleri bulundukları kaba göre değişmezler. Gaz halindeki maddeler kabı tümüyle doldururlar. Maddenin Ölçülebilir Özellikleri * Maddenin bazı özelliklerini ölçmek olanaklıdır. * Kütle,haci ve sıcaklık gibi maddeler ölçülebilir.

Kütle

* Her madde tanecikli yapıdadır.Maddeyi oluşturan tanecikler gözle ve mikroskopla görülemezler. * Bir maddenin kütlesini o maddenin yapısındaki tanecik sayısı oluşturur.Bu sayı madde miktarını verir. * Buna göre kütle;madde miktarı demektir. * Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. * Bir maddenin kütlesini kilogram (kg) ile belirleriz. * 1 kilogramın binde birine gram denir. Gram kısaca g ile gösterilir.Buna göre; 1000 gram=1 kg. * Havanın da kütlesi vardır.Örneğin içi hava ile dolu olan topun kütlesini ölçebiliriz.

Hacim

* Her madde bulunduğu ortamda bir yer kaplar. * Bir maddenin bulunduğu ortamda kapladığı yere Hacim denir. * Bir sıvının ağırlığını ölçerken,ilk önce içine katılan kabın ağırlığı hesaplanır.Buna DARA denir. * Buna göre her maddenin bir hacmi vardır. * Katı ve gaz halindeki maddelerin hacimleri metreküp ile ölçülür. m³ biçiminde gösterilir. * Metreküpün milyonda birine santimetreküp denir ve cm³ ile gösterilir. * Prizmatik biçimli katı maddelerin (küp …vb.) hacimleri üç boyutlu çarpılarak ölçülür. * Küp ve prizma biçimindeki katıların hacimleri V=a x b x c bağıntısı ile bulunur. * Sıvıların hacimleri dereceli silindir yardımıyla ölçülür. * Aşağıdaki şekilde içi su dolu dereceli silindire taş atılmış ve silindirdeki suyun seviyesi yükselmiştir. Yani hacmi değişmiştir. Burada sıvının hacmi kolayca ölçülebilir.Dereceli silindirdeki sıvı hangi sayıya denk geliyorsa o sayı sıvının hacmidir.Ancak taşın hacmini hesaplamak istersek şu yolu izlememiz gerekir. Dereceli silindirin taş atıldıktan sonraki hacminden Taş atılmadan önceki hacmi çıkartılır. Çıkan sonuç ise Taşın hacmidir. Bunu da şu formülle gösteririz; V taş=V2-V1'e eşittir. Buradaki V2 (katının dereceli kaba atıldıktan sonraki sıvının seviyesi) V1 (katının dereceli kaba atılmadan önceki sıvının seviyesi). * Sıvının hacmi Litre ile ölüçülür. L ile gösterilir. * Mililitre (Ml) litrenin binde birine eşittir. Önemli: 1 Litre (L)=1000 mililitre (mL)'dir. 1 Litre (L)=1 dm³ ve 1 Mililitre (mL)=1 cm³ tür.

Özkütle (Yoğunluk):

* Bir maddenin 1 cm³ nün kütlesine ÖZKÜTLE (Yoğunluk)denir. * Özkütle ayırt edici özellik taşır.Çünkü her maddenin özkütlesi vardır. * Bazı maddelerin özkütleleri aşağıda verilmiştir.

Sıcaklık

* Maddelerin sahip olduğu sıcaklık da kütle ve hacim gibi ölçülebilir. * Maddelerin sıcaklığını ölçen araçlara termometre (sıcaklık ölçer) denir. * Kullandığımız termometreler Celcius (Selsiyus) birimine göre bölmelenmiştir. * Bu bölmelemede 0 ºC buzun erime sıcaklığını, 100 ºC ise suyun kaynama noktasını gösterir. Aradaki 100 bölmenin her biri 1 celcius (selsiyus) derecesine (ºC) eşittir. * Bir madde ısındıkça Sıçaklığı artar.

Kütle

Cisim içerisinde değişmeyen madde miktarına kütle denir. "m" sembolüyle gösterilir.Eşit kollu terazi denilen araçla ölçülür.Ağırlık ile kütle farklı şeylerdir, bu iki şey karıştırılmamalıdır. Ağırlık çekim kuvvetidir ve dinanometre ile ölçülür. Özkütle, bir maddenin birim hacimdeki kütlesine öz kütle denir.Ayırt edici özelliktir ve d sembolüyle gösterilir.Özkütle=kütle/hacim yani d = m / V dir. Özkütle kütle ve hacime bağlı değildir. Çünkü kütle artıkça hacimde orantılı olarak artacağından özkütle sabit kalır. Fakat cismin kütlesi sabit kalıp ve sıkıştırılarak hacmi azalırsa özkütle artar. Birden fazla sıvının türdeş olarak karışmasıyla meydana gelen karışımın özkütlesi dkarışım = karışıma giren sıvıların kütleleri toplamı / karışıma giren sıvıların hacimleri toplamı yani dk = m1 + m2 + ... / v1 + v2 + ... dır. Karışımın özkütlesi karışıma giren sıvıların özkütleleri arasında yer alır. Sıvılar eşit hacimde karışıma katılıyorlarsa dk = d1 + d2 / 2 formülüyle, eğer sıvılar eşit kütlede karışıyorlarsa dk = 2 . d1 . d2 / d1 + d2 formülüyle bulunur.

Sözlüksel anlamı

1. Katı maddelerin büyük parçası, küme, yığın. 2. Bir yerde toplanmış, bir araya gelmiş insan topluluğu, kitle. 3. Belirli işleviyle özellik gösteren büyük insan kalabalığı: Seçmen kütlesi. 4. fiz. Bir nesneye uygulanan kuvvetle, oluşan ivme arasındaki orantıyı veren katsayı veya nesne niceliği. 1. Bir cismin uzayın her yerinde değişmeyen nicel özelliği. Madde miktarının ölçüsü olup F, kuvvet; a, ivme olmak üzere Newton kanunu olarak bilinen m=F/a bağıntısıyla tanımlanır. SI sisteminde kütle birimi kg dır. 2. Madde miktarının ölçüsü. Maddenin, hareket değişimine direnç gösteren miktarı. Bir elektron, atom molekül veya bunların hepsini içine alan molün fiziksel miktarı. Birim, miligram, gram vaya kilogram olabilir. Ağırlığın aksine kütle değişmesi. Mesela 1 gram suda her zaman aynı sayıda molekül vardır.

Bir ölçü birimi "kütle"

Kütle ölçüsü temel birimi kilogramdır. 10 ar 10 ar küçülür. +4 derece sıcaklıkta 1 dm³ hacimli saf suyun kütlesine 1 kg denir. Hektogram: Kilogramın 10 da biridir. Kısaca hg şeklinde gösterilir. Dekogram: Kilogramın 100 de biridir. Kısaca dag şeklinde gösterilir. Gram: Kilogramın 1000 de biridir. Gramın As Katları Desigram: Gramın 10 da biridir. Kısaca dg şeklinde gösterilir. Santigram: Gramın 100 da biridir. Kısaca cg şeklinde gösterilir. Miligram: Gramın 1000 da biridir. Kısaca mg şeklinde gösterilir. Kilogramın Katları: 1 Kental = 1q = 100 kg. 1 Ton = 1t = 1000 kg. Brüt kütle - dara = net kütle Brüt kütle - net kütle = dara Dara + net kütle = Brüt kütle

Çevrenizdeki katı, sıvı ve gaz halinde olan maddelerin hepsi bir yer kaplar. Yani hepsinin bir hacmi vardır. Maddelerin uzayda kapladığı yere hacim denir. Her maddenin bir hacmi vardır. Hacim maddeler için ortak özelliklerden birisidir. iki madde birlikte aynı hacmi işgal edemez. Örneğin bir kaba su konulduğunda, kabın içindeki hava kabı terkeder. Katı maddelerin belirli bir şekli ve hacmi vardır. Sıvı maddelerin belirli bir hacimleri olmasına rağmen belirli bir şekilleri yoktur. Sıvılar konuldukları kabın şeklini alırlar. Gaz maddelerin ise belirli bir hacimleri ve şekilleri yoktur. Gazlar konuldukları kapların şekillerini ve hacimlerini alırlar. Hacim V sembolü ile gösterilir. SI birim sisteminde hacim birimi m3 tür. Pratikte maddelerin hacmini ölçmek için m3 ün alt katları olan cm3 ve dm3 kullanılır.

Düzgün Olmayan Cisimlerin Hacimlerinin Ölçülmesi

Düzgün geometrik yapıda olmayan katı cisimlerin hacimleri ölçülerek bulunamaz. Bu tür cisimlerin hacmi dereceli kaplardaki sıvılardan yararlanılarak bulunabilir. Cisim, tamamen sıvı dolu bir kaba batırıldığında, sıvıda erimemek şartıyla, hacmi kadar hacimde sıvı ta-şırır. Dolayısıyla taşan sıvı alınıp dereceli bir kaba konularak hacmi ölçülür ve bu hacim cismin hacmine eşittir. Tamamen dolu olmayan dereceli bir kap içindeki sıvıya cisim atıldığında, cismin hacmi kadar hacimde sıvı yer değiştirir. Yani iki madde aynı hacmi paylaşamayacağına göre, cisim geldiğinde o kadar hacimde sıvı oradan giderek yer değiştirir. Taş atılmadan önce sıvı düzeyi V1 i göstermiş olsun. Cisim atıldığında x sıvı düzeyi V2 çizgisine geliyorsa, cismin hacmi, eşitliğinden bulunur. Eğer katı bir cisim sıvı içine atıldığında çözünüyorsa, cismin gerçek hacmini bulamayız. Çünkü, katı cismin katı hali ile sıvı halinin hacmi eşit değildir. ikinci neden ise, katı cismin içinde olabilecek hava boşluklarından dolayı eridiğinde hava, sıvıdan kabarcıklar halinde çıkar ve katı hacmi ile sıvı haldeki hacmi eşit olmaz. Bundan dolayı düzgün geometrik biçimdeki cisimlerin hacmi ölçülürken sıvı içinde çözünmemesi gereklidir.

Geometrik Biçimli Cisimlerin Hacimlerinin Ölçülmesi

Geometrik şekildeki, dikdörtgenler prizması, küp, silindir, kare piramit, küre ve koni şeklindeki katı cisimlerin hacimleri boyutları ölçülerek hesaplanır. Bu cisimlerin hacim formülleri ilerki konularda da gerekli olacağından bilinmesi gerekir. Dikdörtgenler prizmasının hacmi, farklı üç kenarının çarpımına eşittir. V = a. b. c Küpün kenarları eşit uzunlukta olduğundan, hacmi V = a'nın küpüdür. Taban yarı çapı r, yüksekliği h olan silindirin hacmi, taban alanı ile yüksekliğinin çarpımına eşittir.